Morgunblaðið - 24.10.2009, Qupperneq 33

Umræðan 33BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 2009
EIRÍKUR Tóm-
asson skýrir í Spegl-
inum á RÚV frá af-
stöðu Breta og
Hollendinga í Icesave-
deilunni. Hann segir
að Bretar og Hollend-
ingar hafi byggt kröfu
sína á því að hið ís-
lenska tryggingakerfi
hafi alls ekki reynst
fullnægjandi þegar bankarnir
hrundu hér á landi og þar af leið-
andi sé íslenska ríkið ábyrgt fyrir
að hafa ekki fullnægt skuldbind-
ingu sinni samkvæmt þessum til-
skipunum.
Það liggur fyrir að Íslendingar
uppfylltu skilyrði tilskipunar ESB
um að setja á stofn trygging-
arkerfi til þess að veita innistæðu-
eigendum í bönkum og öðrum inn-
lánsstofnunum vernd ef svo færi
að þessar stofnanir lentu í
greiðsluþroti.
Samkvæmt lögum um trygging-
arsjóðinn skyldi heildareign inn-
stæðudeildar sjóðsins að lágmarki
nema 1% af meðaltali tryggðra
innstæðna í viðskiptabönkum og
sparisjóðum á næstliðnu ári. Krafa
Breta og Hollendinga byggist því á
því að ekki voru fyrirliggjandi fjár-
munir í tryggingasjóðnum umfram
það sem lögbundið er. Ef það er
krafa þeirra að nægilega miklir
fjármunir skyldu liggja fyrir í
sjóðnum til þess að bæta öllum
innistæðueigendum tap sitt við
kerfishrun þá þýðir það að bank-
arnir hefðu þurft að
leggja nánast allar
innistæður beint í
tryggingasjóðinn. Það
er ekki fræðilega
mögulegt að reka inn-
lánskerfi í banka á
þeim forsendum nema
að taka greiðslu frá
innlánseigendum, t.d. í
formi neikvæðra
vaxta, fyrir að geyma
fjármuni þeirra af
100% öryggi enda
endurspegla jákvæðir
vextir áhættu.
Það hefur ekki heldur komið
fram hvað Bretar og Hollendingar
telja „fullnægjandi“ í þessu sam-
hengi. Það segir t.d. ekkert um
það í ESB-tilskipuninni hvað teljist
fullnægjandi og það eitt gerir for-
sendur kröfu Breta og Hollendinga
veikar. Íslensku lögin um trygg-
ingasjóð hafa verið talin fullnægja
ESB-tilskipuninni og farið var að
þeim lögum.
Þá kemur það skýrt fram í til-
skipuninni að óheimilt er að veita
tryggingasjóðnum ríkisábyrgð en
það er einmitt það sem Bretar og
Hollendingar eru að krefjast, þ.e.
að Íslendingar brjóti umrædda til-
skipun. Þetta ákvæði hljómar svo:
The system must not consist of a
guarantee granted to a credit in-
stitution by a Member State itself
or by any of its local or regional
authorities.
Krafa Breta og Hollendinga
þýðir að renna muni að lágmarki
600 milljarðar úr íslensku efna-
hagskerfi í breskan og hollenskan
ríkissjóð á komandi árum en það
mun frysta íslenskt atvinnulíf og
hafa ruðningsáhrif sem mun gera
búsetu erfiða á Íslandi.
Ríkisábyrgð á Icesave-samning-
inn felur í sér skuldbindingu fyrir
íslenska efnahagskerfið upp á allt
að 1.200.000.000.000 miðað við að
hluti eignasafns gamla Landsbank-
ans sé endurheimtur úr Nýja
Landsbankanum eins og nú liggur
fyrir. Ef eignasafn Landsbankans
liggur að öðru leyti á Íslandi getur
þessi skuldbinding Icesave-
samningsins orðið enn meiri en
ekki hefur verið upplýst um það.
