Morgunblaðið - 10.03.2009, Blaðsíða 26

26 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARS 2009
RÁÐGERT er að
sameina bráða-
móttökur Landspítala
háskólasjúkrahúss
sem nú eru tvær.
Móttakan við Hring-
braut hefur sinnt
þeim sem finna til
ákafra brjóstverkja
sem oft stafa af hjartasjúkdómum
en slysadeildin í Fossvogi slysum
og óhöppum.
Læknar og annað starfslið
bráðamóttökunnar á Hringbraut
hafa efast um þessa hagræðingu.
Ásgeir Jónsson hjartasérfræðingur
dró upp ágæta mynd af því í grein
hér í blaðinu á dögunum og vil ég
gjarnan leggja orð í belg.
Hugsanlega geta sparast pen-
ingar við að reka sameinaða deild
enda er markmið sameiningarinnar
„að auka skilvirkni í þjónustu og
ná fram hagræðingu í launa- og
rekstrarkostnaði,“ segir í erind-
isbréfi starfshóps sem kannar mál-
ið. Spyrja má hver sparnaðurinn
verður ef kostnaður verður meiri
við meðferð sjúklinga sem fá ekki
hina sérhæfðu meðferð strax, þ.e.
vegna þess að þeir verða fyrst
fluttir í Fossvog til greiningar og
síðan sendir þaðan til dæmis á
hjartadeild á Hringbraut. Þá hafa
liðið dýrmætar 30-60 mínútur sem
þýðir í tilviki hjartasjúklings að
honum hrakar og lækning og með-
ferð verður langvinnari og dýrari.
Efasemdir um sparnað
Nú er mér ekki ljóst hversu
mikið spara á með því
að sameina þessar
móttökur og það verð-
ur aldrei annað en
áætlun. Það verður
heldur aldrei annað en
áætlun að reyna að
grafa upp hvaða við-
bótarkostnaður hlýst
af þeirri töf sem verð-
ur á meðferð vegna
þess að flytja þarf
sjúkling í skyndingu
úr Fossvogi á Hring-
braut. Það er að vísu
huggun harmi gegn að í þessu
verkefni á hópurinn að „gera ráð-
stafanir til að öryggi sjúklinga og
þjónusta við þá sé tryggð og
skerðist ekki við breytingarnar,“
svo kannski eru þetta óþarfa
áhyggjur.
Ég get talað út frá eigin reynslu
af bráðri kransæðaþrengingu á
síðasta ári. Sjúkraflutningamenn
hófu forgreiningu heima og í
sjúkrabílnum sem brunaði beint á
Hringbrautina. Þeir vissu alveg að
ég átti ekkert erindi í Fossvoginn.
(Konan mín gleypti hins vegar
einu sinni ýsubein sem vildi ekki
fara rétta leið og þá var eina vitið
að fá sérhæfða þjónustu á bráða-
deildinni í Fossvogi. Það hefði eng-
inn getað leyst það á brjóstverkja-
deildinni!) Á bráðamóttökunni var
kransæðaþrenging staðfest og ljóst
að hafa varð hraðar hendur. Bak-
vaktarteymið, sem er til taks allan
sólarhringinn alla daga ársins, var
kallað út, stíflan löguð og ég komst
til verka eftir fáeinar vikur. Eft-
irfylgdin felst í að borða þokkalega
hollt, reyna reglulega á sig undir
aga í HL-stöðinni og víðar og nota
nokkur lyf til hjálpar.
Töf þýðir kostnaður
Hefði meðferðin tafist um 30-60
mínútur eða meira væri afleiðingin
líklega mun lengri fjarvera frá
vinnu, hærri endurhæfingarkostn-
aður og meiri lyf. Sá kostnaður
myndi að vísu ekki lenda á spít-
alanum og því má honum kannski
vera sama. Þetta er þó allt skatt-
peningur ef við horfum á hlutina í
stærra samhengi. Og það hlýtur
stóri bróðir á Alþingi að geta gert
þegar hann útdeilir gæðunum;
hann hefur yfirsýnina og veit vel
að sparnaður hér getur þýtt út-
gjöld þar – og hver er þá ávinning-
urinn?
