Vera - 01.12.1983, Page 24

Matarholur landbúnaðarins
í landbúnaöarráöuneytinu er ennþá mörg matarholan, þótt viöur-
kenna verði, að þar var hnífnum beitt óvenju skarpt I þetta sinn,
enda af ýmsu aö taka. Og meira er eftir. Nefna má smáupphæö
eins og 200 þús. kr., sem ætlaðar eru til frumathugunar á byggingu
loödýrahúss á Hvanneyri. Hvaö skyldi það kosta á endanum? Aöra
upphæð má nefna, sem vekur spurningar um ráödeild: 2.9 milljónir
eru ætlaöar til aö Ijúka þjónustubyggingu viö hesthús á bænda-
skólanum á Hólum. Fyrrverandi landbúnaðarráðherra vissi ekki
einu sinni, um hvaöa byggingu þarna var aö ræöa. Og ekki verður
skilist viö landbúnaðinn, að ekki sé minnst á útflutningsuppbæt-
urnar, þær eru nú áætlaðar samtals 280 milljónir kr.
Fleiri dæmi veröa ekki tínd til að sinni, en við getum endalaust
spurt okkur spurninga um þessar og þvílikar upphæöir. Og viö
Ótrúlega mörgum finnst þetta bara hreinlega allt í lagi. En þetta
gengur ekki lengur. Menn veröa aö skilja, aö þjóöfélagsgeröin
hefur breyst. Konur eru ekki lengur neitt varavinnuafl. Þær eru
fyrirvinnur engu síður en karlar, þótt illa gangi að fá þaö viðurkennt.
Nú má búast við samdrætti á flestum sviöum, til dæmis í verslun
og þjónustu, þar sem vinnuafliö er að stórum hluta konur. Við
vitum, hver afleiöingin yröi af slíkum samdrætti. Konurnar yrðu
fyrstar sendar heim.
Aðförin aö Lánasjóði íslenskra námsmanna hlýtur einnig að
koma harðast niöur á konum. Þær eiga erfiöara meö aö fá vel
launuð störf milli skólaanna, að ekki sé minnst á möguleika ein-
stæöra mæðra til að styrkja börn sín til náms.
Treyst á fórnfýsi kvenna
Samdráttur í heilbrigðismálunum bitnar án alls efa fyrst og fremst
á konum, eins og sjá mátti, þegar byrjaö var á því aö kanna, hvort
eigum aö gera þaö. Efalaust falla einhverjir þessara liöa inn í
ramma um föst, lögbundin framlög, en samtals gera þær upphæðir,
sem hér hafa veriö nefndar, um 400 milljónir króna, að meðtalinni
þeirri fjárhæö, sem ætluð er í margnefnda flugstöð á Keflavíkur-
flugvelli. Og ef við reiknum meö, að álitleg upphæð fengist meö
sparnaöi í yfirstjórn allra ráöuneyta og stofnana ríkisins, rétt eins og
landsmenn þurfa aö sætta sig við á heimilum sínum, þá er nú ögn
farin aö lagast sú upphæö, sem til skiptanna er.
Samdrátturinn bitnar á konum
Aö lokum langar mig aö benda á fáein atriöi meö sérstöku tilliti til
hagsmuna kvenna. Þaö er þá fyrst, hvort sú samdráttarstefna, sem
hér er fylgt, leiði ekki til minnkunar atvinnu á ýmsum sviðum og
hvort það muni ekki fyrst og fremst bitna á konum. Ég óttast þaö
alvarlega. Og meira en það: Ég er sannfærö um þaö. Ein setning
fjármálaráðherra í umræðu um fjárlögin vakti með mér meiri hroll
en aðrar. Hún hljóðaöi svo: „Undanfarin ár hefur ríkt umfram-
eftirspurn á vinnumarkaðinum, og má því ætla, aö nú stefni í átt til
betra jafnvægis".
Betra jafnvægi þýöir áreiðanlega í þessu tilviki minni eftirspurn
eftir vinnuafli kvenna. Konur hafa alltaf verið notaðar - og látið nota
sig möglunarlítið - sem eins konar sveiflujafnara í atvinnulífinu.
Þær hafa tekið á sig þensluna, komiö út af heimilunum, þegar mikiö
hefur legið við, þegar umframeftirspurnin togar í þær, en verið
sendar heim aftur á samdráttartímum.
ekki mætti spara hjá lægst launaða fólkinu á ríkisspítölunum, í
eldhúsi og þvottahúsi, en þar eru auðvitað konur í meirihluta.
Reyndar er sama, hvar borið er niöur í heilbrigðisþjónustunni,
konur eru í miklum meirihluta á næstum öllum sviöum hennar.
Konur beinlínis bera uppi heilbrigðisþjónustuna. Þetta er nokkuð,
sem furöa fáir hafa gert sér grein fyrir. Og á hverjum skyldi þaö
bitna, þegar fariö verður að spara þjónustuna á sjúkrahúsunum
meö því aö senda sjúklingana meira og minna ósjálfbjarga heim?
Ætli þar sé ekki sem endranær treyst á langlundargeö og fórnfýsi
kvenna.
Dæmigert er það svo fyrir stefnu núverandi ríkisstjórnar, að
ekkert svigrúm er til nýbygginga dagvistarstofnana á næsta ári. Sú
upphæð, sem frumvarpið ætlartil dagvistarbygginga, 30 millj. kr.,
nægir ekki einu sinni til aö Ijúka þeim byggingum, sem þegar eru
hafnar. Á hverjum skyldi sú stefna bitna, þegar til lengdar lætur?
Eitt lítið umhugsunarefni aö lokum: Naumast er þaö tilviljun, að
allir þeir liðir, sem okkur konum viröast vænlegir til sparnaöar, eru
dálítiö karlalegir, ef svo má að oröi komast. Eöa hverjir eru fjöl-
mennastir í yfirstjórnum ráöuneyta og ríkisstofnana?
6.11.1983
Kristín Halldórsdóttir
24