Vissulega skipta þessir fjár-
munir gríðarlegu máli en það
skiptir ekki minna máli að atferli
aðila í þessu máli brjóta lögmál um
góða siðmenningu og rétt almenn-
ings til þess að farið sé að lögum
og reglu sem verndar hag þeirra
og lífsskilyrði. Í því tilliti má halda
því fram að það sé skylda Íslend-
inga í samfélagi þjóða að spyrna
við í þessu máli og leita sann-
gjarnrar málsmeðferðar.
Það getur aldrei talist að upp-
gjör hafi farið fram á Íslandi eftir
bankahrunið ef þjóðin verður kúg-
uð til þess að beygja sig undir
þennan yfirgang í því skyni að
firra aðila óþægindum sem ESB,
Bretar eða Hollendingar geta
hugsanlega valdið.
Það skiptir líka máli
að verja siðmenninguna
Eftir Jakobínu
Ingunni Ólafsdóttur
»Hafa Bretar og Hol-
lendingar verið að
krefjast hins ómögulega
af Íslendingum?
Jakobína Ólafsdóttir
Höfundur er stjórnsýslufræðingur.
STERN lávarður
heitir breskur yf-
irstéttarmaður, vel-
lærður hagfræðingur
og nú um stundir pró-
fessor við London
School of Economics,
nafnkunna kennslu- og
rannsóknarstofnun í
hagfræði. Lávarður
þessi er enginn venju-
legur Jón í Hvammi.
Hann hefur víða komið við. Að svo
komnu er hann frægastur fyrir að
hafa verið formaður vísindanefndar
sem samdi skýrslu um yfirvofandi
breytingar á loftslagi í heiminum og
áhrifum þeirra á nánasta umhverfi
manna, heimsbyggð alla og lífríkið
eins og það leggur sig. Skýrsla þessi
kom út á prenti árið 2006.
Þetta yfirgripsmikla rit er enginn
englasöngur um bjarta framtíð
mannkyns og lífið á jörðinni. Öðru
nær! Það mætti miklu fremur kall-
ast dómsdagsspá. Í skýrslunni er
hrakin sú skoðun sumra, að lofts-
lagsbreytingar nú eigi sér gam-
alkunnar og náttúrlegar orsakir.
Skýrsluhöfundar fullyrða að meg-
inástæða loftslagsbreytinga nú á
tímum verði rakin til mannlegra at-
hafna og lifnaðarhátta, náttúrlegar
ástæður séu hverfandi í þeim sam-
anburði. Þessi boðskapur í nafni
bresks yfirstéttarmanns, sem gerir
sig sekan um róttækni, fer mjög fyr-
ir brjóstið á þeim sem trúa á óend-
anleik hagvaxtar.
En Lord Stern lætur sig ekki!
Hann fordæmir þrjósku pólitískra
tréhesta.
Í fyrirlestri sem hann hélt nýlega í
Háskóla alþýðunnar í höfuðborg
Kínaveldis lét hann sér það um
munn fara að þjóðir heims, umfram
allt stórþjóðirnar, „risahagkerfin“,
kæmust ekki hjá því að
gerbreyta framleiðslu-
starfsemi sinni, sem
væri mengunarvaldur
síns nánasta umhverfis
og ylli loftslagsbreyt-
ingum í heimi öllum
með því að tæma eit-
urgös út í andrúms-
loftið, einkum koltví-
sýring. Þessi róttæki
lávarður segir að út-
blástur eiturgasanna
fari langt fram úr því
sem spáð var fyrir
nokkrum árum. Síðan bætir hann
gráu ofan á svart og ýjar að því, að
„hagvöxtur“ endist ekki til lengdar,
þvert á móti muni hagvaxtarþrot
neyða mannkynið til að breyta lifn-
aðarháttum sínum og atvinnu-
starfsemi. – Svo mörg eru þau orð
Sterns lávarðar!
