Saga - 1998, Síða 353

RITFREGNIR
351
þeirra og höfundi. í bókinni er vandað leiðangurskort sem auðveldar les-
anda að fylgjast með ferðum Maurers. Aftast í bókinni er svo nafnaskrá og
skrá yfir staðanöfn, heimildaskrá með þeim ritum sem Maurer vísar til,
ennfremur ættarskrár sem Maurer tók saman um nokkrar merkar íslensk-
ar ættir. Ekki hefði spillt fyrir ef atriðisorðaskrá hefði flotið með en svo er
ekki. Á móti kemur að á hverri blaðsíðu eru spássíuklausur sem vísa í
textann og eru þær vel heppnaðar og setja skemmtilegan svip á bókina.
Útgefendur hafa líka skipt ferðasögunni upp í mun fleiri kafla heldur en
Maurer gerði og auk þess víða skotið inn millifyrirsögnum. Þá er í upp-
hafi hvers kafla eins konar kynning þar sem í stuttu máli er gerð grein fyr-
ir efni kaflans. Allt er þetta til fyrirmyndar og gerir bókina aðgengilegri
fyrir lesanda og auðveldar honum að finna tiltekin atriði sem hann kann
að vera á höttunum eftir. Hér verður líka að minnast á þýðingu Baldurs
Hafstaðs sem ekki hefur verið neitt áhlaupaverk. Þýðendum fræðibóka
og annarra verka af því tagi er ekki oft hampað er hér er fyllsta ástæða til
þess. Málfarið er vandað og mjög eðlilegt og það er sjaldan sem frumtextinn
skín í gegnum íslenskuna eins og oft vill verða með þýðingar úr þýsku.
Þrír formálar fylgja ferðasögunni auk athugasemda frá þýðanda. For-
málarnir bæta miklu við gildi ritsins og veita yfírsýn um líf, störf og áhrif
þessa merka íslandsvinar. Þar er saman kominn mikill fróðleikur um
Maurer, betri og ítarlegri en áður hefur verið aðgengilegur á prenti á ís-
lensku. Páll Sigurðsson, fyrrverandi forseti Ferðafélagsins, ritar stutta
kynningu þar sem hann segir meðal annars að ferðasagan hafi „ótvírætt
gildi fyrir íslenska þjóðfræði, samgöngusögu og almenn þjóðmenningar-
fræði" (bls. xiii). Má það til sanns vegar færa. Kurt Schier, prófessor í
Múnchen, skrifar um 20 blaðsíðna grein um ævi Maurers og störf auk
þess sem hann segir frá útgáfunni og þvf hvernig ferðasagan kom í leit-
irnar fyrir um 20 árum. Er það fróðleg lesning og óhætt er að slá því föstu,
að öllum öðrum ólöstuðum, að Kurt Schier eigi mestan heiður af því að
ferðasagan kemst á prent nú. Loks skrifar Árni Björnsson, þjóðháttafræð-
ingur, um þýðingu Maurers fyrir ísland. Árni gerir ennfremur grein fyrir
dagbók þeirri sem Maurer hélt meðan á íslandsferðinni stóð. Pistill Árna
er gagnorður og vel skrifaður og telur hann mikilvægi Maurers fyrir ís-
land og íslensk fræði einkum liggja í fjórum þáttum: í fyrsta lagi framlagi
hans til þjóðsagnasöfnunar, í öðru lagi stuðningi hans við Jón forseta í sjálf-
stæðisbaráttunni, í þriðja lagi gagnrýnni afstöðu hans til íslendingasagna
(bókfestukenningunni) og loks framlagi hans til norrænnar réttarsögu.
Þáttur Maurers í rannsókn íslendingasagna og norrænnar réttarsögu
ætti að vera flestum kunnnur. Sama er að segja um þjóðsagnasöfnun en
útgáfa hans á þýsku á úrvali íslenskra þjóðsagna 1860 var einmitt áþreif-
anlegasti afrakstur íslandsferðarinnar. Afskipti hans af sjálfstæðisbarátt-