Morgunblaðið - 21.06.2009, Blaðsíða 23

Verð á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn
56.570 kr.fráVikuferð 25. júnímeð hálfu fæði
Gran Hotel Bali
Verð á mann m.v. 2 fullorðna og 2 börn
56.570 kr.fráVikuferð 25. júnímeð fullu fæði
Gala Placidia Hotel
Spánn
- Síðustu sætin
á frábæru verði!
sumarferdir.is
...eru betri en aðrar
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 2009
Í Ástralíu er Jörundur hundadaga-
konungur þekktur undir nafninu
Jorgen Jorgenson og er hann sögu-
fræg persóna í Tasmaníu.
Kim Peart sem er uppalinn á eyj-
unni Tasmaníu heyrði fyrst af Jör-
undi þegar hann stofnaði Víkinga-
félag árið 1974. Þá var honum bent á
bók um Jörund The Viking of Van
Diemen’s Land. Kim hefur alla tíð
síðan verið mikill áhugamaður um
Jörund og hefur hann bæði skrifað
um hann greinar sem haldið tylli-
daga honum til heiðurs í Tasmaníu
þar sem Jörundur endaði ævi sína
1841. Um þessar mundir er Kim
einnig að reyna að koma af stað gerð
heimildarmyndar um ævi Jörundar.
Fyrrverandi konungur Íslands
Kim segir Jörund almennt vera
vel þekktan í Ástralíu þar sem hann
var á meðal þeirra sem fyrst námu
land í Tasmaníu. 1801 var Jörundur
á meðal skipverja í Harbinger þegar
Port Jackson í Ástralíu var í upp-
byggingu og er talið að hann hafi
verið á meðal fyrstu manna til að
nema land við Derwen-á, um 1804,
þar sem nú er borgin Hobart á Tas-
maníu. 1805 hélt Jörundur frá Ástr-
alíu og eru afrek hans og misgjörðir
í Evrópu að mestu kunnar. Kim seg-
ir því frá þegar Jörundur snýr aftur
til Tasmaníu.
„Árið 1826 snéri Jörundur aftur
til Ástralíu sem fangi. Jörundur var
mikill landkönnuður í Tasmaníu,
sem þá var kölluð Van-Diemens
land, á þeim tíma þegar landið var
nánast alveg óbyggt. Jörundur vann
að því að finna leið til norð-vesturs
til Ástralíu frá landnemabyggðinni
fyrir Van-Diemens fyrirtækið en
það tókst hinsvegar ekki þar sem of
erfitt var yfirferðar,“ segir Kim.
Jörundur starfaði einnig sem lög-
regluþjónn á þeim tíma sem land-
nemar áttu í útistöðum við frum-
byggja. Hann átti að sjá um að halda
friðinn og virðist hafa gert það vel.
„Jörundur starfaði einnig sem
blaðamaður og rithöfundur og skrif-
aði hann nokkrar bækur hér í Ástr-
alíu, meðal annars ævisögu sína og
bók um frumbyggja Ástralíu.“
Í Ross-sýslu þurfti lögreglumað-
urinn Jörundur að rannsaka dul-
arfullan þjófnað. „Það eru margir
sem þekkja Jörund sem konung
Ross brúar í mið-Tasmaníu. Jör-
undur starfaði þar 1833 við að rann-
saka þjófnað á byggingarefni. Vand-
inn var sá að það gekk hægt með
brúarsmíðina en hús ruku upp allt í
kring á mettíma. Jörundur var því
fenginn til að athuga málið. Við
brúna unnu tveir fangar, James Col-
beck og Daniel Herbert og áttu þeir
að fá frelsi að launum fyrir brúar-
smíðina. Þeir Colbeck og Herbert
heiðruðu Jörund, þar sem hann var
almennt þekktur undir nafninu fyrr-
verandi kóngur Íslands, með því að
höggva út tvær myndir á brúna.
Brúin er byggð upp af þremur bog-
um og mjög falleg. Hún er byggð
1836 og er þriðja elsta brú Ástralíu
og þekkt auðkenni.“
Þjóðsagnakenndur veruleiki
Jörundur var enn á lífi þegar brú-
in var vígð og hlýtur heiðurinn að
hafa verið talsverður fyrir Jörund
sem var þannig gerður að konungi
Ross-brúar. Höggmyndin á brúar-
boganum er af Jörundi, með kórónu
á höfðinu, og eiginkonu hans, hinni
írsku Noru Cobbett, sem einnig var
fangi. Nora var ólæs og mjög ólík
Jörundi í fasi en eitthvað hafa þau
séð hvort við annað því þau voru gift
í tíu ár þangað til Nora lést 1840, ári
á undan Jörundi. Eitthvað fer mis-
munandi sögum af því hvort hjóna-
bandið var hamingjusamt eða ekki
en enn í dag prýða þau hjónin brúna
þó nefið hafi reyndar dottið af Jör-
undi í ána árið 1967.