Undirritaður verður að játa það á
sig, að hann er hallur undir „dóms-
dagsspá“ Sterns lávarðar, þó með
fyrirvörum, sem lávarðurinn setur
sjálfur. Hvur veit nema mannkynið
sjái að sér og sé viðbjargandi! Leit
að nýjum orkulindum kann að bera
árangur.
Það gleður mig, gamlan og gróinn
þjóðkirkjumann, að biskup og prest-
ar beina í auknum mæli predikun
sinni og greinaskrifum að ógn lofts-
lagsbreytinganna, að umhverf-
ismálum. Sérstaklega vil ég þakka
sr. Þórhalli Heimissyni ágæta hug-
vekju í Morgunblaðinu 9. október sl.
og minnist einnig þess sem ég heyrði
sr. Halldór Reynisson hafa á orði um
þetta efni, þótt lengra sé umliðið.
Kristinn maður hefur þá skyldu að
ganga vel um náttúru og nátt-
úruverðmæti, enda er heimurinn
sköpunarverk Guðs samkvæmt arf-
sögn og kenningu kristninnar. Nátt-
úran er því heilög Guðsgjöf. Nýting-
arréttur hennar er takmarkaður. Ég
trúi því að dómsdagsspáin rætist
ekki, svo lengi sem mannkynið held-
ur sáttmálann við Guð að uppfylla
jörðina án arðráns. Hin skáldlega
líking um Móður Jörð er engin
hjátrú. – Mannkynið á allt undir
frjósemi jarðar. Markens Gröde!
Af Stern lávarði, eiturgösum
og íslenskri þjóðkirkju
Eftir Ingvar
Gíslason »Undirritaður verður
að játa það á sig, að
hann er hallur undir
„dómsdagsspá“ Sterns
lávarðar, þó með fyr-
irvörum...
Ingvar Gíslason
Höfundur er fyrrv. alþm. og ráðherra.
ÝMSAR athuganir á breytingum í
gróðurfari lands hófust á vegum
Atvinnudeildar Háskólans (síðar
Rannsóknastofnunar landbúnaðar-
ins) á árunum 1950-51. Var í
fyrstu hafist handa við að kanna
uppgræðslu á söndum, með því að
sá ýmsum grastegundum við
Múlakot í Fljótshlíð og síðar í
Geitasand á Rangárvöllum.
Í kjölfar þeirra athugana hóf
Sandgræðslan (síðar Land-
græðslan) átak sitt við að græða
upp örfoka svæði.
Fyrsta skrefið í uppgræðslu-
starfi áhugamanna var stigið árið
1965, þegar hópur félaga úr
Lionsklúbbnum Baldri hóf að
varðveita Svartártorfur á Kjal-
arsvæðinu í 430 m hæð og tóku
þeir að græða upp skikann, sem
afmarkast af Svartá, Hvítárvatni
og Hvítá.
Áður höfðu þessir félagar reynt
að glæða áhuga almennings fyrir
gróðurvernd með því að selja
áburð og fræ í fötum á bens-
ínstöðvum, svonefndar land-
græðslufötur. Með þessu var leit-
ast við að hvetja ferðamenn, sem
voru á leið um landið, til þess að
hlúa að og vernda gróður t.d. við
áningartaði.
Var vegfarendum þarna gefinn
kostur á að fá áburð og fræ í
hentugum umbúðum til upp-
græðslu. En þessi sala var einnig
gerð í áróðursskyni, til þess að
vekja áhuga fólks á uppgræðslu-
málum. Ágóðanum af fötusölunni
var síðan varið til kaupa á áburði
og fræi, sem notað var við rækt-
unina uppi við Svartártorfur.
