Vera - 01.02.1987, Blaðsíða 19

Bríet Héöinsdóttir
og Kolbrún Erna
Pétursdóttir.
Leikstjóri: Kristín Jóhannesdóttir
Handrit: Nína Björk Árnadóttir
Tónlist: Hilmar Örn Hilmarsson
Leikmynd og
búningar: Guðrún Sigríður
Haraldsdóttir
á að bjóða til að hjápa henni en
án árangurs. Eina „lausnin" á
málinu er aö svipta Bryndísi
forræði yfir barninu — taka það
af henni. Marta tekur það
greinilega nærri sér að þurfa
að taka þátt í þeirri aðgerð en
hún hleypir tilfinningunni samt
ekki mjög nærri sér. Það er
ekki fyrr en Bryndís gerir
örvæntingarfulla tilraun til að
svipta sig og barn sitt lífinu
sem kvöl annarra ryðst inn í
sjálfhverfa hamingju Mörtu,
sem þá er orðin barnshafandi.
Á því augnabliki myndarinnar
finnur maður svo óendanlega
til með þessum tveimur konum
sem, þó á ólíkan máta sé, eru
báðar fastar í vef sem þær áttu
minnstan þátt í að spinna.
Frelsi til hvers?
Þó ástin í sinni margbreyti-
!egu mynd sé undirtónn verks-
ins þá er slegið á fleiri nótur.
Verkið veltir upp ótal áleitnum
spurningum t.d. um samkennd
°g ábyrgð gagnvart náungan-
um og um samband móður og
barns. í verkinu er sýnd and-
hverfa gömlu mýtunnar um að
mæður vilji öllu fórna fyrir börn
S'n. í rauninni eru Marta og
Bryndís báðar tilbúnar til að
fórna börnum sínum, önnur í
óeiginlegri merkingu en hin í
eiginlegri. Það hefur óneitan-
lega táknrænt gildi að Marta
kastar undirkjól dóttur sinnar í
Drekkingarhyl þar sem konum
var á öldum áður drekkt fyrir
hórdóm. Bryndís getur ekki
hugsað sér líf án barnsins síns
en hún getur heldur ekki
hugsað séð að það lifi án henn-
ar og þess vegna ætlar hún að
taka líf þess. Við komumst
varla hjá því að horfast í augu
við þá nöturlegu staðreynd að
líf móður getur hæglega veriö
á kostnað barns.
Þessi staðreynd hefur í
sjálfu sér ekkert meö frelsi að
gera en samt las ég í einhverj-
um leikdómi að verkið fjallaði
um frelsi kvenna. Boðskapur
þess var talinn sá að frelsi og
hamingja færi ekki alltaf sam-
an og konur yrðu stundum að
slá af frelsiskröfum í nafni
hamingjunnar. Að mínu viti er
fráleitt að tala um frelsi í
tengslum við þetta verk. Hvert
er frelsi Mörtu í starfi félagsráð-
gjafans? Hvert er frelsi hennar
til að bæta ómanneskjulegar
aðstæður ,,skjólstæöings“
síns? Hvert er frelsi Bryndísar
sem á ekki annarra kosta völ
en að lifa eins og dýr í búri og
vinna innihaldslausa verk-
smiðjuvinnu ef hún vill hafa í
sig og á?
Veikleiki og vanmáttur
Það skal fúslega játað að
framan af leist mér ekkert á
kvikmyndina. Fannst eins og
þarna væri á ferðinni aristó-
kratísk kvikmyndaveisla
tengslalaus við íslenskan veru-
leika. Þetta viðhorf mitt breytt-
ist snarlega þegar leið á mynd-
ina. Ég stóð svo upp frá henni
full reiði yfir vonsku heimsins
og það sem verra var, full van-
máttar og vonleysis. Ekki veit
ég hvort það eru eitthvað laus-
ari tárin í mér en öðrum, en ég
má varla hugsa til atriðanna
með Bryndisi og syni hennar
án þess aö fá kökk í hálsinn.
Þessi atriði voru líka sönn, stutt
og áhrifamikil.
Sum atriði misstu hins vegar
marks sökum lengdar og má í
þvi sambandi nefna eintal
Birnu við spegilinn. Fannst
mér Kristín þar um of upptekin
af hinni myndrænu hlið verks-
ins. Minnti helst á rithöfund
sem kemst á skrið og ræður
ekki við sig, orðin fá sjálfstætt
líf og taka völdin. Kristín notar
tákn og liti kunnáttusamlega,
hér rétt eins og í myndinni ,,Á
hjara veraldar“. Eftir á að
hyggja finnst mér eins og vatn,
speglar og blár litur hafi verið
talsvert ráðandi í báðum þess-
um myndum.
Um leikarana, Hönnu Maríu,
Guðlaugu Maríu, Bríeti, Kol-
brúnu og Arnór er ekkert nema
gott að segja því öll skiluðu þau
hlutverkum sínum með mikilli
prýði. Öll virtust þau hafa ríkan
skilning á og samúð með
persónum sínum og þessi
samúð smitaði áhorfandann.
Sérstaklega á Hanna María lof
skilið fyrir hversu vel henni
tókst að túlka hinn mikla tilfinn-
ingaskala sem lá frá kulda og
afskiptaleysi og yfir í augna-
bliksbrjálsemi.
T ónlistin var mjög sérstök og
féll svo vel að verkinu að hún
varö ekki greind frá því.
Hvers er hvað?
Einhver áhöld hafa verið um
það hvor ætti meira í verkinu,
Nína Björk eða Kristín. Slíkar
vangaveltur hafa að mínu mati
afskaplega lítið upp á sig því
handrit og kvikmynd geta ekki
án hvors annars verið. Kvik-
mynd getur ekki kveikt líf þar
sem ekkert var fyrir en hún
getur auðveldlega farið illa
meðgóðan efnivið. í „Líftil ein-
hvers“ haldast gott handrit og
vel unnin kvikmynd í hendur.
Að lokum athugasemd við
tímasetningu sýningarinnar.
Nýársdagur er ekki góður dag-
ur til að sýna slík heimsósóma-
verk. Mjög margir nota áramót
til að líta yfir farinn veg og eru
þar af leiðandi svolítið
melankólskir í skapi. „Líf til
einhvers" var ekki beinlínis vel
til þess fallið að hressa upp á
stemninguna og skyldi eflaust
einhverja eftir þyngri í skapi en
ella hefði oröið.
— isg.
19