Fréttablaðið - 24.11.2011, Blaðsíða 32

32 24. nóvember 2011 FIMMTUDAGUR
Við hringjum fljótlega í þig.
Söfnunarreikningur 546-26-6609, kt 660903-2590.

Símasöfnun Fjölskylduhjálpar Íslands hafin. 2500
börn búa hjá foreldrum sem neyðast reglulega til að
sækja sér mataraðstoð hjá Fjölskylduhjálp Íslands
sem leitar nú eftir stuðningi landsmanna.
HJÁLP Í NEYÐ Á HEIMASLÓÐUM
Landgræðslan hefur í áratugi ræktað fóður fyrir sauðfé
bænda á okkar kostnað, með dreif-
ingu á áburði og grasfræi, jafnvel
með flugvélum, á þeim forsendum
að reyna að minnka beit á mjög
skemmdum svæðum. Í byrjun síð-
ustu aldar var sandgræðslan, sem
hún hét þá, stofnuð til að reyna að
hamla gegn gríðarlegu sandfoki
á landinu sem var að kæfa gróð-
ur á stórum svæðum svo jafnvel
heilu jarðirnar fóru þá undir sand
á nokkrum dögum.
Skógareyðing og rányrkja voru
búin að eyða meira en helmingi
af gróðurhulu landsins og flestir
héldu að þetta væri náttúrulögmál
sem ekkert væri hægt að gera við.
Fljótlega fór þó að sjást smá
árangur af baráttu við sandinn og
seinna var nafni Sandgræðslunn-
ar breytt í Landgræðslan. Átti þá
að snúa sér meira að uppgræðslu
á hverfandi gróðri landsins. Beiti-
lönd voru þá orðin svo þrautpínd af
ofbeit að fé kom á mörgum stöðum
horað af fjalli. Það sanna heimild-
ir og gamlar myndir úr réttum. Fé
er yfirleitt stærra og vöðvameira
í dag, sem sýnir að það hefur
aðgang að meira fóðri, oftar en
ekki í boði Landgræðslunnar.
Ógrynni af grasfræi og áburði
hefur verið dreift á illa gróin heið-
arlönd. Síðan er beit þar jafnóðum,
vegna lausagöngu sauðfjár, því
engin von er til þess að hægt sé að
girða af heilu heiðarlöndin. Mörg
örfoka svæði hefur þó tekist að
girða, með óheyrilegum kostnaði,
til að hægt sé að græða þau upp,
og stundum afhent aftur til beitar
þegar þau voru gróin.
Ekki dugir það samt til að bjarga
landskemmdum vegna beitarinn-
ar, því heilu afréttirnir hafa sum-
staðar verið ofnýttir þar til bók-
staflega allur gróður var búinn
og auðnin ein eftir. Búfjárbændur
bera enga ábyrgð á landinu sem
þeir beita. Oft er landið jafnvel í
annarra eign eða þjóðlendur, sem
eru okkar sameiginlega eign.
Engin takmörk eru á því hve
mikið fé má ganga á gróðri lands-
ins. Þegar það var sem flest, um og
upp úr miðju seinustu aldar, voru
2.000.000 á beit auk tugi þúsunda
hrossa. Þá urðu miklar skemmdir
á gróðri landsins á stuttum tíma,
auk þess sem losna þurfti við mörg
tonn af offramleiddu kjöti á hverju
hausti. Það var svo ýmist urðað
með miklum kostnaði eða niður-
greitt til útlanda, af ríkinu þ.e.
okkur, fyrir milljarða á hverju
ári. Samt vorum við búin að borga
bændunum milljarða á ári fyrir að
framleiða þessar óþarfa skepnur
með beingreiðslum og ótal styrkj-
um.
Ofan á það bætast landspjöllin
af ofbeitinni og kostnaður við stöð-
ugar viðgerðir Landgræðslunnar
til að reyna að halda í við skemmd-
irnar.
Svona hefur verið farið með
skattpeningana okkar í áratugi,
einungis til þess að bændur sem
vilja hafa sauðfé geti framleitt
eins margar skepnur og þá lyst-
ir, á okkar kostnað og landsins en
landskemmdir verða seint metnar
til fjár. 4 milljarðar fara í bein-
greiðslur til sauðfjárbænda á ári.
