Saga - 1998, Síða 266

264
RITFREGNIR
lesendum frá því að hætta að leita og beina hinum strax að óprentaðu rit-
unum.
Um annan frágang bókarinnar er það að segja að hann er góður í flesta
staði. Síðutitlar eru notaðir skynsamlega og lausnin á vísunum til heim-
ilda í töflum þegar um langar skýrsluraðir er að ræða er snjöll, þannig
komast ritstjórar hjá plássfrekum tilvísunum í hvert sinn. Einnig er vel til
fundið að nota saurblöð til að birta kort af landinu og á því ýmsar upplýs-
ingar.
Þá skal farið nokkrum orðum um geisladiskinn. Á honum er að finna
nokkra tugi taflna til viðbótar og fjölmörg myndrit. Töflurnar sýna eink-
um landfræðilega skiptingu hagtalna en þar er líka að finna umfangs-
miklar grunntöflur um utanríkisverslun okkar (út- og innflutningsvörur)
1624/25-1819 og 1840-1994. Hægt er að leita að orðum með leitarskipun
og ef ætlunin er að nota talnaraðir má afrita þær til að spara sér innslátt.
ítarefnistöflurnar á diskinum eru dálítið iiráar, gagnstætt töflunum í bók-
inni, og ekki er alltaf vísað til heimilda.
Þótt geisladiskur og bók sé sitt hvað hefði mátt gera notkun disksins
þjálli ef yfirlit um ítarefni hans (töflur og myndrit) hefði verið sett í bók-
ina, annaðhvort í sérskrá eða í sjálft efnisyfirlit bókarinnar (í stað blað-
síðutalna hefði þá komið tákn fyrir diskinn). Eins hefði það sparað lesend-
um fyrirhöfn ef í inngangstextum hefði verið minnst á ítarefnistöflur (og
myndrit) geisladisksins.
Hér að framan hefur verið bent á eitt og annað sem betur hefði mátt
fara. Hef ég þó orðið að stikla á stóru og sleppa ýmsu sem mér finnst vill-
andi eða ónákvæmt orðað, athugaleysi í frágangi, ósamræmi og smáyfir-
sjónum sem er í heildina tekið ekki alvarlegt og erfitt er að útrýma alveg-
Eftir sem áður er ljóst að allar aðfinnslur falla algjörlega í skuggann af
ágæti bókarinnar. Hagskinna er stórvirki og ritstjórar hafa hér leyst af
hendi vanþakklátt verk því margir eru fúsir til að njóta góðs af tölum sem
koma þeim að gagni, en færri sem hafa atorku til að leggja mikla talnaleit
og -úrvinnslu á sig, hvað þá að taka saman bók, og hana ekki litla, með
eintómum tölum. Það þarf líka nokkurt áræði til að ráðast í svona verk
og allmikla þrautseigju til að fylgja því eftir á leiðarenda. Þetta er auk þess
frumsmíð og engar rannsóknir hafa verið gerðar á sögu hagskýrslugerð-
ar á íslandi sem létt gætu verkið. Við lestur bókarinnar verður líka vel
ljóst hver staða hagskýrslugerðar á íslandi er, hún er ansi götótt sums
staðar því ekki hefur hún að öllu leyti batnað eða aukist á okkar öld. Slík'
ar eyður auðvelda ekki vinnslu svona bókar.
Flestum verður líklega starsýnast á það hversu stór bókin er enda er
hún náma fróðleiks. Gildi hennar felst þó fyrst og fremst í eftirfarandi
verðleikum. I fyrsta lagi eru hér valdar úr mjög ólíkum heimildum sem
spanna nokkurra alda bil einhverjar þær helstu og mikilvægustu yf>r"