Morgunblaðið - 16.12.2009, Blaðsíða 24

24 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 2009
Enn er því haldið
fram að skattlagning
séreignarsparnaðar sé
lausn á fjárhagsvanda
ríkisins og með henni
megi komast hjá óvin-
sælum skattahækk-
unum. Formælendur
þessarar aðgerðar
segja að að ríkið og
sveitarfélög geti þar
með tekið til sín 115
milljarða króna strax.
Skattlagning séreignarsparnaðar
leysir ekki vanda, heldur flytur
hann til. Með þessu móti tekur ríkið
fyrirfram eignir, sem búið er að
leggja fyrir til að greiða skatta af
lífeyrisgreiðslum í framtíðinni.
Vandinn er fluttur yfir á framtíð-
arkynslóðir.
Meðalbinditími séreignarsparn-
aðar er nálægt því að vera 20 ár. Ef
við horfum 20 ár fram í tímann er
því spáð að hlutfall 65 ára og eldri
verði nálægt 20% af þjóðinni eða
tæplega tvöfalt hærra en í dag.
Eldri borgarar nota velferðarkerfið
mest og því mun það þurfa að vaxa
með fjölgun íbúa eldri en 65 ára.
Það væri óskynsamlegt að taka
skatttekjur fyrirfram í stað þess að
nota þær þegar þörfin er mest. Ef
við framreiknum 115 milljarða
króna með hóflegum vöxtum til 20
ára erum við að tala um 300 millj-
arða króna sem vantar í tekjur rík-
issjóðs árið 2029. Dettur ein-
hverjum í hug að ríkið muni þá í
staðinn hafa lagt fyrir þessa fjár-
hæð?
Afleiðingar „töfralausnarinnar“
geta orðið enn meiri og alvarlegri.
Líkur eru á að margir muni óttast
að sparnaðurinn verði skattlagður
aftur við úttekt og
þess vegna hætta með
lífeyrissparnað. Það
væri ekki gott að
minnka sparnað, sem
er uppspretta fjár-
magns til fjárfestinga.
Þörfin fyrir viðbótarlíf-
eyrissparnað hefur
heldur aldrei verið
meiri en núna þegar
eignir lífeyrissjóða
hafa rýrnað vegna
kreppunnar og geta
ríkisins til að greiða
lífeyri úr almannatryggingakerfinu
hefur minnkað.
Kostur íslenska lífeyrisskerfisins
er sá að hver kynslóð greiðir fyrir
sig og safnar í sjóði til að greiða líf-
eyri og skatta. Svona kerfi vilja all-
ar þjóðir hafa en það er ekki auð-
velt af því langan tíma tekur að
byggja slíkt kerfi upp (elsti séreign-
arsjóðurinn á Íslandi var t.d. stofn-
aður árið 1965). Þess vegna öfunda
aðrar þjóðir okkur af lífeyriskerfi
Íslendinga. Skamman tíma getur
tekið að skemma það sem byggt
hefur verið upp á löngum tíma. Því
er mikilvægt að menn freistist ekki
til að veikja undirstöður lífeyr-
iskerfins með því að skattleggja
séreignarsparnaðinn strax.
Enn er hamast
Eftir Gunnar
Baldvinsson
»Mikilvægt er að
menn freistist ekki
til að veikja undirstöður
lífeyriskerfins með því
að skattleggja
séreignarsparnaðinn
strax.
Gunnar Baldvinsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Almenna lífeyrissjóðsins.
EINELTI – Það er
gríðarlega mikil um-
ræða um einelti í dag,
allskonar forvarn-
arstörf í gangi og fólk
að koma fram í fjöl-
miðlum til að segja
sína sögu.
Ég skrifaði sjálfur
grein í Morgunblaðið í
júní sem fjallaði um
það einelti sem ég
varð fyrir og hvernig það hafði
áhrif á mig og mína persónu.
Fyrir þá sem lásu ekki greinina
þá talaði ég um þunglyndið, ein-
manakenndina, sjálfsmorðshugs-
anir og hvernig ég varð smátt og
smátt meiri einfari.
Einelti er mjög mannskemmandi
vandamál – þetta ristir alveg inn í
innstu tilfinningarætur og festist
þar um aldur og ævi, þetta er ekki
eins og þegar þú ert úti að
skemmta þér með félögunum, gerir
eitthvað vandræðalegt, færð smá
skot útaf því frá félögum og svo er
það bara búið – þetta er vandamál
sem mun fylgja þér alla ævi.
