Morgunblaðið - 05.03.2011, Qupperneq 6

19% aukning
» Nýjum málum fjölgaði um
19% frá árinu áður.
» Oftast var brotið á ein-
staklingum fyrir 18 ára ald-
ur.
» Algengast var að fólk leit-
aði hjálpar vegna nauðgunar,
sifjaspella, kynferðislegs
áreitis og andlegs ofbeldis.
» Tæpur helmingur brota-
þola hafði ekki rætt um of-
beldið við fagaðila áður en
þeir komu til Stígamóta.
FRÉTTASKÝRING
Hugrún Halldórsdóttir
hugrun@mbl.is
Alls leituðu 526 einstaklingar til
Stígamóta árið 2010, þar af 275 í
fyrsta skipti. Nýjum málum, sem
komu til kasta samtakanna, fjölgaði
þar með um 19% frá árinu áður.
Fram kemur í ársskýrslu Stíga-
móta, sem gefin var út í gær, að
kynferðisbrot séu fyrst og fremst
framin á ungu fólki, sem síðan leit-
ar til samtakanna árum eða áratug-
um eftir brotin.
Að sögn Guðrúnar Jónsdóttur,
talskonu Stígamóta, byrjar ofbeldið
oft mjög snemma og varir á meðan
ofbeldismaðurinn hefur aðgang að
barninu. Oftast var brotið á þeim
einstaklingum sem leituðu til sam-
takanna í fyrra fyrir 18 ára aldur,
eða í 63% tilvika. Flestir sem leit-
uðu aðstoðar voru á milli 18 og 29
ára, eða 54,6%, en einungis 4%
yngri en 18 ára.
Vændismálum fjölgar
Flestir sem leituðu aðstoðar
Stígamóta í fyrra voru íslenskir
ríkisborgarar, eða rúmlega 91%.
Mun fleiri konur en karlar nýttu
sér aðstoðina, eða 90%. Kynjahlut-
fallið hefur staðið í stað hin síðari
ár en Guðrún leggur mikla áherslu
á að karlar viti að þeir séu ekki síð-
ur velkomnir en konur.
Algengast var að fólk leitaði
hjálpar vegna nauðgunar, sifja-
spella, kynferðislegrar áreitni og
andlegs ofbeldis. Ný mál vegna
kláms og vændis voru 26, en fleiri
einstaklingar fylgja Stígamótum á
milli ára úr þeim hópi en öðrum. 12
konur og 1 karl leituðu til samtak-
anna vegna kláms og fækkaði þeim
úr 16 í 13 milli ára. Konum sem
leituðu til samtakanna vegna vænd-
is fjölgaði hins vegar úr 5 í 13 á
milli ára.
Ofbeldi átti sér stað á heimilum
landsmanna í 60% tilfella, en tölu-
verð aukning hefur orðið á ofbeldi í
opinberu rými síðustu ár. Þannig
fengust Stígamót við 14 útihátíðar-
nauðganir í ár, 10 kynferðisbrot
áttu sér stað við eða á skemmti-
stöðum og 32 utandyra.
Íslendingar oftast gerendur
Árið 2010 voru flestir afbrota-
menn á aldrinum 18 til 29 ára, eða
37,8%. Athygli vekur að 17% of-
beldismanna voru undir 18 ára
aldri og fremur þessi hópur oft al-
varleg brot að sögn Guðrúnar. Eins
og fyrri ár voru langflestir ofbeld-
ismennirnir karlar, eða rúmlega
91% á móti 3,5% kvenna. Upplýs-
ingum um kyn gerandans var
ábótavant í 5,4% tilfella.
Samkvæmt gögnum Stígamóta
voru Íslendingar gerendur í 57%
ofbeldisverkanna, tæplega 10%
voru af erlendu bergi brotin en í
33% tilfella var þjóðerni óþekkt.
Tæpur helmingur brotaþola hafði
ekki rætt um ofbeldið við fagaðila
áður en þeir komu til Stígamóta og
telja samtökin það vera áminningu
til samfélagsins um að bæta
hlustun og þjónustu við brotaþola.
