Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1981, Page 49

47
U-hljóðvarp og önnur a~ö víxl í nútímaíslensku
og áSur var drepið á telur Anderson (1975:52-7) aS dæmi séu um aS
hljóSfræSilegri reglu verSi aS beita á undan hljóSkerfisreglu. Hvort beit-
ing slíkrar reglu milli verkana «-hljóSvarps væri hugsanleg innan ramma
línulegrar röSunar veit ég ekki, og læt nægja aS varpa þessu fram án
frekari vangaveltna.
Allt miSast þetta viS aS M-innskot sé virk regla. Sé svo hins vegar
ekki, heldur stafi hljóSvarpsleysi í orSum eins og maður af því aS nefni-
fallsmorfemiS -ur sé merkt [-^veldur M-hljóSvarpi] (sbr. 2.2.1.4.) virSist
ekki þurfa neina röSun; u-hljóSvarp og veiklun verka þá hvenær sem
þær fá eitthvert fóSur.
NiSurstöSur þessarar umfjöllunar um regluröSun eru því mjög í lausu
lofti; aS breyttu breytanda getur M-hljóSvarpiS samrýmst öllum helstu
kenningum um regluröSun. ÞaS kemur meginniSurstöSum þessarar
greinar í sjálfu sér ekkert viS, en sýnir á hinn bóginn aS frekari rann-
sókna er þörf ef nota á M-hljóSvarpiS til aS rökstySja ákveSnar kenn-
ingar í þessu efni.
2.3.2 ÓhlutstæSi og ógagnsæi
Hvort sem gert er ráS fyrir virkri M-innskotsreglu eSa ekki, og hvaSa
kenning um regluröSun sem miSaS er viS, munu sumar stefnur innan
generatífrar hljóSkerfisfræSi ekki viSurkenna aS á bak viS M-hljóSvarps-
víxlin sé virk hljóSkerfisregla. Þar er helst aS nefna „Natural Generative
Phonology“ (NGP, sjá einkum Hooper 1976), þar sem þess er krafist
aS „all rules express transparent surface generalizations“ (Hooper 1976:
13). Þetta þýSir, aS reglur verSa aS vera undantekningarlausar á yfir-
borSi, og ekki má nota regluröSun (t. d. M-innskot á eftir M-hljóSvarpi)
til aS skýra yfirborSsundantekningar (s. s. maður, meS a í næsta atkvæSi
á undan m). „.. . U-umlaut cannot be a Pfhonetic] rule because there
are surface violations of it, i. e., forms that do not undergo the rule,
even though they meet its S[tructural] D[escription]. [. . .] It appears
that U-umlaut is an M[orpho] P[honemic] rule, applying only in certain
morphological categories . ..“ (Hooper 1976:80nm). Hooper myndi því
ekki heldur viSurkenna M-innskotsregluna, því aS frá henni eru undan-
tekningar hvaS varSar innskot í stofn (sjá 2.2.1.2). Aftur á móti er þaS
í samræmi viS NGP aS telja orS eins og böggull hafa ö í grunnformi.
Mér þykir Ijóst aS M-hljóSvarpsreglan er hljóSfræSilega eSlileg (eSa a.
m. k. ekki óeSlileg); sérhljóS sem er kringT^] ver^ur [ + k^ringt^^ ^3