Ekki er þörf fyrir nema helming-
inn af kjötframleiðslunni og þá
gætu 2 milljarðar farið í t.d. skóla
eða sjúkrahús eða þar sem ríkir
neyðarástand, sem er víða.
Hvers vegna reyna stjórnvöld
ekki að gera eitthvað í þessu
fáránlega máli. Þórólfur Matt-
híasson hagfræðiprófessor styður
með rökum í nýlegri blaðagrein að
sauðfjárbúskapurinn eins og hann
er rekinn í dag kosti ríkisjóð 7
milljarða tap á ári. Og það þó ekki
séu taldar með landskemmdirnar
og girðingafárið sem er orðið eins
og net yfir landið, bara til að girða
okkur frá sauðkindinni. Af hverju
er þetta aldrei rætt á þingi? Það er
eins og það sé feimnismál, að ekki
megi minnast á þetta ástand.
Áfram er bara ausið úr ríkis-
sjóði af gömlum vana, í sauðfjár-
ræktina, ekkert eftirlit er með
því í hvað allir þessir peningar
okkar fara. Þeir ráðstafa þeim
eftir sínum hentugleik og öll skil-
yrði um sjálfbæra nýtingu virt að
vettugi.
Það vantar lög til að geta
brugðist við, segir landgræðslu-
stjóri. Gæti verið að landsfeð-
urnir sem sitja á þingi og eiga að
gæta hagsmuna lands og þjóð-
ar séu svo hræddir við að missa
dýr atkvæði bændanna ef stugg-
að væri við þessum ótrúlegu for-
réttindum þeirra, að það sé þög-
ult samkomulag innan flokkanna
að þegja málið í hel á meðan við
sofum á verðinum. Gæti ekki
verið að við séum að vakna, búin
að fá nóg og segjum hingað og
ekki lengra, förum að skoða og
ræða um hvernig við getum búið
vistvænt og sjálfbært í landinu
án þess að valda því óbætanleg-
um skaða. Það er ekkert sjálfgefið
að það henti best til hömlulausrar
sauðfjárræktar. Vöknum af ald-
ardoðanum! Við eigum ótal önnur
tækifæri.
Vekjum þann kraft og hug-
myndaauðgi sem býr í þjóðinni til
að velja það sem best hentar þessu
landi og þjóð. Breytum og bætum,
framtíðinni til góðs. Til þess er
okkur gefið þetta líf.
Landgræðslan
ræktar fóður fyrir sauðfé
Kópavogsdalur og Fossvogsdal-ur eru tvær af útivistarperlum
höfuðborgarsvæðisins. Um dalina
renna lækir sem eru að hluta til í
náttúrulegum farvegi og taka til
sín yfirborðsvatn og vatn úr regn-
vatnsleiðslum bæjarins og skila
því til sjávar. Í lækjunum þrífast
margs konar ferskvatnstegundir
og hafa lækirnir verið uppspretta
náms og vettvangur fróðleiks-
fúsra krakka við leiki, rannsóknir
og veiðar. Kennarar fara með nem-
endur sína að lækjunum í rann-
sóknarferðir og hef ég sjálf mikið
nýtt lækina og umhverfi þeirra við
náttúrufræðikennslu og útinám.
Að beiðni Kópavogsbæjar gerði
Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarð-
ar- og Kópavogssvæðis mælingar
á magni saurkólígerla í Fossvogs-
læk og Kópavogslæk í lok ágúst sl.,
eftir að þeim hafði verið hætt í tíð
fyrrverandi meirihluta bæjarins.
Á nokkrum stöðum reyndist gerla-
magnið eða skólpmengunin marg-
falt yfir ásættanlegum mörkum.
Verst var ástandið innst í Fossvogs-
dalnum, við gróðrarstöðina Mörk
og við Dalveginn í Kópavogsdal.
Í október voru aftur gerðar
mælingar og niðurstöður svipað-
ar. Orsök þessa mikla gerlamagns
er aðallega rangtengingar lagna í
nærliggjandi hverfum í Kópavogi
og Reykjavík. Um rangtengingar
er að ræða þegar skolplagnir eru
tengdar inn á regnvatnslagnir og
þá rennur skolpið óhreinsað í læk-
ina í stað þess að það fari í skolp-
lagnir og því dælt í skolphreinsi-
stöð.