18% brotaþola höfðu rætt ofbeldið
við ofbeldismanninn. Tæplega
fjórðungur gekkst við verknaðin-
um, tæplega 40% höfnuðu ofbeld-
inu og 24% kenndu brotaþolanum
um. Tæplega 15% þolenda sögðust
ekki vera viss um viðbrögð ofbeld-
ismannsins. Guðrún telur að neitun
ofbeldismannsins sé ítrekun á of-
beldinu þar sem þrá þolenda eftir
staðfestingu á verknaðinum sé svo
sterk.
Fæst mál enda með kæru
Fæst mál sem koma til umræðu
hjá Stígamótum eru kærð. Einung-
is 11,4% þeirra sem bárust inn á
borð samtakanna í fyrra enduðu í
dómskerfinu. Að sögn Guðrúnar
koma flestir til Stígamóta í þeim
tilgangi að hjálpa sjálfum sér. Að-
spurð segir hún samtökin ekki taka
við gerendum, enda geti starfs-
menn ekki verið báðum megin við
borðið í þessum efnum. Gerendum
ofbeldis er bent á að tala við aðila
sem veita sáluhjálp, s.s. presta.
Oftast brotið á ungu fólki
 275 ný mál á borð Stígamóta í fyrra  Vændismálum fjölgar frá árinu áður
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kynning Ársskýrsla Stígamóta var kynnt í gær en í henni má finna ítarleg-
ar upplýsingar um þau mál sem komu á borð samtakanna í fyrra.
Samanburður á aldri einstaklinga þegar leitað var aðstoðar og aldri þeirra þegar ofbeldið var framið
árið 2010
60
50
40
30
20
10
0
Framið Leitað
0-4 ára 5-10 ára 11-17 ára 18-29 ára 30-39 ára 40-49 ára 50-59 ára 60 ára og eldri Óvíst/uppl.vantar
6,8%
28,3%
0% 0%
27,9%
4,0%
26,3%
54,6%
1,2%
18,3%
0,4%
11,2%
0%
6,8%
0% 1,2%
9,2%
4,0%
Heimild: Ársskýrsla Stígamóta 2011
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. MARS 2011
Ljósmynd/Páll Tryggvi
Hundasport Páll Tryggvi lætur hundana draga sig á keðjulausu reiðhjóli.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Páll Tryggvi Karlsson frá Eyrar-
bakka er á förum til Noregs um
miðjan mánuðinn til að taka þátt í
heimsmeistarakeppni á hundasleð-
um. Keppnin fer fram í Hamar,
skammt norðan við Osló.
„Ég keppi í flokki sleða með 6-8
hunda,“ sagði Páll Tryggvi. Hann
skilur hundana sína eftir heima en
fær lánaðan sleða og hundaæki í
Noregi. „Við förum þrisvar sinnum
42 kílómetra, jafnlangt og mara-
þonhlaup. Sama brautin er ekin aft-
ur og aftur.“
Páll er í stjórn félagsins Drag-
hundasports sem stofnað var rétt
fyrir síðustu jól. Félagið hefur
fengið aðild að alþjóðasambandi
sleðahundamanna, IFSS. Félags-
menn Draghundasports eru búsett-
ir víða um land og erlendis. Einn
býr í Færeyjum og einn stjórnar-
manna, Þorsteinn Sófusson, er bú-
settur í Noregi. Þorsteinn hefur
tekið þátt í heimsmeistarakeppni
IFSS fyrir Íslands hönd. Hann tók
nýlega þátt í Femund-hlaupinu sem
er 600 km langt.
„Ég er búinn að eiga sleðahunda
í að verða 22 ár,“ sagði Páll. Hann
hefur átt flesta hunda af tegundinni
Alaskan Husky, en einnig græn-
lenska sleðahunda og Malamut.
Snjóleysi hefur háð Páli við æfing-
ar, en það eru til ráð við því.