Hagræðing, skilvirkni og nýtni
eru lykilorð nútímans og þau eiga
alltaf við. Getur verið að við horf-
um of oft til skammtímaávinnings
þegar hagræðing stendur fyrir
dyrum? Getur verið að hagræðing
felist stundum í sérhæfingu? Í það
minnsta er ljóst að það yrði aft-
urför ef bráðamóttöku við Hring-
braut yrði lokað. Viðbragðstími
vegna tiltekinna sjúkdóma myndi
lengjast með þeim afleiðingum
sem hér var lýst.
Höldum því sérhæfingunni og
bakvöktunum á brjóstverkja-
móttökunni í stað þess að stíga
skref afturábak.
Bráð kransæðavíkkun er
sérhæfing sem borgar sig
Jóhannes Tómasson
skrifar um bráð-
nauðsynlega þjón-
ustu í heilbrigð-
iskerfinu
»Höldum því sérhæf-
ingunni og bakvökt-
unum á brjóstverkja-
móttökunni í stað þess
að stíga skref afturá-
bak.
Jóhannes Tómasson
Höfundur er upplýsingafulltrúi.
EITT helsta aðdrátt-
arafl hafnarborga eru
gömlu hafnarsvæðin.
Þegar við heimsækjum
til dæmis höfuðborgir
annarra norrænna ríkja
hafa gömlu hafnirnar
þar oftar en ekki mesta
aðdráttaraflið með iðandi mannlífi,
skipum, bátum og söguminjum. Allar
þessar borgir hafa tekið stórkostleg-
um breytingum á undanförnum árum
með það að markmiði að efla starf-
semi á gömlum hafnarsvæðum og
tengja miðborgarlífið sjónum og
höfnunum þannig að úr yrði fjöl-
skrúðug heild mannlífs og athafna.
Við hljótum að spyrja okkur að því
hvort hægt sé að gera slíkt hið sama í
Reykjavík og færa út kvíar miðborg-
arsvæðisins þannig að gamla höfnin
verði hluti líflegrar borgarheildar
sem við sækjumst eftir að skapa.
Endalausir möguleikar
Gamla höfnin í Reykjavík var um
aldir sjálft „Íslandshliðið“ gagnvart
umheiminum þar sem um fór stærsti
hluti flutnings til og frá landinu, hvort
sem í hlut áttu farþegar eða vörur.
Hún var jafnframt umsvifamesta
fiskihöfn landsins og er það reyndar
enn. Tímarnir eru hins vegar breyttir
og vöruflutningar komnir í Sunda-
höfn. Blómleg útgerð og fiskvinnsla
er samt enn stunduð í vesturhluta
gömlu hafnarinnar en þar hefur önn-
ur starfsemi orðið umsvifameiri und-
anfarin ár og tengist skemmti-
ferðaskipum, hvalaskoðun og annarri
útgerð vegna ferðaþjónustu. Sjó-
minjasafn var opnað fyrir fáeinum ár-
um og varðskipið Óðinn og drátt-
arbáturinn Magni eru við
safnabryggjuna þar úti fyrir.
Ásýnd svæðisins er enn að taka
breytingum. Tónlistar- og ráðstefnu-
húsið rís og stefnt er að uppbyggingu
nærliggjandi lóða sem fyrst og íbúða-
byggð þar sem Slippurinn er við Mýr-
argötu. Örfirisey, sem upprunalega
var eyja tengd við land með rifi, er
þegar orðin mikilvægt verslunar-,
fiskverkunar- og útgerðarsvæði og
nýtingar- og þróun-
armöguleikar eru í
raun óendanlegir.
Lumar þú á hug-
mynd?
Stjórn Faxaflóa-
hafna ákvað að kalla
eftir hugmyndum fag-
fólks og almennings
um skipulag gömlu
hafnarinnar og gefa
þannig öllum sem vilja
færi á að hafa áhrif á
hvernig þetta mikilvæga og sögulega
svæði höfuðborgarinnar þróast á
næstu árum og áratugum. Hún ætlar,
í samvinnu við Reykjavíkurborg og
Arkitektafélag Íslands, að efna til
hugmyndasamkeppni þar sem ann-
ars vegar fagfólk og hins vegar allir
aðrir áhugamenn um málefnið, geta
skilað tillögum. Fagfólkið skilar sín-
um hugmyndum með hefðbundnu
sniði en hinir hafa frjálsari hendur og
geta þess vegna tjáð sig í bundnu
máli ef þeim sýnist svo! Nánari upp-
lýsingar um hugmyndasamkeppnina
er að finna á faxafloahafnir.is.
