Morgunblaðið - 19.12.2009, Page 35

35
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 2009
Inn til lendingar Dúfurnar flugu að þaki Tjarnarskóla og það var engu líkara en þær byggju sig til lendingar líkt og flugvélarnar skammt handan við Tjörnina.
Árni Sæberg
SÍÐUSTU daga hef-
ur sá sem þetta ritar
enn og aftur mátt búa
við það að í umfjöllun
fjölmiðla eru hafðar
uppi miklar rangfærslur
um tildrög þess að hann
seldi hlutabréf sín í
Landsbanka Íslands um
miðjan september 2008.
Vera má að það sé fyr-
irfram vonlaust að ætla
sér að leiðrétta slíkt, en lái mér hver
sem vill, þótt ég reyni það. Ég ætla
að nefna tvennt:
1.) Fullyrt er í fréttum að á fundi í
Seðlabanka Íslands 31. júlí 2008 hafi
verið rædd alvarleg staða bankanna
og að ég hafi látið bóka að það gæti
orðið banabiti bankanna ef upplýs-
ingar um stöðu þeirra yrðu á allra
vitorði. Því næst hafi ég gengið í að
selja hlutabréf mín í Landsbank-
anum.
Hið rétta er að á þessum tíma
hafði um langt skeið legið fyrir op-
inberlega að lánshæfismatsfyrirtæki
og alþjóðastofnanir hefðu áhyggjur
af því að íslensku bankarnir stæðu
frammi fyrir miklum vanda varðandi
endurfjármögnun, bæði vegna mikils
vaxtar árin á undan og vegna
ástandsins á alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum. Það var almenn
vitneskja að bankarnir hefðu m.a.
brugðist við sínum endurfjármögn-
unarvanda með aukinni innlána-
söfnun erlendis. Hins vegar höfðu
farið af stað opinberar umræður,
ekki síst í Bretlandi, þar sem sjónum
var beint að því að það væri inn-
stæðutryggingakerfi heimaríkisins
sem stæði á bak við
innstæðutryggingar í
erlendum útibúum.
Hafði hin opinbera
umræða ekki síst snú-
ist um Icesave-
reikninga Lands-
bankans í Bretlandi
sem voru í útibúi og
hafði í því sambandi
m.a. verið vakin at-
hygli á litlum burðum
hins íslenska trygg-
ingasjóðs innstæðu-
eigenda. Var frá því
greint opinberlega að nokkurt út-
streymi hefði orðið af Icesave-
reikningunum í framhaldinu. Málið
var m.a. rætt í breskri þingnefnd í
júlí 2008 og frá því greint op-
inberlega. Nokkurt hlé varð síðan á
þessari opinberu umfjöllun. Um
svipað leyti hófust viðræður milli
Landsbankans og breska fjármála-
eftirlitsins um flutning Icesave-
reikninganna úr útibúi yfir í dótt-
urfélag.
Fundurinn hinn 31. júlí 2008 var
ekki fundur sem Seðlabankinn stóð
fyrir, heldur fundur í samráðshópi
þriggja ráðuneyta, Fjármálaeftirlits
og Seðlabanka. Þar var greint frá
stöðunni í viðræðum Landsbankans
og breska fjármálaeftirlitsins sem
voru þá enn á frumstigi og nokkur
áherslumunur uppi milli aðila. Í
fundargerð þessa fundar samráðs-
hópsins kemur fram að ég hafi sagt
að ég teldi að það gæti orðið banabiti
fyrir bankana ef umræðan færi af
stað um veikleika Tryggingasjóðs-
ins. Þar var ég að sjálfsögðu að vísa
til þeirrar opinberu umfjöllunar sem
átt hafði sér stað í Bretlandi nokkru
áður og hafði þá leitt til nokkurs út-
flæðis af innlánsreikningum Lands-
bankans. Var augljóst að það hefði
getað valdið áhlaupi breskra inn-
stæðueigenda ef endurnýjuð og auk-
in umræða hefði farið af stað um að
mikill vafi léki á því að hægt yrði að
standa undir innstæðutryggingum.
Slíka ályktun gat hver heilvita mað-
ur dregið og þurfti ekki innherja-
upplýsingar til. Fjárhagsstaða bank-
anna, afkoma og álagsþol voru hins
vegar talin í góðu lagi á þessum tíma,
og raunar alveg fram að falli bank-
anna í byrjun október 2008. En þvert
á það sem nú er fullyrt seldi ég ekki
hlutabréf mín í Landsbankanum á
þessum tímapunkti, einmitt vegna
þess að ég taldi ekki rétt að gera það
við þessar aðstæður. Myndin breytt-
ist síðan.
