Morgunblaðið - 05.03.2011, Side 29

29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. MARS 2011
Hendur á lofti Stjarnan og Snæfell mættust í körfubolta karla í gær og leikmaður þessi virðist innikróaður og ekki laust við að skelfingarsvipur hafi færst yfir andlit hans.
Kristinn
Um árabil hef-
ur íslenska lög-
reglan fylgst með
þróun skipulagðr-
ar glæpastarfsemi
á Íslandi og gripið
til aðgerða til að
koma í veg fyrir
að glæpahópar
festi hér rætur.
Þrátt fyrir mark-
vissar aðgerðir
lögreglu stöndum við frammi
fyrir þeim veruleika að á Ís-
landi eru starfandi hópar
glæpamanna, innlendra og
erlendra, sem hagnast á fíkni-
efnasölu, vændi, fjárkúgun,
peningaþvætti og fjársvikum
og í einhverjum tilvikum á
mansali og vopnasölu. Glæpa-
gengi eiga jafnvel í átökum
um „markaðinn“ og nýjustu
fregnir af því að vélhjóla-
gengið MC Iceland fái nú inn-
göngu sem fullgild og sjálf-
stæð deild innan Vítisengla,
eða Hells Angels, hafa ýtt enn
frekar undir spennu í undir-
heimum hér á landi. Þess ber
að geta að þar eru á ferðinni
samtök sem stunda glæpa-
starfsemi í fjölmörgum lönd-
um, með tilheyrandi ofbeldi.
Mannslíf skipta engu við hlið-
ina á ágóða og völdum í hug-
um þessara manna og af og til
fáum við innsýn í þann ljóta
heim í gegnum fjölmiðla.
Þverpólitísk samstaða
Í utandagskrárumræðum á
Alþingi í vikunni, þar sem
Ólöf Nordal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, var málshefj-
andi og undirritaður sat fyrir
svörum, kom fram skýr þver-
pólitísk samstaða um baráttu
gegn skipulagðri glæpastarf-
semi. Vísa ég þar einnig í
þingmál sem Siv Friðleifs-
dóttir, þingmaður Framsókn-
arflokks, flutti ásamt fjölda
þingmanna, þótt mismunandi
sjónarmið séu uppi um út-
færslu aukinna rannsókna-
heimilda. Þessi samstaða er
mjög mikilvæg
og tel ég að hún
sé ekki aðeins
bundin við Al-
þingi heldur eigi
við um þorra
þjóðfélagsins.
Við neitum að
samþykkja glæpi
og ofbeldi og að
slíkt geti orðið að
„iðnaði“.
Vandamál
þetta er þó miklu
stærra en svo að það sé ein-
göngu bundið Ísland. Hins
vegar hefur landfræðileg
staða Íslands oft auðveldað
viðbrögð og eftirlit með
mönnum og varningi sem
kemur inn til landsins. Þannig
hefur lögreglan markvisst
neitað meðlimum Vítisengla
um landgöngu og hér hefur
tollgæslan haft ríkt eftirlit
með fíkniefnainnflutningi.