Einhverjum kann að þykja sér-
kennilegt að stofna til samkeppni af
þessu tagi á tímum stórfellds sam-
dráttar í efnahagslífinu en því er til að
svara að nú er einmitt lag! Stöðn-
unarskeiðið gefur okkur ráðrúm til að
hugsa og ígrunda ýmsa hluti betur en
ella. Nú er sem sagt tækifæri til að
horfa á einstaka þætti í nýju ljósi og
heildarmyndina alla. Hugmynda-
samkeppnin er jafnframt skýr skila-
boð um að landsmenn skuli horfa
bjartsýnir fram á veginn og búa sig
undir viðreisn efnahagslífsins með
spennandi hugmyndum um hvert
beri að stefna varðandi gömlu höfnina
og lifandi tengsl hennar við sjálfa höf-
uðborgina, Reykjavík.
Gamla höfnin fái þann
sess sem henni ber
Júlíus Vífill Ingvars-
son segir frá fyr-
irhugaðri hug-
myndasamkeppni
um skipulag gömlu
hafnarinnar
Júlíus Vífill Ingvarsson
» Stjórn Faxaflóa-
hafna ákvað að kalla
eftir hugmyndum fag-
fólks og almennings um
skipulag gömlu hafn-
arinnar...
Höfundur er formaður
stjórnar Faxaflóahafna sf.
Gamla höfnin Hugmyndasamkeppnin tekur yfir það svæði sem er norðan
bláu línunnar en þátttakendur geta einnig komið með tillögur sem varða
aðliggjandi byggð.
JAKOB Björnsson
hefur skrifað árum
saman svo tugum
skiptir nokkurn veg-
inn sömu greinina í
Morgunblaðið þess
efnis að það sé skylda
Íslendinga að leggja
sitt af mörkum til að
koma í veg fyrir lofts-
lagsbreytingar með
því að virkja sundur
og saman alla þá orku
sem virkjanleg er á Íslandi og selja
hana álverum. Jakob hefur sveipað
greinar sínar ljóma hins víðsýna
manns sem lítur yfir málin af sjón-
arhóli heimsins en ekki af þröngum
sjónarhóli einstaks lands. Ein
helsta röksemd hans hefur verið sú
að Íslendingar hafi virkjað miklu
minni hluta af virkjanlegri orku
landsins en aðrar þjóðir. Í máli Jak-
obs heitir það að vera „eftirbátur“
annarra þjóða. Í síðustu grein sinni
birtir Jakob tölur sem eiga að sýna
að Íslendingar séu miklir eftirbátar
annarra Norð-
urlandaþjóða í að
virkja vatnsafl. Hann
nefnir sem dæmi að
Norðmenn hafi virkjað
72,8% af vatnsorku
Noregs en Íslendingar
aðeins 15,9% af vatns-
orku Íslands. Af þess-
um málflutningi má
ráða að næsta skref á
mælikvarða Norður-
landanna ætti að verða
það að Íslendingar
virkjuðu að minnsta
kosti þau 56,9% vatnsorku landsins
sem þarf til þess að ná sömu hlut-
fallstölu og Norðmenn. Síðan ættu
báðar þjóðirnar væntanlega að
halda áfram og virkja allt sem
virkjanlegt er. Þessi röksemda-
færsla Jakobs sýnir hvernig hægt
er með prósentureikningi að fá út
næstum hvaða útkomu sem vera
skal ef sjónarhornið er nógu
þröngt. Prósentutölurnar eru nefni-
lega fengnar sem hlutfall af tveimur
gerólíkum stærðum. Efnahagslega
virkjanlegt vatnsafl Noregs er fjór-
falt meira en virkjanlegt vatnsafl
Íslands. Jakob var einu sinni orku-
málastjóri á Íslandi. Hvað myndi
orkumálastjóri í sameinuðu ríki
Norðurlandanna gera? Jú, hann
myndi ekki nota þröngsýnan pró-
sentureikning Jakobs heldur horfa
á hið óvirkjaða vatnsafl af víðum
sjónarhóli allra Norðurlandanna og
sjá að í Noregi á eftir að virkja 45
teravattstundir af 160 en á Íslandi á
eftir að virkja 34 teravattstundir af
40. Orkumálastjórinn myndi að
sjálfsögðu forgangsraða virkjunum
með tilliti til umhverfisáhrifa og ná-
lægðar við markað. Hann myndi sjá
að vatnsafl Noregs og ný álver þar
yrðu miklu nær markaðnum en
vatnsafl Íslands og álver á Íslandi.