Kópavogsbær hefur um árabil
unnið að því að leita uppi og lag-
færa rangtengingar skolplagna
bæði frá fyrirtækjum og íbúðar-
húsum og í regnvatnsleiðslum
bæjarins, en eftir að niðurstöður
mælinga lágu fyrir nú í haust var
ákveðið að gera verulegt átak í því
að finna rangtengingar. Nú er búið
að finna og lagfæra rangtengingar
innst í Kópavogsdal, en ekki hefur
enn tekist að rekja hvar rangt er
tengt í Fossvogsdal, en mun það
vonandi takast hið fyrsta í sam-
vinnu við Reykjavíkurborg.
Umhverfis- og samgöngunefnd
Kópavogs leggur áherslu á að nú
verði reglulega gerðar mælingar
á gerlamagni í lækjunum og þann-
ig fylgst með stöðunni og hægt að
bregðast skjótt við ef gerlamagnið
fer yfir ásættanleg mörk og grunur
er um rangtengingar eða laskaðar
skolplagnir. Mikilvægt er að íbúar
og fyrirtæki leiti sér upplýsinga
um tengingar lagna áður en farið
er í framkvæmdir, þannig að rétt
sé tengt!
Jafnframt er vakin athygli bæj-
arbúa á því að allt sem fer í niður-
föll á bílaplönum íbúðarhúsa fer í
regnvatnslagnir og því í Fossvogs-
eða Kópavogslæk frá þeim hverfum
sem eru í austurhluta Kópavogs og
hluta Reykjavíkur. Ég beini því til
íbúa að nota helst einungis vatn við
bílaþvotta við heimahús og hella
ekki neinum efnum í niðurföll utan-
dyra svo sem málningu, eða þynni.
Mikilvægt er að í regnvatnslagnir
fari engin efni sem geta skaðað líf-
ríkið eða heilsu manna.
Ég vil jafnframt beina því til
foreldra og þeirra sem vinna með
börnum að láta þau ekki vera við
leik eða nám þar sem ástandið
er enn slæmt, því saurkólígerlar
geta verið skaðlegir heilsu manna.
Mikilvægt er að Fossvogsdalur og
Kópavogsdalur geti verið útivist-
arperlur með lækjum sem tifa um
máða steina án þess að í þeim séu
óboðnir gerlar og ýmis eiturefni.
Tengjum rétt, lögum þær röngu og
hellum engum óþverra í lagnirnar!
Hjálpumst að við að halda lækjun-
um hreinum!
Lækir tifa í Kópavogs-
dal og Fossvogsdal
Það er húsnæðisekla á höfuð-borgarsvæðinu, það vita
allir en hversu slæm hafði ég
sjálf varla gert mér grein fyrir.
Nokkrum vikum fyrir efnahags-
hrunið flutti ég til landsins eftir
sjö ára námsdvöl erlendis og hef
verið spurð æ síðan hvernig það
leggist í mig, hvort flutningurinn
hafi ekki verið mistök. Því hef
ég ávallt svarað neitandi vegna
þess að í raun höfðu lífsgæði mín
ekkert minnkað, eins og margra
annarra, ég lærði að lifa spart
á námsárunum og missti af lífs-
gæðakapphlaupinu í heimalandi
mínu.
En í dag er þetta breytt, það
hvarflar að mér að ég hafi gert
mistök, að ég hefði ekki átt að
flytja. Ég eignaðist son fyrir
tæpum tveimur árum og ég er
þakklát fyrir það að hann sé
í nánu sambandi við ættingja
sína en á sama tíma get ég ekki
boðið honum upp á fasta búsetu.
Barnsfaðir minn og ég höfum
ekki getað fest kaup á íbúðarhús-
næði og höfum því þurft að leigja
og höfum verið heppin, hingað
til. Við leigðum á sanngjörnu
verði en fyrir þremur mánuðum
seldist húsnæðið og við þurftum
að flytja út. Og leitin að nýjum
stað fyrir heimili okkar hefur
ekki borið neinn árangur, fyrir
lok mánaðarins fluttum við til
tengdamóður minnar. Við erum
heppin að geta það, við erum
heppin að hún á stóran bílskúr
sem rúmar búslóðina okkar og
að hún var tilbúin að lána okkur
svefnherbergið sitt.
