Morgunblaðið - 07.11.2009, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 2009
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Enginn þarfað efastum að lífs-
kjör almennings
hafa versnað mjög
síðastliðið rúmt ár.
Þetta kemur ágæt-
lega fram í fréttaskýringu
Morgunblaðsins í gær þar sem
meðal annars er rætt við full-
trúa frá Hjálparstarfi kirkj-
unnar. Þörfin fyrir aðstoð við
þá sem búa við kröppust kjör-
in hefur margfaldast. Þannig
leituðu 152 fjölskyldur til
Hjálparstarfs kirkjunnar eftir
mataraðstoð í september fyrir
tveimur árum, en í ár voru það
735 fjölskyldur sem óskuðu
aðstoðar.
Mikilvægt er að huga vel að
sárri þörf þeirra sem höll-
ustum fæti standa og þeir sem
betur eru settir ættu að leyfa
öðrum að njóta þess í verki.
Ekki er vafi að margir munu
gera það.
Einn þeirra sem styrkja
hjálparstarfið er Pokasjóður
sem nú mun, annað árið í röð,
styrkja Mæðrastyrksnefnd og
Hjálparstarf kirkjunnar um
50 milljónir króna til mat-
argjafa um jólin. Þetta er mik-
ilvægt framlag og mun auð-
velda mörgum að komast í
gegnum hátíðarnar.
Í þessu sambandi koma
óneitanlega upp í hugann ýmis
önnur misjafnlega mikilvæg
útgjöld, sér í lagi hjá hinu op-
inbera. Þau útgjöld sem lík-
lega eru hvað óþörfust og um
leið stærst eru áformuð út-
gjöld ríkisins vegna Icesave.
Þó að framlag Pokasjóðs, 50
milljónir króna, sé vissulega
töluvert, er það einungis dropi
í hafið í samanburði við það
sem ríkisvaldið hyggst leggja
á skattgreiðendur vegna Ice-
save. Vaxtagjöldin
ein eru um 800
sinnum meiri en
framlag Pokasjóðs
til þeirra sem
minna mega sín.
Í þeirri hörðu
tíð sem framundan er hjá
mörgum fjölskyldum í landinu
er óskiljanlegt að ríkisstjórn –
ekki síst sú sem kennir sig við
velferð – skuli ákveða að
henda tugum milljarða króna
árlega í greiðslu skuldar sem
er ekki íslensku þjóðarinnar
heldur einkafyrirtækis sem
komið er í þrot.
Ef einhverjir telja að ís-
lenska ríkið sé aflögufært um
40 milljarða króna á ári í
greiðslu fyrir ekki neitt, væri
þá ekki nær að verja því fé til
stuðnings við Íslendinga sem
búa við bágan hag? Ríkis-
stjórnin er reiðubúin að leggja
allt í sölurnar til að sannfæra
meirihluta Alþingis um að
nauðsynlegt sé að eyða slíkum
upphæðum til að greiða Ice-
save-skuld einkafyrirtækis.
Hvers vegna leggur hún ekki
frekar fram frumvarp um að
þessum fjármunum verði varið
til stuðnings við þá sem höll-
ustum fæti standa hér á landi?
Forgangsröðun er stundum
til umræðu í stjórnmálum og
þykir misjafnlega skyn-
samleg. Sú forgangsröðun rík-
isstjórnarinnar, að senda tugi
milljarða úr landi en hækka
um leið skatta og draga úr at-
vinnu, er með öllu óskiljanleg.
Ísland þarf á því að halda að
byggt sé upp og að staðið sé
við bakið á þeim sem landið
byggja. Ríkisstjórn sem
keppist við að senda fjármagn
úr landi í stað þess að bæta
lífskjör landsmanna er á mikl-
um villigötum.
Hvers vegna er
greitt fyrir Icesave í
stað þess að hjálpa
bágstöddum?}
Rétt forgangsröðun?
Dómsmálaráð-herrann hef-
ur tilkynnt að
brugðist verði við
því ófremdar-
ástandi sem blas-
að hefur við dómstólum
landsins. Full ástæða er til
þess að fagna þessum við-
brögðum ráðherrans. Um
nokkurt skeið hafa verið
uppi áhyggjur vegna þess að
íslenskum dómstólum væri
orðið mjög örðugt að valda
sínum verkefnum vegna mik-
ils álags annars vegar og
þröngs fjárhagsramma hins
vegar. Morgunblaðið hefur á
undanförnum vikum vakið
sérstaka athygli á þessari
stöðu og forráðamenn dóm-
stóla og lögvísindamenn hafa
gert glögga grein
fyrir málinu.
Ekki er ósenni-
legt að það hafi
ýtt á þessa nið-
urstöðu að Hæsti-
réttur Íslands ákvað nýver-
ið, að ekki væri tækt að
bregðast jákvætt við kröfu
um endurnýjaða gæslu-
varðhaldsvist manns sem
dæmdur hafði verið til
þungrar refsingar í héraðs-
dómi þar sem dregist hafði
úr hömlu að ganga frá skjöl-
um til saksóknara.