Dómsúrskurður
nauðsynlegur
Íslensk lögregluyfirvöld
starfa náið með starfsfélögum
sínum í öðrum ríkjum til að
berjast gegn skipulagðri
brotastarfsemi. Slíkt sam-
starf er forsenda þess að geta
brugðist við útbreiðslu
glæpastarfsemi af festu. Hér
á landi þarf að efla lögregluna
enn frekar til að geta brugðist
við starfsemi glæpahópa og í
því samhengi hefur hugtakið
„forvirkar rannsóknir“ oft
ratað í umræðuna. Ég hef
verið – og er – meðal þeirra
sem vilja stíga afar varlega til
jarðar í öllum heimildum til
lögreglu til að fylgjast með
fólki og safna um það upplýs-
ingum. Víða um heim hafa
komið upp tilvik þar sem slík-
ar heimildir hafa verið mis-
notaðar. Einmitt þess vegna
hefur sú leið verið farin hér á
landi að lögregla þarf dóms-
úrskurð til að geta beitt rann-
sóknaraðferðum á borð við
símhleranir, liggi fyrir rök-
studdur grunur um alvarlegt
brot. Mat lögreglunnar er
hins vegar að þröskuldur sé
svo hár að það geri lögreglu
vandasamt að fylgjast með
hópum sem stunda skipu-
lagða glæpi. Ég hef fallist á
þau rök lögreglunnar að
víkka megi rannsóknarheim-
ildirnar út, til dæmis þannig
að hægt sé að rannsaka starf-
semi hópa, ekki aðeins ein-
staklinga. En ég árétta að
slíkar heimildir verða enn að-
eins fengnar með dóms-
úrskurði. Að sama skapi ber
lögreglu að upplýsa þann sem
aðgerðin beindist gegn að
rannsókn lokinni, þó þannig
að það skaði ekki rannsókn-
arhagsmuni.
Átak gegn ofbeldi
Með þessu móti er staðinn
vörður um mikilvæg mann-
réttindasjónarmið á sama
tíma og lögreglu er gert kleift
að sinna starfi sínu – sem er í
þágu okkar allra – í baráttu
gegn skipulagðri glæpastarf-
semi. Sem innanríkisráðherra
ætla ég að gera allt sem í
mínu valdi stendur til að
styðja við lögregluna í hennar
erfiða starfi. Ríkisstjórn hef-
ur nú samþykkt að verja við-
bótarfjármagni í átaksverk-
efni lögreglu til að vinna gegn
skipulagðri brotastarfsemi.
Náin samvinna er milli lög-
regluembætta hér á landi en
alþjóðlegt samstarf er einnig
lykilatriði í baráttunni. Átak
lögreglunnar er hins vegar
aðeins einn liður. Sem sam-
félag þurfum við að taka af-
stöðu gegn ofbeldi og glæp-
um. Sú samstaða er fyrir
hendi á Alþingi og að því er
best verður séð í þjóðfélaginu
í heild sinni.
Eftir Ögmund
Jónasson
» Sem samfélag
þurfum við að
taka afstöðu gegn
ofbeldi og glæp-
um.
Ögmundur Jónasson
Höfundur er innanríkis-
ráðherra.
Skýr skilaboð gegn ofbeldi
Þrír þingmenn
þriggja stjórn-
málaflokka á Al-
þingi, Samfylk-
ingar, Vinstri
grænna og Hreyf-
ingar, hafa nú lagt
fram tillögu á Al-
þingi þar sem lagt
er til að skipað
verði 25 manna
stjórnlagaráð sem
ætlað er að gera tillögur um
breytingar á stjórnarskránni.
Þingmennirnir leggja til að
Alþingi hafi niðurstöðu
Hæstaréttar Íslands, æðsta
dómstóls landsins, um ógild-
ingu kosninga til stjórnlaga-
þings, að engu.
Ógild kosning
Rifjum upp að það var kos-
ið til stjórnlagaþings á síðasta
ári. Hæstiréttur Íslands
komst að þeirri niðurstöðu að
framkvæmd kosninganna
bryti í bága við lög landsins.
Þess vegna var kosningin
ógilt og í kjölfarið kjörbréf
þeirra sem bestum árangri
náðu. Kosningin hafði því ekk-
ert gildi að lögum.
Engu að síður leggja þing-
mennirnir nú til að áfram
skuli haldið eins og ekkert
hafi í skorist. Þeir 25 ein-
staklingar sem hlutskarpastir
voru í hinum ógildu kosning-
unum, og hafa þar af leiðandi
ekki lengur kjörbréf frá
landskjörsstjórn upp á vas-
ann, skuli engu að síður taka
sæti á þessari samkomu, sem
nú verður gefið annað nafn,
stjórnlagaráð. Verkefni þeirra
verður það sama og launakjör
væntanlega óbreytt.