Það eru tveir möguleikar í stöð-
unni hjá okkur, að halda leitinni
áfram að leiguhúsnæði og greiða
hundrað og fimmtíu til sjötíu
þúsund fyrir þriggja herbergja
íbúð, svo ég tali nú ekki um það
að sonur minn þurfi að skipta um
leikskóla ef við þurfum að flytja
á milli bæjarfélaga. Og hinn
möguleikinn er að yfirtaka skuld-
ir einhvers sem er kominn í þrot,
einhverrar fjölskyldu sem er að
missa húsnæðið sitt vegna þess
að lánin hafa vaxið yfir verðmæti
íbúðarinnar. Það myndi þýða að
við hefðum fasta búsetu, þangað
til við myndum missa tökin, þar
til lánin hækkuðu enn meir.
Leigumarkaðurinn á Íslandi
er mjög ólíkur því sem gerist
í nágrannalöndunum, hann er
óskipulagður og leigusalar eru
flestir einstaklingar með eina
til tvær íbúðir á sínum snærum.
Þetta leiðir til þess að búseta í
leiguhúsnæði er ekki trygg, hún
er háð duttlungum og högum ann-
arra einstaklinga. Leigjendum
er boðið upp á slæmar aðstæður,
alltof hátt verð og óöryggi.
Um daginn sendum við fyrir-
spurn (á leigumiðlun) um þriggja
herbergja íbúð sem var auglýst
til leigu á hundrað og fjörutíu
þúsund og fengum við þær upp-
lýsingar að það væri sveppur í
íbúðinni og fyrri leigjandi hefði
flutt út, að hann teldi að hann
hefði fengið astma sökum þess.
Okkur bauðst að leigja íbúðina á
þessu verði en hefðum þurft að
sjá um þrif á húsnæðinu. Í ofaná-
lag þá var leigan vísitölutengd
sem þýðir það að eftir áramót
gætum við verið að greiða hundr-
að og fimmtíu þúsund, allt háð
byggingarvísitölu.
Á meðan við og fjölmargar
aðrar fjölskyldur og einstakling-
ar leita að íbúðum, flytja inn á
ættingja og vini, sofa með börnin
sín á sófum, þá á bankinn minn
(og aðrir bankar) talsvert af
íbúðarhúsnæði sem stendur autt
og öllum veðböndum hefur verið
aflétt. Íbúðalánasjóður á 130
íbúðir sem eiga að koma á mark-
að en enn gerist ekkert í þeim
efnum, engin íbúð hefur verið
leigð út. Okkur gagnast ekkert að
velferðarráð, Reykjavíkurborg
og sveitarfélögin á höfuðborgar-
svæðinu gefi út viljayfirlýsingar
um uppbyggingu á langtímaleigu-
markaði, við þurfum að fá að
flytja inn, ekki á morgun heldur í
dag, áður en við, fólk og fjölskyld-
ur úr öllum stigum þjóðfélagsins,
menntað og ómenntað, flytjum úr
landi sökum þess að við getum
ekki boðið börnunum okkar upp
á að ganga í sama leikskólann
eða skólann í meira en eitt ár. Og
það sem meira er, við getum ekki
tekið þátt í nærsamfélagi og lagt
okkar að mörkum í samfélags-
legri uppbyggingu í hverfum,
götum eða blokkum vegna þess
að við erum bara gestir, sem
verða að öllum líkindum farnir á
morgun.
Húsnæði óskast
Umhverfismál
Margrét Júlía
Rafnsdóttir
formaður umhverfis-
og samgöngunefndar
Kópavogs
Landbúnaður
Herdís
Þorvaldsdóttir
leikkona og fv.
formaður Lífs og Lands
Húsnæðismál
Gunndís Ýr
Finnbogadóttir
myndlistamaður
Áfram er bara ausið úr ríkissjóði af göml-
um vana, í sauðfjárræktina, ekkert eftirlit
er með því í hvað allir þessir peningar
okkar fara. Þeir ráðstafa þeim eftir sínum hentugleik
og öll skilyrði um sjálfbæra nýtingu virt að vettugi.
Um rangteng-
ingar er að ræða
þegar skolplagnir eru
tengdar inn á regnvatns-
lagnir og þá rennur
skolpið óhreinsað í læk-
ina í stað þess að það fari
í skolplagnir og því dælt í
skolphreinsistöð.