Hvaða þolandi eineltis kannast
ekki við hræðsluna við að tala innan
um annað fólk, hvað þá fólk sem
viðkomandi þekkir lítið sem ekkert
– eða tilhneiginguna að loka sig af,
því manni „líður betur einum“ en
innan um aðra?
Það er reyndar eitt annað sem
mér finnst vera fylgikvillur eineltis,
en það er að þegar maður kynnist
fólki og fer að tala reglulega við það
þá er tilhneigingin sú að maður fari
örlítið yfir línuna og fólk líti svo á
að maður sé að „ofsækja það“ jafn-
vel þótt það sé alls ekki ætlunin –
en það er líka kannski eitt að þegar
maður er ekki mikið í samskiptum
við annað fólk á þessum „eineilt-
isárum“ þá veit maður ekki hvar
mörkin milli eðlilegra og óeðlilegra
samskipta liggja og á
þess vegna til að fara
örlítið yfir strikið jafn-
vel þótt maður meini
bara vel og sé bara að
hafa samband við fólk
sem maður hefur gam-
an af því að rabba við.
Ég lendi til að
mynda of oft í því að
þora ekki að tala við
fólk því ég er hræddur
um að ná ekki að
tengjast því, gera mig
að fífli eða að það muni
smátt og smátt fá ógeð á mér vegna
þess að ég sé svo „óspennandi og
leiðinlegur“.
Í fljótu bragði man ég bara eftir
tveimur bekkjarpartíum sem mér
var boðið í, það fyrra þegar ég var
nýfluttur í bæinn og var sjálfsagt
bara boðið til að vera ekki útundan
og í seinna skiptið var örugglega
sama upp á teninginum – öllum í
bekknum var boðið og þar með
mér.
Kannski er það fyrst og fremst
ástæðan að ég á betur heima í
stærri samfélögum þar sem færri
þekkja mig en á litlum stað þar sem
allir þekkja alla og fólk lifir á slúð-
ursögum – vegna þess að í stærri
samfélögum er fólk ekki að spá í
hvað þú ert að gera, þú getur verið
sá sem þú ert án þess að fólk sé að
angra þig daginn út og inn og fá þig
til að gera eitthvað allt annað en þú
vilt sjálfur fá að gera.
Í æsku var ég bara venjulegur
strákur, ég æfði fótbolta, ég spilaði
á hljóðfæri og stóð mig sæmilega í
skóla – það eina sem aðgreindi mig
frá heildinni var að ég var nánast
vinalaus og ein af þeim ástæðum
sem ég hef fengið að heyra er sú að
ég var ekki að „reyna að verða vin-
sæll“ og þessvegna var ég skilinn
útundan – því ég var ekki að reyna
að vera einhver annar en ég var.
Meira að segja, þegar ég fer að
hugsa um það eftirá, þá lenti ég í
hálfgerðu einelti af hálfu þjálfara.
Þá var maður að flakka með liðinu
hingað og þangað um landið – til
staða eins og Akureyrar, Vopna-
fjarðar, Húsavíkur, Siglufjarðar
eða Sauðárkróks án þess að spila
mikið meira en svona 0-5 mínútur.
Niðurlægingin var nokkur þegar
strákar í flokki fyrir neðan mig
voru teknir fram yfir mig og látnir
spila og hvað þá að þurfa að fara í
ferðalög og jafnvel gista innan um
stráka sem voru jafnvel gerendur í
mínu einelti – man eftir einu atviki
þar sem ég var tekinn fyrir, settur
inní tvö lítil sparkmörk og haldið
þar föngnum vegna einhvers sem
skipti í sjálfu sér engu máli – þó má
geta þess að það var eftir æfingu og
þjálfarinn búinn að yfirgefa svæðið.
Einelti er vandamál sem á ekki
að eiga sér stað en verður því miður
til staðar á meðan það eru til mann-
leg samskipti og „stéttaskipting“ –
það er ekki til nein töfralausn til að
stöðva allt einelti en það er hægt að
minnka það með almennri fræðslu
og umræðu um skaðsemina sem því
fylgir.
Þess vegna er mjög mikilvægt að
þetta málefni sé alltaf í umræðunni
og það má alls ekki slaka á í þeirri
vinnu.