Vonandi ber dóms-
málaráðherrann gæfu til að
flytja þetta mál sem sérstakt
frumvarp, ella er líklegt að
það tefjist í samkrulli við
önnur og umdeildari mál.
Bæta varð úr fjár-
hagslegum þreng-
ingum dómstóla}
Rétt ákvörðun dómsmálaráðherra
P
eningar eru málið eins og margoft
hefur sannast. Hamingjan fæst
ekki ókeypis, ekki ástin og ekki
maturinn. Hvað þá vínið. Ekki
nema von að maður sé hættur!
Kannski fæst fátt ókeypis nú orðið nema eitt
og eitt fyrirtæki eða stofnbréf sem eru svo hirt
af manni hvort sem er eins og hendi sé veifað.
Nema maður sé fjárráða.
Ég gerðist svo djarfur á þessum vettvangi
um daginn að fara með ákveðna nískuspeki;
benda á nokkur sparnaðarráð, og fékk ótrúleg
viðbrögð. Mín kynslóð hreifst af hugmynd-
unum en foreldrarnir síður því fólk á miðjum
fimmtugsaldri hrúgaðist „heim“ til þess að
horfa á leikinn í sjónvarpinu af því það tímdi
ekki að borga áskriftargjaldið, til að borða hjá
mömmu vegna þess að maturinn hennar er
miklu betri en annars staðar (!), jafnvel til þess að láta
bjóða sér í glas…
Mér þykir leitt að umræddur pistill orsakaði svo mikinn
samdrátt í samfélaginu að nálgast hættumörk og hvet því
jafnaldra mína til þess að gerast áskrifendur aftur og að
fara á veitingastað þegar þeir nenna ekki að borða heima.
Peningar eru til, svo hægt sé að eyða þeim. Fólk á að fara
á krána ef það er búið með bjórinn, ekki heim til pabba og
mömmu. Hjól efnahagslífsins verða að snúast áfram, ekki
bara hjól foreldranna.
Þrátt fyrir pistilinn um daginn ákvað ég því að gera mitt
til þess að stöðugleikasáttmálinn haldi. Góðir lesendur;
vinsamlega gleymið fyrri pistlinum, dragið
fram veskið og byrjið að undirbúa jólin. Ekki
er ráð nema í tíma sé tekið, aðeins tæpir 50
dagar þar til rjúpnasósan verður tilbúin.
Ef þjóðin er þekkt fyrir eitthvað er það óbil-
andi trú á sjálfa sig, sameiningarkraftur par
excellance og skuldasöfnun. Okkar tími er því
kominn!
Ég fór í hraðbanka í vikunni til þess að auka
yfirdráttinn með það í huga að styrkja banka-
kerfið; borga aðeins meiri vexti. Setti seðla í
veskið – sem hafði ekki gerst síðan krít-
arkortið var fundið upp – og lagði inn á annan
reikning í næsta banka til að auka veltuna. Þar
var með var bankakerfinu bjargað um stund
með færslugjaldinu.
Svo heppilega vildi til að ég gleymdi fimm-
þúsundkalli í veskinu og fann hann ekki fyrr en
í gær þegar tveir glæsilegir fulltrúar björgunarsveitanna
seldu mér Neyðarkall í Bónus. Afhenti þeim seðilinn og
hélt brosandi inn í búðina með kall í vasanum og fleiri
seðla í veskinu en áður. Það hefðu börnin kallað góðan díl!
Peningar eru málið. Það góða við fréttir síðustu daga
eru þau skilaboð til foreldra að börnum er óheimilt að fá
lánað nema með samþykki sýslumanns. Mér vitanlega er
hann í fríi á laugardögum og því ekki mögulegt að lána af-
kvæmunum fé þegar farið er í nammibúðina.
Ætli megi gefa þeim pening?
Rétt er að nefna til öryggis, í ljósi þess að hér bar fjár-
mál á góma, að ég er ennþá 1,75. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Pabbi, geturðu lánað mér tíkall?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Y
firvofandi skattahækk-
anir og breytingar á
skattkerfinu verða mál
málanna á næstunni.
Í fjárlagafrumvarpinu
eru gert ráð fyrir að skatttekjur auk-
ist um 73 milljarða á næsta ári. Bein-
ir skattar eiga að skila tæpum 38
milljörðum. Forysta ríkisstjórn-
arinnar hefur nú fallist á að umfang
aðhaldsaðgerða fjárlagafrumvarps-
ins sé of mikið og boðar að slakað
verði á þeim á næsta ári. Það verði
eingöngu gert á tekjuhlið fjárlag-
anna. Jóhanna Sigurðardóttir for-
sætisráðherra sagði á Alþingi í gær
að vegna minni samdráttar, minna
atvinnuleysis, lægra framlags rík-
isins til nýju bankanna og minni
vaxtagjalda en reiknað var með, væri
nú búist við að „aðlögunarþörf rík-
issjóðs“ minnkaði um 20 milljarða á
næsta ári og yrði 52 milljarðar í stað
72 milljarða. „Það þýðir að ríkið get-
ur dregið úr nauðsynlegum skatta-
hækkunum sem þessu nemur,“ sagði
hún.
