Fréttablaðið - 10.12.2011, Blaðsíða 52

10. desember 2011 LAUGARDAGUR52
Að öðrum tegundum ólöstuðum eru lemúrarnir sennilega sú dýrategund sem flestir þeirra
ferðamanna sem leggja leið sína til Madagaskar
vilja sjá. Lemúrar eru prímatar og deila forfeðrum
með þeim apategundum sem algengar eru annars
staðar í heiminum. Lemúrar finnast aðeins á Mada-
gaskar og má rekja uppgang þeirra á eyjunni til
þess að þeir þurftu ekki að keppa við aðrar apateg-
undir um mat og landsvæði.
Talið er að lemúrar hafi numið land á Mada-
gaskar fyrir 62 til 65 milljónum ára, og að þá hafi
rekið frá meginlandi Afríku með gróðri. Á þess-
um milljónum ára sem þeir hafa ráðið ríkjum á
Madagaskar hafa þeir þróast í rúmlega 100 und-
irtegundir, þó nú séu rétt tæplega 100 tegundir
eftir. Á sama tíma þróuðust forfeður þeirra sem
eftir urðu í Afríku í sumar af þeim apategundum
sem nú eru uppi á meginlandinu.
Í það minnsta sautján tegundir af lemúrum
sem bjuggu á Madagaskar þegar fólk kom þangað
fyrst eru útdauðar. Alls eru nú 99 tegundir eftir,
og eru margar af þeim taldar í útrýmingarhættu.
Lemúrar hafa löngum verið veiddir til matar,
þó harður áróður sé rekinn gegn veiðum í
dag. Hættan sem steðjar að þessum sérstöku
prímötum er einkum eyðing skóga.
Önnur dýrategund sem einkennir Madagaskar
eru kamelljón. Talið er að tvær af hverjum þrem-
ur tegundum af kamelljónum séu upprunnar á
Madagaskar. Ferðamenn þurfa þó að hafa augun
hjá sér til að sjá kamelljónin, enda þeirra helsti
hæfileiki að falla inn í umhverfið.
■ DÝR SEM FINNAST HVERGI ANNARS STAÐAR
STÖKKVA Hringskotti er ekki verri þýðing en hver önnur á nafni þessarar algengu
tegundar af lemúrum. Mæðurnar bera ungana á bakinu meðan þær stökkva á milli
steina og trjágreina.
SLAKUR Lemúr af sifaka-tegund situr
fyrir. Hendurnar á lemúrunum eru með
löngum og sterkum fingrum, og löng
skottin hjálpa til við jafnvægið þegar
lemúrarnir stökkva á milli trjágreina.
LITSKRÚÐUGUR Tvær af hverjum þremur
tegundum kamelljóna í heiminum finn-
ast hvergi annars staðar en á Mada-
gaskar. Þessi karl skartar sínum fegurstu
litum í þeirri von að lokka til sín kerlu.
HÁÐIR MÖNNUM Lemúrar eru skynsöm dýr og læra fljótt að ganga upp á lagið þegar þeir komast í mat. Þessi lemúramóðir
stekkur yfir læk á leiðinni á tjaldstæði í regnskóginum þar sem hún eygir möguleika á að finna matarbita. Ferðamenn eru beðnir
um að gefa lemúrunum ekki að borða en alltaf eru einhverjir sem ekki fara eftir þeim tilmælum.
sem best fjölbreyttrar náttúru á
Madagaskar.
Ef ferðamenn eiga að koma til
að skoða náttúruna verður að vera
einhver náttúra eftir til að skoða.
Þrátt fyrir að stjórnvöld hafi
verndað náttúruna í þjóðgörðum og
bannað skógarhögg víða, á eyðing
skóganna og þar með þeirra dýra
sem þar eiga heima sér enn stað.
Rósaviðarmafían herðir tökin
Rétt eins og fílarnir í Afríku, sem
eru í hættu vegna eftirspurnar
annars staðar úr heiminum eftir
fílabeini, eru skógarnir á Mada-
gaskar í hættu vegna áhuga fólks
víða um heim á því að eignast hús-
gögn, húsbúnað og jafnvel hljóð-
færi úr fallegum viðartegundum
á borð við rósavið. Þó að blátt bann
hafi verið lagt við því að selja rósa-
við er eftirspurnin svo mikil að
svartur markaður hefur orðið til
með timbrið.
Kunnugir á Madagaskar segja
nokkurs konar rósaviðarmafíu
skipuleggja skógarhögg og sölu
timburs úr landi, með tilheyrandi
mútugreiðslum til embættismanna
sem þykjast ekki sjá heilu skips-
farmana af þessum fágætu trjám
sigla áleiðis til Kína. Og rósaviðar-
mafíunni, sem hefur hert tökin á
síðustu árum, er sama hvort trén
sem eru seld úr landi koma úr
þjóðgörðum eða ekki svo framar-
lega sem rétt verð fæst.
Vandi eyjarskeggja er ekki
síst óstöðugleiki hjá stjórnvöld-
um, og einkennileg gæluverkefni
forseta sem þar hafa ráðið ríkj-
um á undanförnum árum og ára-
tugum. Landlæg spilling er einn-
ig vandamál, bæði hjá háttsettum
embættis mönnum, en ekki síður
hjá þeim sem lægra standa, til
dæmis lögreglumönnunum sem
hafa drjúgar aukatekjur af því að
stöðva bíla, vera til vandræða og
þiggja svo mútur til að leysa úr
vandræðunum. Ferðamenn verða
þó lítið varir við þessi vandamál,
enda gæta þess flestir að styggja
ekki ríku útlendingana, af ótta
við að ferðamönnunum verðmætu
fækki.
Í kappi við tímann
Margir íbúar Madagaskar vonast
nú til þess að ferðamenn sem hafa
áhuga á að skoða einstaka náttúru
eyjunnar verði mikilvægur hlekk-
ur í þeirri keðjuverkun sem gæti
hæglega farið af stað. Fjölgi ferða-
mönnum fjölgar samhliða störf-
um í ferðaþjónustu, og tekjurnar
aukast.
Þegar tekjurnar aukast og störf-
unum fjölgar eykst þrýstingur á
stjórnvöld að verja það sem ferða-
mennirnir koma til að sjá; óspillta
náttúruna. Hvort það verður í
tæka tíð til að bjarga þeim fjöl-
mörgu tegundum af dýrum og
plöntum sem þegar eru í útrým-
ingarhættu verður að koma í ljós.
FRAMHALD AF SÍÐU 50
VERÐMÆTI Regnskógurinn ræður enn ríkjum í þjóðgörðum og á öðrum vernduðum landsvæðum. Þar má finna plöntur og dýrategundir sem hvergi finnast annars staðar.
Ef skógurinn hverfur eru þessar tegundir dauðadæmdar.
Sautján tegundir af lemúrum þegar útdauðar
Margar dýrategundir á Madagaskar eru í bráðri útrýmingarhættu vegna skógareyðingar.
Kunnugir á Madagaskar segja
nokkurs konar rósaviðarmafíu skipu-
leggja skógarhögg og sölu timburs
úr landi, með tilheyrandi mútu-
greiðslum til embættismanna.