Með von um að sem flestir fái að
njóta þess frelsis að vera þeir sjálf-
ir – því sá sem upplifir frelsið mun
verða sáttari en sá sem upplifir það
ekki.
Líf eftir einelti
Eftir Björn Axel
Jónsson »Kannski er það
ástæðan að ég á bet-
ur heima í stærri sam-
félögum vegna þess að
þar er fólk ekki að spá í
hvað þú ert að gera, þú
færð að vera þú sjálfur
Björn Axel Jónsson
Höfundur er starfsmaður í verslun.
AÐVENTAN og
hátíðin sem fer í
hönd eru fólki jafnan
tilefni til þess að
koma saman, rækta
trú sína, njóta menn-
ingar af ýmsu tagi,
skemmta sér og síð-
ast en ekki síst til
þess að kaupa inn
vegna jólanna. Víða
er því margt um
manninn í verslunum og sam-
komuhúsum ýmis konar þessa
dagana. Við þessar aðstæður er
sérstök ástæða til að gæta að eld-
vörnum. Sérstaklega vill Slökkvi-
lið höfuðborgarsvæðisins minna
ábyrgðarmenn samkomuhalds og
verslana á að ekki komi fleiri sam-
an en húsakynni bera með tilliti til
eldvarna.
Starfsmenn okkar þekkja því
miður mörg dæmi þess að ákvæði
um takmarkanir á þeim fjölda
fólks sem viðkomandi húsnæði
ber, hafa verið virt að vettugi
þannig að ef eldur hefði komið
upp hefði stór hluti viðstaddra átt
mjög erfitt með að komast
óskaddaður undan. Okkur berast
reglulega fréttir frá öðrum lönd-
um af hörmulegum eldsvoðum þar
sem fjöldi fólks ferst vegna þess
að það kemst ekki undan, nú síð-
ast frá Rússlandi. Okkur hefur
verið hlíft við slíkum hörmungum
til þessa en slíkir atburðir geta
vissulega orðið hér eins og annars
staðar.
Til þess að koma í veg fyrir að
slíkar aðstæður skapist er nauð-
synlegt að virða reglur um fjölda-
takmarkanir og að flóttaleiðir séu
greiðfærar. Við biðjum einnig um
að reglulega sé hugað
að eftirfarandi:
 Að dyr í merktum
flóttaleiðum opnist
auðveldlega.
 Að brunaviðvör-
unarkerfi/reykskynj-
arar séu í lagi.
 Að útgöngu- og
neyðarlýsing sé í lagi.
 Að slökkvitæki séu
yfirfarin.
Starfsmenn for-
varnasviðs heimsækja
um þessar mundir fjölda verslana
og samkomuhúsa, þar á meðal
kirkjur, til þess að fara yfir eld-
varnir. Því miður er allt of algengt
að eldvörnum sé ábótavant og að
þeir sem bera ábyrgð á eldvörnum
geri sér ekki fyllilega grein fyrir
ábyrgð sinni.
Við biðjum þá sem vilja leita
frekari upplýsinga um eldvarnir
að hafa samband við forvarnasvið í
síma 528 3000 eða senda okkur
línu á shs@shs.is. Ítarlegar upp-
lýsingar um eldvarnir heimila er
að finna á shs.is. Umfram allt
biðjum við fólk að fara varlega og
hafa í huga að eldvarnir eru dauð-
ans alvara!
Er flóttaleiðin
þín greið?
Eftir Jón Viðar
Matthíasson
Jón Viðar Matthíasson
» Slökkvilið höfuð-
borgarsvæðisins
minnir ábyrgðarmenn
samkomuhalds og versl-
ana á að ekki komi fleiri
saman en húsakynni
bera með tilliti til eld-
varna.
Höfundur er slökkviliðsstjóri
Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins.
– meira fyrir áskrifendur
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/S
A
L
48
08
9
11
.0
9
Vááá, krakkar!!
Andrés og Mikki og Jóakim og
Gúffi og allir hinir koma með
Disneyblaðinu um hverja
einustu helgi!
Nýtt blað fyrir börnin, DISNEYBLAÐIÐ, fylgir með
Sunnudagsmogganum sem borinn
er út með laugardagsblaði Morgunblaðsins.
Myndasögur, leikir, þrautir og skemmtun.
Fáðu þér áskrift á mbl.is/askrift
eða í síma 569 1122