Um miðjan september 2008 var
staðan sú að skýrsla bresku þing-
nefndarinnar um innstæðutrygg-
ingar erlendra banka í Bretlandi sem
vitað hafði verið að væri í vinnslu var
komin út og hafði ekki valdið neinum
óróleika, útflæði af Icesave-
reikningum hafði stöðvast, skriður
var kominn á viðræður um flutning
Icesave-reikninga Landsbankans úr
útibúi yfir í dótturfélag sem var þá
um leið til þess fallinn að létta af
óvissu um stöðu Tryggingasjóðs inn-
stæðueigenda og ekki var annað vit-
að en að bankarnir væru búnir að
leysa sín endurfjármögnunarmál til
næstu framtíðar. Það var þegar
þetta lá fyrir sem ég lét verða af því
að selja hlutabréf mín í Landsbank-
anum. Þetta hef ég rakið áður, bæði í
blaðagrein sem birtist í lok janúar
2009 og enn ítarlegar í bréfum og
fylgigögnum til Fjármálaeftirlitsins
þegar málið var þar til athugunar.
2.) Fullyrt hefur verið að þar sem
fyrir liggi að ég hafi ásamt fleirum
átt fund með bankastjórum Lands-
bankans hinn 13. ágúst 2008 hafi ég
sagt ósatt um það í bréfi til Fjár-
málaeftirlitsins að ég hefði aldrei átt
nein samskipti við stjórnendur
Landsbankans.
Hér er um mikinn misskilning að
ræða. Það var í því samhengi sem ég
nefndi efnislega að ég hefði aldrei
prívat og persónulega átt nein sam-
skipti við stjórnendur Landsbankans
eða annarra fjármálafyrirtækja og
ekki sótt neina hluthafafundi hjá
þeim. Hluthafafundir eru eins og
nafnið bendir til fundir hluthafa.
Með þessu var ég að koma því til
skila að hlutabréfaeign mín í Lands-
bankanum hefði ekki leitt til neinna
samskipta af minni hálfu við stjórn-
endur Landsbankans eða annarra
fjármálafyrirtækja.
Þótt málefni bankanna eða fjár-
málamarkaðarins hafi á þessum tíma
ekki heyrt undir fjármálaráðuneytið
kom það stöku sinnum fyrir í áranna
rás – og var ekkert leyndarmál – að
fulltrúar ráðuneytisins – og þar með
talið sá sem hér heldur á penna –
tækju þátt í fundum með stjórn-
endum bankanna, yfirleitt með
fulltrúum annarra ráðuneyta. Í um-
ræddu bréfi til Fjármálaeftirlitsins
var ég að sjálfsögðu ekki að reyna að
sverja af mér slíka fundi, hvorki
fundinn með bankastjórum Lands-
bankans 13. ágúst 2008 né aðra fundi
með fjármálafyrirtækjum, enda eng-
in ástæða til. Má nefna í því sam-
bandi að umrædds fundar með
bankastjórum Landsbankans var
samkvæmt minni ábendingu getið í
svari fjármálaráðuneytisins til
Rannsóknarnefndar Alþingis sem
sent var meðan Fjármálaeftirlitið
hafði umrædd hlutabréfaviðskipti til
skoðunar, en rannsóknarnefndin
hafði m.a. spurst fyrir um fundi sem
fulltrúar ráðuneytisins kynnu að
hafa átt vegna inneigna á erlendum
innlánsreikningum í íslensku bönk-
unum, flutnings þeirra í erlend dótt-
urfélög eða ábyrgðar á innlánunum.
Tekið skal fram að upplýsingar og
gögn sem fram komu á fundinum
með bankastjórum Landsbankans
hinn 13. ágúst 2008 voru allt saman
upplýsingar og gögn sem rækilega
hafði verið gerð grein fyrir á vett-
vangi samráðshóps þriggja ráðu-
neyta, Fjármálaeftirlits og Seðla-
banka og bókað um í fundargerðum
samráðshópsins sem Fjármálaeft-
irlitið átti í sínum fórum og þekkti til,
eins og fyrrverandi forstjóri Fjár-
málaeftirlitsins hefur nú staðfest í
fjölmiðlum.