Það eru víðar merki um Jörund í
Tasmaníu að sögn Kims. „Jörundur
er talinn hafa nefnt nokkra staði í
Tasmaníu 1804 þegar hann var þar.
Það eru þó ekki til neinar sannanir
fyrir því. Bæir eins og Bagdad,
Jeríkó og Jerúsalem finnast hér.
Það er sagt að hann hafi verið á
þvælingi með manni að nafni Hugh
Germain á veiðum fyrir landnema-
byggðirnar og þeir voru bara með
tvær bækur, Biblíuna og 1001 nótt,
og völdu staðarheiti úr bókunum
fyrir hina ýmsu staði í suður Tas-
maníu,“ segir Kim.
„Það er líka sagt að Jörundur hafi
fangað fyrsta hvalinn í ánni Der-
went en um ármynnið fóru hvalir á
leið sinni á eldisstöðvar. Jörundur
átti þannig þátt í því að koma hval-
veiði í gang í Tasmaníu og Hobart
varð höfuðvígi hvalveiðanna. Der-
went var mikilvæg höfn sem hentaði
afar vel til hvalveiða. Jörundur átti
að vera í Nýja Sjálandi á hval-
veiðiskipinu Alexander en hann
slóst hinsvegar ekki í för með Alex-
ander fyrr en það var komið til Der-
went.“
Hvalveiði var afar mikilvæg á
þessum tíma og hófust veiðar af full-
um krafti 1804. Heimildir frá þeim
tíma segja að svo mikið hafi verið af
hval í Derwent að hægt hafi verið að
stikla á bökum hvalanna yfir gríðar-
mikla ána. Það var þó fljótt að
breytast.
Kim segir að íbúafjöldi Tasmaníu,
sem er eyja álíka að stærð og Ísland,
sé einungis um hálf milljón manns í
dag en hafi verið um 10 þúsund á
tímum Jörundar. Hvalveiðar áttu
stóran þátt í uppbyggingu eyjunnar.
Minnst víða um Tasmaníu
Kim segir að ekki standi til að
fagna sérstaklega tvö hundruð ára
afmæli byltingarinnar á Íslandi. Það
hafa þó verið skrifaðar greinar í blöð
í Tasmaníu um þátt Jörundar í bylt-
ingunni.
Það er nokkuð um hógvær minn-
ismerki um Jörund hér og þar um
Tasmaníu, meðal annars er minn-
isskjöldur um hann á lögreglustöð-
inni í Oatland en þar starfaði Jör-
undur sem lögregluþjónn. Einnig er
minnismerki á veitingastaðnum þar
sem hann hitti eiginkonu sína Noru
Cobbett í fyrsta skiptið.
Jörundur var jarðaður í Hobart
að sögn Kims en gröfin er týnd þar
sem kirkjugarðurinn hefur verið
endurnýttur. Einnig er talið að Jör-
undur hafi skilið eftir sig afkom-
endur í Ástralíu.
Þekkt Ross brú er þriðja elsta brú Ástralíu og var hún byggð af tveimur steinsmiðum sem heiðruðu Jörund með
höggmynd á miðjuboga brúarinnar. Brúin var vígð 1836 en Jörundur lést 1841.
Þekktur í Ástralíu
Ljósmynd/Astra Peart
Fróður Kim Peart hefur mikinn
áhuga á Jörundi hundadagakon-
ungi, eða Jorgen Jorgenson, enda
vann Jörundur sér ýmislegt til
frægðar í Tasmaníu. Jörundur var
fluttur þangað sem fangi, gifti sig
og lifði þar til dauðadags. Kim vill
gjarnan að gerð verði heimildar-
mynd um Jörund.
Ljósmynd/Kim Peart
Konungur Höggmyndin á Ross
brúnni er af Jörundi, með kórónu á
höfðinu, og eiginkonu hans Noru
Cobbett. Jörundur var kallaður
konungur Ross brúar , en ekki er
víst að honum hafi staðið á sama um
þá nafngift. Hann áleit sjálfan sig
t.d. verndara Íslands, fremur en
konung.