Vera - 01.12.1983, Síða 50

Að utan
Japan
Japanskt stjórnarfrumvarp um jafnan rétt
karla og kvenna á vinnumarkaðnum þar-
lendis, hefur þegar mætt gífurlegri and-
stöðu í viðskiptaheiminum, jafnvel þó svo
frumvarpið hafi enn ekki verið lagt fram á
þinginu. Svo virðist sem japanskir atvinnu-
rekendur séu þeirrar skoðunar, að konur
eigi annað hvort að halda sig heima yfir
börnum og buru eða vinna láglaunastörf á
vinnumarkaðnum.
Frumvarpið er ekki síst tilkomið vegna
þess að Japan, líkt og svo mörg önnur ríki,
skrifaði undir jafnréttissáttmála Sameinuðu
þjóðanna á kvennaárinu 1975 og skuldbatt
sig þar með til að vera búin að kippa flestu í
lag á þeim sviðum í lok kvennaáratugsins.
Sem stendur lítur ekki út fyrir að svo muni
verða, enda aðeins tvö ár til stefnu. Ein af
hverjum þremur japanskra kvenna sækja
framhaldsskóla og að námi loknu dvelja
þær að meðaltali aðeins 4 ár á vinnumark-
aðnum, þrátt fyrir menntun sína. Sagt er að
þær noti þennan tíma fyrst og fremst til að
finna sér eiginmann. Atvinnurekendur nota
þessar tölur sem rökstuðning fyrir lágum
launum kvenna og lágri stöðu innan fyrir-
tækjanna. Konur í fullu starfi eru með 60%
af meðaltekjum karla, í hálfu starfi 45%.
Ekki að ósekju, því þeir líta á vinnuframlag
kvennanna sem ,,leynivopn“ japansks iðn-
aðar og hafi m.a. auðveldað Japönum, að
ná því taki á mörkuðunum, sem þeir hafa.
Konurnar eru reknar heim þegar illa árar,
en kallaðar inn aftur þegar þörf er á fram-
leiðsluaukningu. Þær eru sem sagt ódýrt
vara-vinnuafl, sem nýtur lítilla réttinda
vegna þess hve margar þeirra eru laus-
ráðnar.
Ríkisstjórnin hefur hrint af stað kynningu
á nýju lögunum til að vinna þeim byr. Sá byr
mun þó vera fyrir hendi nær alls staðar
nema í stjórnum fyrirtækjanna, og þar kann
hnífurinn að standa í kúnni, því stjórnar-
flokkurinn er meira og minna rekinn á fjár-
framlögum stjórfyrirtækjanna. Stórfyrirtæk-
in munu að sögn berjast með hnúum og
hnefum fyrir sínum ,,rétti“ til að standa fyrir
ómældri yfirvinnu og næturvinnu, svo eitt
dæmi sé tekið. „Eg er ekki á móti jafnrétti
kynjanna heldur er ég á móti því að þving-
unum sé beitt til að ná því fram“, er haft eftir
einum forstjóranna. Kvennahópar og sam-
tök í Japan einbeita nú kröftum sínum að
því að efla málstað nýja jafnréttisfum-
varpsins.
England
Hún hefur hlutfallslega of stórt höfuö og
of langar fætur, engar geirvörtur og er með
mitti jafn mjótt hálsinum. Augabrúnirnar
eru vandlega plokkaðar og hún horfir stór-
um augnalokalausum augum á tilveruna.
Árlega áskotnast henni 28 nýir alklæðnað-
ir, hún á hest og ritvél og allt í eldhúsið,
sundlaug, hjólhýsi, brúðarkjól, en engan
kærasta. Hún verðurtvítug um þessi jól. Og
heitir Sindy. (Sindy er frænka Barbie en
ofjarl hennar á markaðnum enda eldri og
reyndari.)
Enska blaðið The Guardian hélt nýlega
upp á afmælið með grein um þessa undar-
lega vöxnu stúlku. (Þar kemur m.a. fram að
bandarískar mæður hafa hana grunaða um
að valda sjúklegu sjálf svelti (anorexia)
unglingsstúlkna. Gert er ráð fyrir að Sindy
muni seljast fyrir 2 og hálfa milljónir punda
fyrir þessi jól og að 35 milljónum verði eytt í
viðbót í ,,nauðþurftir“ hennar. (Þ.e. um 1.4
milljarðar íslenskra króna!) Spurt er hvað
valdi þessari velgengni Sindyar og bent á
andlit hennar sem eina skýringu. Það er
þetta barnsandlit á konulíkama, í sama dúr
og barn/kona-tískusýningarstúlkurnar hafa
til að bera. Barnsandlit ósnortið af áhyggj-
um, aldri og hugsunum, sem situr á löngum
hálsi, háreistum brjóstunum og ávölum
mjöðmunum. Kynæsandi, en þó með öllu
hættulaus - kvenímynd eilífðarinnar hvorki
meira né minna! Ef þetta er það sem kemur
leikfangakaupandanum til að kaupa dúkk-
una, þá er það tilvera Sindyar sem heillar
eigendurna. „Hún er það sem allar stelpur
vilja verða“ segja forstjórar Pedigree-fyrir-
tækisins, sem framleiðir Sindy." Ef stelpur
vildu leika sér með Lego, þá bæðu þær um
Lego. En þær biðja um Sindy, það er allt of
sumt.“ (Lego er hið dæmigerða strákaleik-
fang í Englandi, aðeins 25% stelpnanna fá
Lego í jólagjöf).