„Ég læt þá aðallega draga mig á
reiðhjóli því ég finn engan snjó,“
sagði Páll. Hann tekur keðjuna af
reiðhjólinu og lætur hundana draga
sig allan tímann. Páll æfir hundana
sína á slóðum og fáförnum vegum
og stjórnar þeim með skipunum.
Bannað er að nota svipur til að
stjórna hundunum. Hundar Páls
þekkja t.d. skipanirnar „hægri“,
„vinstri“ og hljóðmerki til að þeir
hægi á sér. Þá hafa hundarnir lært
að þeir mega ekki hlaupa útundan
sér sjái þeir kött eða annað sem
getur truflað einbeitinguna.
Páll sagði að Draghundasport
ætlaði að efna til 60 km keppni,
Suðurlandshlaupsins, 7. maí nk.
Það verður fyrsta langa keppni
sleðahunda hér á landi. Keppt verð-
ur á keðjulausum reiðhjólum og
sérstökum hlaupahjólum sem hund-
arnir draga. Keppnin hefst á Hellu
og verður farið á reiðvegum með-
fram þjóðvegi 1 að Selfossi. Þaðan
verður haldið með veginum niður í
Gaulverjabæ, í gegnum Stokkseyri
og hlaupinu lýkur á Eyrarbakka.
Keppendur mega stoppa og hvíla
hundana á 10 km fresti og skyldu-
hvíld er eftir 30 km.
Snjóleysi háir sleðahundum
 Páll Tryggvi Karlsson tekur þátt í heimsmeistarakeppni í hundasleðaakstri í Noregi  Íslensku sleða-
hundarnir þjálfaðir með því að láta þá draga eigendur sína á keðjulausum reiðhjólum vegna snjóleysis
Stígamót hyggj-
ast bæta þjón-
ustu sína og opna
innan skamms
athvarf sem býð-
ur upp á sólar-
hringsþjónustu
fyrir konur sem
eru á leiðinni úr
vændi. „Það
verður frábrugð-
ið Kvenna-
athvarfinu að því leyti til að þar
verða færri konur í lengri tíma og í
meira næði. Við ætlum að manna
vaktir í athvarfinu utan dagvinnu-
tíma með sjálfboðaliðum úr röðum
Skottanna. Þetta getum við gert
vegna þess að það fór fram lands-
söfnun í október og við fengum
aukafjárveitingu frá ríkisstjórn-
inni,“ segir Guðrún Jónsdóttir.
Búið er að auglýsa eftir starfs-
krafti og nú er verið að leita að
rétta húsnæðinu. „Svona hlutir
taka alltaf tíma og við erum að
reyna að vanda okkur eins og við
getum. Við erum komnar með
sjálfshjálparhóp fyrir konur sem
eru hættar í vændi og þetta er síð-
asti hjallinn sem við eigum eftir að
yfirstíga. Um leið og við finnum
rétta húsnæðið erum við komnar í
gang.“
Athvarf með
sólarhrings-
þjónustu
Guðrún Jónsdóttir
Stígamót eru
fyrst og fremst
ráðgjafar- og
stuðnings-
miðstöð fyrir
konur og karla
sem hafa verið
beitt hvers kyns
kynferðisofbeldi
og aðstandendur
þeirra. Miðstöðin
er til húsa á
Hverfisgötu 115 í Reykjavík. Þeim
sem vilja leita sér aðstoðar er bent
á að hringja í síma 800-6868 eða
senda tölvupóst á póstfangið Stiga-
mot@stigamot.is.
Guðrún segir alla velkomna á
Hverfisgötuna en bendir á að vegna
mikils álags sé betra að panta við-
talstíma fyrirfram. „Það er hægt að
lækka þröskuldinn með því að tala
við okkur í gegnum síma eða að
skrifa okkur.“ Stuðningsviðtöl hjá
Stígamótum eru á milli 1.800 og
2.000 á ári hverju.
Hjálp fyrir
bæði kynin
Stígamót.