Saga - 1998, Page 296

294
RITFREGNIR
spánskt fyrir sjónir í bókinni hve mikil áhersla er þar á öðrum ferðasög-
um. Hvorttveggja er að þær eru ósamkvæmar eins og fyrr er sagt og eins
hitt að kortlagning Páls á ferðunum sem þar er lýst er háð sögu Karlsefn-
is. Þannig er til dæmis laust undir fótum þegar Páll „kortleggur" ferð
Leifs heppna (bls. 25). Lýsingin á henni er svo stuttaraleg í Eiríks sögu að
af henni einni verða engar ályktanir dregnar um staði eða leiðir. í Græn-
lendinga sögu ægir hins vegar saman atriðum sem geta ekki átt við einn
og sama staðinn þótt svo sé látið heita. Þar sem Leifur er kominn einna
lengst til suðurs og hefur vetursetu telur Páll hana vera staddan í Québec
samkvæmt leiðarlýsingu sögunnar (bls. 31) og ferðasögu Karlsefnis í Ei-
ríks sögu (bls. 83). En þarna er síðan eftirfarandi staðháttalýsing prentuð
sem samfelldur texti milli greinaskila í útgáfu Svarts á hvítu sem Páll mið-
ar við: „Þar var svo góður landskostur, að því er þeim sýndist, að þar
mundi engi fénaður fóður þurfa á vetrum. Þar komu engi frost á vetrum
og lítt rénuðu þar grös. Meira var þar jafndægri en á Grænlandi eða Is-
landi. Sól hafði þar eyktarstað og dagmálastað um skammdegi" (bls. 242).
Páll fjallar um þennan texta algerlega í tvennu lagi í bókinni, á mismun-
andi stöðum (bls. 31 og 144), og tekur ekki sérstaklega á því að staðurinn
á að vera einn og samur (sjá bls. 32-33). Um fyrri partinn, landkostina,
segir hann stutt og laggott: „Þetta stenst ekki í Québec því að í desember,
janúar og febrúar er þar að jafnaði 8-12 stiga frost og úrkoman er allmikiL
auðvitað nærri eingöngu snjór" (bls. 31). Síðan vendir hann sínu kvæði i
kross og hverfur til Nýfundnalands. Hins vegar virðist áhugavert að bera
þessa landkostalýsingu saman við sjálfstæða klausu í Eiríks sögu þar sem
Þorfinnur karlsefni er staddur í Hópi: „Þar kom alls engi snjár og allur
fénaður gekk þar úti sjálfala" (bls. 234). Erfitt er að verjast þeirri hugsun
að þetta sé í einhverjum skilningi „sama" lýsingin og frá Leifi í hinni sög-
unni; lýsing á sama stað, ef til vill úr sömu ferð og frá sömu upphaflegu
heimild, hvort sem hún hefur verið skrifleg eða munnleg. Víst fellur
klausan illa inn í ferðasögu Leifs en það kynni að stafa af því að hún sé
þar á villigötum og eigi við suðlægari stað en verið er að lýsa að öðru
leyti.
Ástæðan til þess að Páli sést yfir þessa skýringu á landkostalýsingurmi
kann að vera sú meðal annars að hann vill fara með síðari hluta klausunn-
ar, um sólarganginn, í þveröfuga átt allar götur til norðurodda Nýfundna-
lands (bls. 144), enda virðist honum mikið í mun að finna L'Anse aux
Meadows beinlínis í sögunum. Rökin fyrir þessari túlkun á sólargangm-
um geta þó ekki talist sannfærandi. Meðal annars gefur öll umgerð þess-
arar athugunar ekki tilefni til að ætla henni mikla nákvæmni. Við getum
ekki dregið aðra lágmarksályktun en þá að sólin hafi komið upp norðan
við suðaustur og sest norðan við suðvestur. Hér er þó ekki hægt að fjðl-
yrða um þetta, en það leiðir til þess að af þessari athugun á þessum stað