Á gróðurverndarráðstefnu, sem
haldin var í Norræna hsinu 1969
báru Baldursmenn upp tillögu um
stofnun landssmtaka um gróð-
urvernd og landgræðslu. Frum-
kvæði að þessari ráðstefnu átti
meðal annars Jónas Jónsson, sem
síðar (1980) varð bnaðarmála-
stjóri. Ég var fundarstjóri ráð-
stefnunnar, en að hálfu okkar
Baldursmanna las Pétur Sigurðs-
son alþingismaður upp tillögu-
skjalið, sem þarna var samþykkt
af öllum. Var stofnfundur samtaka
um gróðurvernd síðan haldinn í
lok október sama ár að Hótel
Sögu, og voru þá samtökin stofn-
uð. Stakk ég þá upp á því, að
Hákon Guðmundsson yrði kjörinn
fyrsti formaður félagsins, og var
það samþykkt.
Þá voru þar einnig kvaddir til
svæðastjórar honum til fulltingis.
En einn okkar félaga, Karl Eiríks-
son, var einmitt frumkvöðull hér á
landi í áburðardreifingu úr flug-
vél. Samtökunum var gefið nafnið
Landvernd. Þessi samtök voru
fyrst og fremst stofnuð til þess að
örva áhuga og skilning almennings
á landgræðslustarfi, svo sem heft-
ingu gróður- og jarðvegseyðingar
og uppgræðslu örfoka lands.
Þessi vakning varð til þess, að
landsmenn gátu almennt tekið
þátt í því að spyrna fótum við
þeirri gróðureyðingu, sem stöðugt
á sér stað.
STURLA FRIÐRIKSSON
Lions-félagi
Landssamtök
um gróðurvernd
Frá Sturlu Friðrikssyni
Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is
Opið í Galleríi Fold virka daga 10–18, laugardaga 11–16, sunnudaga 14–16
Gallerí Fold · þekkt fyrir trausta þjónustu
Abba
„Hvítur söngur”
Yfirstandandi sýningar:
Nína Sæmundsson
„Hafmeyjan“
Lilja Kristjánsdóttir &
Ingunn Jónsdóttir
„Hús:Heimili”
Þér er boðið á sýningu
Næsta uppboð
verður í nóvember.
Erum að taka á móti verkum.
Opnun í dag kl. 15
Allir velkomnir
VIÐ lestur gamalla Mogga frá því
ég var í sumarfríi kom ég að at-
hyglisverðri grein eftir Hans
Guttorm Þormar. Hans vill að rík-
isstjórnin fái lífeyrissjóðina til að
lána andvirði Icesave-skuldbind-
inganna og leggja inn á geymslu-
reikning. Bretum og Hollend-
ingum skal svo tilkynnt, að við
nennum ekki lengur að standa í
þessu þrasi.
Ekki sé um neitt annað að ræða
en að dómstólar skeri úr um hvað
okkur beri að greiða. Peningarnir
séu fyrir hendi verði niðurstaðan
sú að okkur beri að greiða. Síðan
skal AGS tilkynnt að Icesave sé í
eðlilegum farvegi og ekki eftir
neinu að bíða.
Þetta er einföld og góð lausn.
Lífeyrissjóðirnir fá háa ávöxtun
og öruggar greiðslur með rík-
isábyrgð. Vextirnir verða eftir í
landinu og fara ekki til Englands
á sama tíma og stýrivextir Eng-
landsbanka eru 1%. Sjái AGS ekki
að sér er réttast að senda þá til
síns heima og fá lán annars stað-
ar, t.d. frá Kína.
Jóhanna sagði í viðtali á RÚV
mánudaginn 5. október sl. að hér
áður, þegar hún kom á þing, hefði
verið auðvelt að ná fram þing-
mannafrumvörpum. Það hefði síð-
ar orðið illmögulegt fyrir stjórn-
arandstöðuna og þótti henni það
miður. Ég skora nú á hugsandi
þingmenn að láta reyna á þing-
mannafrumvarp um þessa lausn.
SIGURÐUR ODDSSON,
verkfræðingur.
Látum ekki í
minni pokann
Frá Sigurði Oddssyni