Eftir Baldur
Guðlaugsson » Fjármálaeftirlitið
spurðist aldrei fyrir
um það hvort ég hefði
tekið þátt í einhverjum
fundum með stjórn-
endum Landsbankans. Í
bréfi til Fjármálaeftir-
litsins dags. 18. nóv-
ember 2008 gerði ég
grein fyrir hlutabréfa-
eign minni í Landsbank-
anum og tildrögum þess
að ég seldi.
Baldur Guðlaugsson
Höfundur er fyrrverandi
ráðuneytisstjóri.
Rangfærslur enn og aftur
ÞESSI ögrandi spurning var
þema dagsins á ársfundi Umhverfis-
stofnunar og náttúruverndarnefnda.
Reyndar var spurningin heldur
lengri og hnitmiðaðri eða „hvernig
getur verndun og aukin þekking á
náttúru Íslands ýtt undir nýsköpun
og aukið atvinnu á landsbyggðinni“?
Það eitt og sér að Umhverfis-
stofnun setur fram þessa spurningu
er áhugavert og gefur tóninn í nýrri
hugsun. Ef til vill er spurningin sett
fram til að gera náttúruvernd fýsi-
legri kost í augum landeiganda og
sveitarfélaga en náttúruvernd hefur
stundum verið hamlandi fyrir þessa
aðila og dregið úr möguleikum
þeirra til að nýta landið til eigin
ábata og lífsviðurværis. Hver sem
tilgangurinn er hjá Umhverfis-
stofnun þá hefur hún nú
gefið spilin og það er
ljóst að þessi hugsunar-
háttur getur leitt til
mikilvægra framfara-
skrefa sem styðja okkur
sem þjóð til að lifa í sátt
við landið og náttúruna.
Sú hugmynd að nýsköp-
un og náttúruvernd geti
átt samleið var greini-
lega ögrandi og ný fyrir
marga fyrirlesarana og
átti það líka við und-
irritaða.
Hjá flestum kom fram sterkur
vilji til að finna leiðir til að tvinna
saman náttúruvernd og nýsköpun
þannig að náttúran, atvinnulíf og
mannlíf megi blómstra. Ýmsir settu
fram skilgreiningar á verndun með
tilliti til einhvers konar stýrðrar
nýtingar. Einnig kom
fram að það þurfi að
vera afar skýrt hvað
verið er að vernda á
hverju vernd-
unarsvæði fyrir sig
þannig að árangurinn
verði sem mestur.
Um leið verður líka
ljóst hvað megi nýta
og það er skyn-
samlegt að ýta undir
nýtinguna og atvinnu-
uppbyggingu í
tengslum við hana.
Fyrirlesarar komu með ýmis for-
vitnileg dæmi og hugmyndir um
hvað væri hægt að gera á mismun-
andi svæðum. Meðal annars voru
ræddar spennandi hugmyndir um
sjálfbæra ferðaþjónustu, til dæmis
ferðaþjónustu fyrir fuglaskoðara og
þá sem hefðu áhuga á kynlífi fiska
og nýtingu virkra efna í jarð-
argróðri. Á ársfundi Umhverf-
isstofnunar voru margir lykilmenn á
þessu sviði svo sem fulltrúar um-
hverfis- og náttúruverndarnefnda
sveitafélaganna og ýmissa þekking-
arstofa víðs vegar um land og það
var áhugavert og spennandi að
hlusta á skoðanir þeirra, þar á með-
al Háskólasetursins í Hornafirði og
Landgræðslunnar. Undirrituð sótti
fundinn sem fyrirlesari og formaður
umhverfisnefndar Álftaness. Mér
hefur oft verið hugsað til málshátt-
arins „heilbrigð sál í hraustum lík-
ama“ þegar kemur að náttúruvernd
og langar mig að snúa honum upp á
þjóðina og landið og segja: „sterk
þjóð í hreinu landi“. Það er mikið
gleðiefni að sjónir manna beinist nú
í auknum mæli að tækifærunum
sem felast í náttúruvernd. Nýsköp-
un, atvinnuuppbygging og nátt-
úruvernd eiga samleið með ýmsum
hætti. Íslenska þjóðin er í einstakri
stöðu til að sýna fram á það með
mikilli sérþekkingu, hugviti, nýjum
gildum og nýsköpunarmenningu í
verkfærakistunni.
Eiga náttúruvernd og nýsköpun samleið?
Eftir Höllu Jónsdóttur » Það er mikið gleði-
efni að sjónir manna
beinist nú í auknum
mæli að tækifærunum
sem felast í náttúru-
vernd.
Höfundur vinnur á Nýsköpunar-
miðstöð Íslands og er formaður
Umhverfisnefndar Álftaness.
Halla Jónsdóttir