Ný saga - 01.01.1993, Blaðsíða 64

Heimilisfólkiö
á Hamraend-
um í Stafholts-
tungum. Á
stðunni á
móti ersami
bœr ífrumriti
Manntalsins
7910.
Ættfræðifélagiö og útgáfa
Manntalsins 1910
Stutt spjall við Hólmfríði Gísladóttur formann
Ættfrœðifélagsins
ttfrœðiáhugi hefur löngutn verið
mikill á íslandi, raunar svo mikill að
heita má aö hann sé landsmönnum í
hlóð horinn. Altént þykir enginn maöur meö
mönnmn sem ekki kann einhver deili á œttum
sínum, og ek.k.i þykir spilla aö geta rak.iö sig
saman við einhver stórmenni, íslensk eða erlend,
lífs eöa liðin.
Áhugamenn um cettfrœði hér á landi hafa
með sérfélag, Ættfrœðifélagið, sem hefur það að
meginmarkmiði aö efla og styrkja œttfrœöi-
rannsóknir. Starfsemin ferfram meö margvís-
legum hcetti, t.d. eru reglulega haldnirJ'undir um
afmörkuð svið cettfrceði og sögu lands og lýðs
almennt. Þá munar ek.ki minnsi um útgáfu
félagsins á manntölum, sem margir þekkja og
hlandast víst engum hugurum aöþar hefur verið
lyft Grettistaki.
Ný Saga fékk Hólmfríði Gísladóttur, formann
félagsins, í stutt spjall til að frceðast firekar um
félagið og vcentanlega útgáfu þess á Manntalinu
1910.
llvað er Ættfrceðifélagið gamalt?
Imð var stofnað árið 1945 o$> Pétur Zophanías-
son var fyrsti formaðurinn. Félagið starfaði þá
fram um 1960, en starfsemin lagðist svo niður
um hríð. Árið 1972 var Ættfræðifélagið enclur-
reist og hefur starfað af nokkrum þrótti síðan.
Kom útgáfan snemma til ístarfinu?
Já, strax eftir stofnunina var hafist handa við und-
irbúning á útgáfu Manntalsins 1816. Þegar félagiö
lognaðist út af voru komin út fjögur hefti. Eftir að
félagið hafði veriö endurreist árið 1972 hófst
útgáfa Manntalsins að nýju; fimmta heftiö kom út
1973, og síðasta bindið ári síðar. Þá snerum viö
okkur að því að gefa út Manntalið 1801 í þremur
bindum. Að því búnu var strax l'arið í Manntalið
1845, sem er einnig í þremur bindum.
Þegar Manntalið 1845 lá fyrir var farið aö
ræða áframhaldandi útgáfu. Jón Gíslason
fyrrverandi póstfulltrúi og ættfræðingur ltafði
mikinn áhuga á þvi fyrir 200 ára afmæli
Reykjavíkur, að gefa út kirkjubækur Reykjavíkur,
og var dálítið unnið í |wí, m.a. með styrk frá
borginni. Einhvern veginn rann joetta þó út í
sandinn, en gögnin eru vitanlega til og eru nú í
geymslu.
Það kom fljótt í ljós að lolk hafði mikinn
áhuga á að gefa út Manntalið 1910, ekki síst af
því að það gefur svo margar upplýsingar, sem
ekki eru í öðrum manntölum. Þar eru t.d. lýs-
ingar á útliti bæjarhúsa og hvort um var að
ræða timburhús eða torfbæi. Á þessum tíma
voru komin steinsteypuhús og er þeirra einnig
getið. Má þannig sjá af manntalinu hverjir hafi
verið fremstir í að byggja úr steinsteypu. í þorp-
um er einnig getið um fjölda herbergja í húsum.
í apríl 1988 var samþykkt að hefjast handa
við joetta verk. Þá var kosin undirbúningsnefnd
62