Grafið undan Hæstarétti
Það blasir auðvitað við öll-
um að með tillögu sinni eru
þingmennirnir að leggja til að
Alþingi fari á svig við niður-
stöðu Hæstaréttar Íslands og
hafi hana að engu. Það sjá
ekki bara pólitískir
andstæðingar
þingmannanna.
Undir þá skoðun
hafa tveir lagapró-
fessorar við Há-
skóla Íslands og
Háskólann í
Reykjavík tekið.
Það hefur Ög-
mundur Jónasson,
innanríkisráðherra
og æðsti yfirmaður
dómsmála á Ís-
landi, eðlilega líka
gert, enda getur
hann ekki annað. Dómsmála-
ráðherra landsins getur ekki
stutt tillögu sem hefur það að
markmiði að hafa niðurstöðu
æðsta dómstóls landsins að
engu. Hann getur ekki tekið
þátt í því að grafa undan
Hæstarétti með þessum hætti.
Það segir sig sjálft.
Það er auðvitað mjög alvar-
legt mál að á Alþingi Íslend-
inga fyrirfinnist fólk sem sér
enga ástæðu til þess að farið
sé að niðurstöðum Hæsta-
réttar. Enn alvarlegra er að
þingmennirnir virðast njóta
liðsinnis og stuðnings for-
sætisráðherra og fjármála-
ráðherra landsins við þennan
fráleita tillöguflutning.
Æskilegt fordæmi?
Þeir alþingismenn sem
flytja eða ætla að styðja til-
löguna um stjórnlagaráð, eins
og hún er fram sett, verða að
svara þeirri spurningu hvort
þeir telji yfir höfuð að það sé
ástæða til þess að hér á landi
sé starfræktur Hæstiréttur.
Afstaða þeirra til niðurstöðu
dómstólsins í stjórnlagaþings-
málinu hlýtur að benda til
þess að þeir telji hann óþarf-
an, fyrst þeir sjá ekki ástæðu
til að fara að niðurstöðum
hans.
Þar við bætist sú skamm-
sýni sem í tillögunni felst.
Hvernig geta þeir alþing-
ismenn sem að tillögunni
standa ætlast til þess að al-
menningur á Íslandi hlíti nið-
urstöðum æðsta dómstóls
landsins í öðrum málum, ætli
þeir sér ekki að gera það
sjálfir í þessu?
Þeirri spurningu verða
þingmennirnir auðvitað að
svara.
Og hvað ætli yrði sagt ef
Hæstiréttur Íslands ógilti
kosningar til Alþingis, en hóp-
ur manna myndi engu að síð-
ur ákveða að þeir sem bestum
árangri næðu í hinni ógildu
kosningu myndu engu að síð-
ur taka sæti á Alþingi, sem
starfa ætti það kjörtímabilið
undir nýju nafni?
Það hefði verið full ástæða
fyrir þingmennina og þá sem
styðja tillöguflutning þeirra
að velta því fyrir sér hvaða
fordæmi þeir eru að setja til
framtíðar.
Stjórnmál í ógöngum
Hafi Ísland glatað trausti
umheimsins í efnahags-
hruninu er þessi tillöguflutn-
ingur ekki til þess fallinn að
endurheimta það traust sem
glatast hefur.
Sameiginlegir hagsmunir
okkar Íslendinga felast að
minnsta kosti í því að fréttir
af því að hópur alþingismanna
leggi nú til við Alþingi að nið-
urstöður Hæstaréttar Íslands
verði að engu hafðar berist
ekki langt út fyrir landstein-
ana.
Slíkur fréttaflutningur
myndi endurspegla með skýr-
um hætti í hversu miklar
ógöngur stjórnmál á Íslandi
hafa ratað.
Eftir Sigurð
Kára
Kristjánsson
»Ætlast alþingis-
menn til þess að
almenningur á Ís-
landi hlíti niður-
stöðum Hæstaréttar
í öðrum málum, ætli
þeir sér ekki að gera
það sjálfir í þessu?
Sigurður Kári
Kristjánsson
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Á svig við Hæstarétt Íslands