Önnur spurning á framleiðendur: Til
hvers á Sindy brúðarkjól en engan brúð-
guma? Reyndar átti Sindy einu sinni kær-
astann Raul, en hann náði aldrei vinsæld-
um. Svar: „Mig grunar að stelpurnar vilji alls
ekki að Sindy giftist. Draumurinn um að
vera brúður eða að vera húsfreyja er mann-
laus draumur: það er allt i lagi að gera
hreint og elda mat en karlinn á helst aldrei
að koma heim úr vinnunni.“ Svo það er ekki
útlit fyrir hjónaband í bráð! Að sögn fanta-
sera litlu stelpunnar um samband Sindyar
og Action Man, en það samneyti hefur ekki
fengið opinbera blessun. Um það er ekki
spurt hvers vegna framleiðendur telji stelp-
urnar vilja Sindy, né heldur hvort leikfanga-
framleiðendur yfirleitt álíti að börn velji sér
leikföngin sín sjálf. Svarið kemur þó e.t.v.
fram með því fyrirkomulagi markaösdeildar
Sindy-fyrirtækisins, að halda umræðufundi
með eigendum brúðanna mömmum þeirra
líka, til að kanna hug þeirratil Sindyar. Þeir
vita jú sem er, að yfirleitt eru það mömm-
urnar, sem velja leikföngin handa börnum
sínum eða stýra því hvað þau fá að gjöf frá
öðrum fullorðnum fjölskyldumeðlimum.
Auglýsingarnar eru jú enda ekki síður stíl-
aðar upp á kaupendurna en þiggjendur
gjafanna. í framhaldi af þessu gætu hér
komið endalausar vangaveltur um gjafa-
kaup handa börnum og þá draumsýn, sem
veröld Sindy opnar ómótuðum stúlkubörn-
um, en við látum hér við sitja, um leið og við
óskum lesendum okkar ekki aðeins gleði-
legra jóla, heldur einnig gleðilegrar og rétt-
látrar framtíðar!
Þýskaland
Sums staðar í Vestur-Þýskalandi gefur
að líta risastórar ruslatunnur eöa öllu frem-
ur ruslakistur á gangstéttum í íbúðahverf-
um. í þessar kistur fleygir fólk tómum flösk-
um, sem ekkert endurgjald fæst fyrir og er
þetta gler síðan endurnýtt af bæjaryfirvöld-
um í viðkomandi borgum og bæjum. Á
sama hátt hirða góðgerðarfélög t.d. Rauði
krossinn, gömul dagblöðtil endurnýtingar. í
Munchen eru þannig mánudagar blaða-
dagar: blöð og tímarit heimilisins eru sett í
snyrtilega bunka, krossbundna, sem eru
settir á útidyratröppur. Starfsmenn góð-
gerðarfélaganna aka svo um og hirða
pakkana. Þýska ríkisstjórnin í Bonn hefur
nú byrjað tilraun, sem miðar að því að slík
endurnýting á úrgangi heimilanna, verði
enn gagngerðari. í bænum Kempen í
Suður-Þýskalandi hefur 20.000 heimilum
verið gefin græn ruslatunna. í þá tunnu á að
fleygja öllu því, sem mögulega gæti nýzt
endurvinnsluverksmiðjunum, svo sem
pappír, gleri, dósum o.fl. Vonirstandatil að
tilraunin muni takast það vel, að unnt verði
að útbreiða notkun grænu tunnanna um allt
landið. Kostnaðurinn við þessa tilraun í
Kempen er að hluta greiddur úr ríkissjóði
og að hluta til af einkaiðnaðinum í Þýska-
landi. Pappírsúrgangur getur verið dágóð-
ur orkugjafi: tonn af pappír í brennslu gefur
jafn mikla orku og 0.7 tonn af brúnkolum.
(Því miður höfum við ekki samanburð við
rafmagnið okkar). Endurnýtingarverk-
smiðjur eru því ekki alvondar eða óarð-
bærar fjárfestingar og virðist tímabært að
huga að slíku hérlendis.
50