Birtingur - 01.07.1955, Blaðsíða 27

*■ ÍU-
— ~
^ pp-
*
-~ ' —
progress“ líða 39 ár. Verk Stravinskys vekja
alltaf jafnmikla athygli. Hann hefur alltaf
eitthvað nýtt að segja, eitthvað sem kemur
á óvart. Ber sórstaklega að nefna verk eins og
Sálmasinfóníuna, Blásaraoktettinn og Píanó-
sónötuna. Þessi verk teljast til hins svokall-
aða klassíska tímabils hans og vöktu mikið
umtal á árunum um og eftir 1930. Þau eru
svo meistaraleg að formi að undrum sætir,
en margir finna það að þeim, að liturinn sé
fábrotinn, og þykjast þar að auki sviknir um
efndir þeirra fyrirheita er hin rýtmiska
spenna í fyrri verkum hans gaf.
Þegar heimsstyrjöldin brauzt út, íluttist
Stravinsky vestur um haf, til Bandaríkjanna.
Þar varð hann fyrir miklum áhrifum af jass-
inum svonefnda og ekrifaði jafnvel verk
fyrir jasshljómsveitir. Eitt þeirra er „Ebony
conserto", gerður fyrir hljómsveit Woody
Hermans og talið afburða snjallt verk af
þeim, sem þess kunna að njóta (þó að á
undirritaðan hafi það svipuð áhrif og gamlir
stútungar flauti á pæjur á rúntinum). 1 sin-
fóníu í þremur þáttum (1945) er sem höf-
undinum verði hugsað langt aftur í tímann,
til Petrúska (1911) eða lengra.
í þessu verki, sem margir telja meðal beztu
seinni tónsmíða Stravinskys, er eins og sífelld
togstreita milli hins gamla og nýja, milli
Ameriku og Evrópu. En hún leiðir ekkert í
Ijós, maður er jafnnær að lokum. Þetta er
síðasta stórverkið, sem birtist á undan óper-
unni ,,Rakes progress", er getið var í byrjun.
Sjö ár liðu, þvínær algjör þögn. Hvað líður
Stravinsky? Er öllu lokið? Fáum við ekki
meira að heyra ?
Loks berast fréttir, að meistarinn sé á leið
til Evrópu til að vera viðstaddur æfingar á
nýrri óperu. Evrópa á að fá að heyra frum-
flutning á Stravinsky-verki í fyrsta sinn eftir
stríð. Dagblöð, tímarit og útvarpsstöðvar
flytja fregnir af verkinu, og allur hinn mennt-
aði heimur bíður fullur eftirvæntingar. Kaffi-
húsalistamenn borganna hnakkríf ast um snill-
inginn, æfingar eru hafnar og frumsýningar-
dagurinn ákveðinn. Óperan er sýnd við mikla
hrifningu. Gagnrýnendur keppast við að lof-
syngja hið nýja snilldarverk. Enn er gefinn út
píanóútdráttur af verki eftir Stravinsky. Og
enn bíða ungir menn í spenningu um allan
heim. En hvílík vonbrigði. Hvílík útþynning
fyrri snilli! Menn höfðu aðeins hrifizt af
gömlum vana. Af sömu ástæðu virðist Strav-
insky skrifa nú orðið: annars væri hann at-
vinnulaus. „Rakes progress" er ekki annað
en samtíningur úr fyrri verkum tónskálds-
ins í lítt eftirtektarverðum búningi, auk þess
smáhnupl frá eldri mönnum allt aftur til
Hándels.
Að mörgu leyti svipar Stravinsky sem lista-
manni til góðvinar síns, málarans Pablo
Picasso. Báðir eru (voru) sífellt að taka
stökkbreytingum og valda vonbrigðum eða
gleði með nýstárlegum hlutum. Með öðrum
orðum: báðir jafn miklir þrælar tízkunnar að
vera frumlegir, tíðarandans sem rekur allt
áfram í leit að einhverju nýju til að skemmta
sér við. Því allir verða leiðir á öllu hálfséðu.
Vel getur svo farið, að næsta verk Strav-
inskys verði stórviðburður, þó að undirrit-
aðan gruni, að svo verði ekki. En við skulum
varast að dæma, því jafnvel meistari skapar
ekki meistaraverk nema nokkrum sinnum á
ævi sinni.
4. sept. 1955.
25