Hann myndi líka sjá að norska
vatnsorkan er óumdeilanlega hrein
og endurnýjanleg, fengin úr tærum
ám með engu aurseti í miðl-
unarlónum en íslensku jökulár
fylltu hins vegar miðlunarlónin með
aurseti. En síðast en ekki síst
myndi hann sjá að á Íslandi myndu
virkjanirnar umturna ósnortnum
svæðum, sem teljast hluti af einu af
helstu undrum veraldar, en það er
nokkuð sem hvorki norska hálendið
né sjálfur hinn óvirkjaði Yellow-
stone þjóðgarður í Bandaríkjunum
geta státað af. Ef norrænum orku-
málastjóra yrði skipað að virkja,
myndi hann virkja fyrst í Noregi og
síðast á Íslandi ef hann hugsaði
eins og Jakob Björnsson. En slík
hugsun yrði hins vegar fjarri hon-
um því að í Noregi og á öðrum
Norðurlöndum utan Íslands er búið
að slá því föstu að tími nýrra vatns-
aflsvirkjana sé liðinn. Ég hef í níu
ferðum um mestallt hálendi Noregs
skoðað þau virkjanasvæði sem þar
eru ónotuð og hika ekki við að segja
að virkjanir þar myndu aðeins valda
broti af þeim spjöllum sem drauma-
virkjanir Jakobs Björnssonar
myndu valda á Íslandi. Gömul og
aflögð virkjanagleði bræðraþjóða
okkar lifir illu heilli góðu lífi á Ís-
landi, því landi sem síst skyldi.
Tími nýrra vatnsaflsvirkjana
á Norðurlöndum er liðinn
Ómar Ragnarsson » Álíka mikið vatnsafl
er óvirkjað í Noregi
og á Íslandi. Á Íslandi
valda virkjanir hins veg-
ar margfalt meiri óaft-
urkræfum spjöllum.
Ómar Ragnarsson
Höfundur er formaður Íslandshreyf-
ingarinnar – lifandi lands.
EFNAHAGSLÖGSAGA á
hafinu kringum Ísland nær 200
sjómílur út frá annesjum og
telst vera 758 þúsund ferkíló-
metrar. Af áætluðum 323 þús-
undum íbúa árið 2009 koma því
2,347 ferkílómetrar handa hverj-
um þeirra.
Efnahagslögsaga Evrópusam-
bandsins er sjö sinnum stærri,
5,3 milljónir ferkílómetra. Þar
búa um 380 milljónir manna sem
svarar til 0,014 ferkílómetra á
hvern íbúa. Þetta má ráða af
Almanaki fyrir Ísland og grein á
netinu, EEZ in Europe eftir Ju-
an Luis Suárez de Vivero, pró-
fessor í háskólanum í Seville.
Ef Evrópusambandið næði
undir sig íslensku efnahags-
lögsögunni, þýddi það 14%
stækkun hennar fyrir hvern
íbúa. Íslendingar fengju hins
vegar smækkun síns hlutar um
99,3% á hvern íbúa. Er nema
von að einhverjir hjá ESB hygg-
ist nota efnahagshrunið á Íslandi
til að ná því undir vængi sína?
Páll Bergþórsson
Efnahagslögsaga Íslands
og Evrópusambansins
Höfundur er fv. veðurstofustjóri.
Fréttir
í tölvupósti