Skattahækkanir eru það ágrein-
ingsmál sem enn stendur út af borð-
inu í viðræðum ríkisins og aðila
vinnumarkaðarins. Ríkisstjórnin lof-
aði að taka hina mjög svo umdeildu
orku-, auðlinda og umhverfisskatta
til endurskoðunar, en þeir áttu að
skila 16 milljörðum á næsta ári. Sam-
tök atvinnulífsins hafa ekki einasta
gagnrýnt orkuskattinn harðlega,
sem leggjast myndi á stóriðjuna,
heldur myndi kolefnisgjaldið falla
mjög þungt á útgerðina og flug-
rekstur. SA hefur á móti sagt at-
vinnulífið reiðubúið að taka á sig
hærri skatta sem nemur þessari fjár-
hæð. Er þar aðallega reiknað með
hækkun tryggingagjalds.
Hitt deiluefnið snýst um hvernig
staðið verður að álagningu tekju-
skatts á einstaklinga á næsta ári. ASÍ
krefst þess að staðið verði við hækk-
un skattleysismarka og ríkisstjórnin
hefur á móti lofað að ekki komi til
aukinnar skattbyrði á lægstu laun. Í
kjarasamningum var frá því gengið
að persónuafslátturinn hækkaði um 2
þúsund kr og hækkaði til jafns við
verðlagshækkanir milli ára. Fram
kom í máli forsætisráðherra á Al-
þingi í vikunni að þetta þýddi 9 millj-
arða kr. útgjaldaauka fyrir ríkissjóð.
Komið hefur til skoðunar að gjör-
bylta skattkerfinu, taka jafnvel upp
þriggja þrepa tekjuskattskerfi að
danskri fyrirmynd og á samráðs-
fundum hefur verið rætt um að fella
fjármagnstekjuskattinn inn í al-
menna tekjuskattskerfið. Enn liggur
engin niðurstaða fyrir og ekkert hef-
ur fengist upplýst um skattprósentur
eða hvaða tekjumörk yrði miðað við.
Halldór Halldórsson, formaður
Sambands ísl. sveitarfélaga, segir að
sveitarfélögin þurfi sem fyrst að fá
upplýsingar um hvaða áhrif skatt-
kerfisbreytingar hafa. Jöfn-
unarsjóður þeirra fær tekjur í hlut-
falli af tekjum ríkissjóðs.
Skattahækkanir geta haft mikil áhrif
á útgjöld sveitarfélaga, ekki síst
tryggingargjaldið. Spurður um út-
svarshækkanir segir Halldór menn
þurfa að átta sig á heildarmyndinni
áður en hægt sé að svara því. „Við
höfum horft meira til þess að ná nið-
ur kostnaði,“ segir hann en kveðst
ekki geta útilokað skattahækkanir.
Tekist á um hverjir
beri skattbyrðarnar
Morgunblaðið/Heiddi
Aðgerðir Skýrast á fljótlega hvort tekinn verður upp margþrepaskattur í
tekjuskattinum. Skiptar skoðanir eru á áhrifum þess á staðgreiðslukerfið.
Þó ríkisstjórnin boði nú að draga
megi úr skattahækkunum um 20
milljarða eru miklar hækkanir
eftir í spilunum. Óljósar hug-
myndir eru orðaðar um þriggja
þrepa tekjuskatt og sýnist sitt
hverjum.
Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri SA, segir að
margþrepakerfi yrði mikil aft-
urför frá staðgreiðslukerfinu.
Það myndi flækja skattkerfið
og stórauka eftirágreiðslur
ekki síst við aðstæður eins og
hér eru þar sem mikil hreyf-
ing er á vinnumarkaðinum.
„Það er skref afturábak að
mínu mati að flækja kerfið
þannig,“ segir hann. „Við eig-
um eftir að sjá allar útfærslur
á þessu en ég geri ekki ráð
fyrir því að skattar lækki á
hærri tekjur.“
ASÍ hefur lengi verið þeirrar
skoðunar að skattleggja eigi
lægri tekjur með öðrum hætti
en gert er í dag, að sögn Gylfa
Arnbjörnssonar, forseta ASÍ.
Ef tekið yrði upp fjölþrepa-
skattkerfi þá nytu allir lægsta
skattþrepsins og meðalskatt-
urinn gæti orðið á svipuðu
róli og verið hefur. Hafa ber í
huga að efsta skattprósentan
legðist eingöngu á efsta hluta
teknanna. Sú útfærsla gæti
verið mun betri en núverandi
kerfi þar sem 8% skattur er
lagður á tekjur einstaklinga
fyrir ofan 700 þúsund.
Skref í rétta átt?