Ritmennt - 01.01.1996, Blaðsíða 87

RITMENNT
EIMREIÐIN
Nýtt íslenslct tímarit hafði séð dagsins
ljós. Það varð boðberi ýmiss þess sem var að
gerast úti í hinum stóra heimi. Ennfremur
hafði það áhrif hvað snerti íslenska bók-
menntastrauma og auðgaði samfélagsum-
ræðuna á íslandi. Sérhverri menningarþjóð
eru blöð og tímarit nauðsynleg. Þau móta
viðhorf fóllcs, áhugamál og skoðanir.
Eimieiðin gegndi veigamiklu hlutverki
og hafði bæði bein og óbein áhrif á framþró-
un íslenskra bókmennta. Annars vegar
fengu íslensk skáld tækifæri til að fá efni
hirt eftir sig og hins vegar miðlaði tímaritið
vönduðu bókmenntaefni frá útlöndum
hingað heirn. Oftast var Eimreiðin málsvari
nýs tíma og nýrra höfunda og sætti stund-
um fyrir það gagnrýni eldri hlaðanna. Það
átti einnig sinn þátt í að miðla skoðunum
um hvaðeina, sem varðaði þjóðmenningu
íslendinga.
Eimieiðin var vel þegin á fjölmörgum
heimilum á íslandi og meðal íslendinga er-
lendis vegna þess hve fjölbreytt hún var að
efni. Fjöldi góðra rithöfunda safnaðist að
tímaritinu og Valtýr ritstýrði því styrkri
hendi. Áhrif hans á íslenskar bókmenntir og
íslensk fræði héldust allan þann tíma sem
hann lét til sín talca með Eimieiðinni. Mik-
ið þótti kveða að tilstyrk ritsins og það bar
nýja strauma til íslands. Skáldskapurinn
örvaði samfélagsumræðuna og stjórnmálin
frjóvguðu skáldslcapinn.
Heimildaskrá
Brcfasafn Boga Th. Mclsteð. Konunglega bókasafnið í
Kaupmannahöfn. NKS Utilg. 141 4to.
Bréfasafn Sigfúsar Blöndal. Lbs 3467 4to.
Bréfasafn Valtýs Guðmundssonar. Lbs 3705 4to.
Bréfasafn Þorsteins Erlingssonar. Lbs 4156 4to.
Bréfasafn Þorvalds Thoroddsen. Konunglega bókasafn-
ið í Kaupmannahöfn. NKS 3006 4to.
Eric Johannesson. Den lásande familjen. Familjetid-
skriften i Sverige 1850-1880. Uddevalla 1980.
Vilhjálmur Þ. Gíslason. Blöð og blaðamenn 1773-1944.
Rv. 1972.
Resumé
Kultur- og litteraturtidsskriftet Eimieiðin
(Lokomotivet) sá forste gang dagens lys i be-
gyndelsen af 1895. Det blev udgivet af islænd-
inge i Kobenhavn i 23 ár. Derefter skiftede
skriftet ejere og blev udgivet pá Island. Denne
artikel folger Eimieiðin de forste seks ár, og det
betragtes forst og fremmest fra en litteratur-
sociologisk synsvinkel. Artiklen bygger pá
brevsamlinger i Landsbókasafn Islands og Det
kongelige Bibliotek i Kobenhavn.
Danske bredspektrede familietidsskrifter
vakte opmærksomhed og blev efterspurgt overalt
i slutningen af 1800-tallet. De sidste ártier af
1800-tallet var frodige i litteraturen mange sted-
er i Europa. Der kom mange stremme til Island
fra udlandet, især fra Danmark hvor islandske
studenter opholdt sig i árevis. Igennem árhun-
dreder havde Islands og Danmarks kulturhistorie
været flettet samnien.
Valtýr Guðmundsson var den der sosatte tids-
skriftet Eimieiðin. Han boede i Kobenhavn og
var blevet pávirket af de kulturtidsskrifter der
blev udgivet der i anden halvdel af 1800-tallet.
Forste hæfte af forste árgang udkom i forste kvar-
tal af 1895. Det var pá alle máder omhyggeligt
udfort. Pá titelbladet af forste hæfte stár der
„Udgivere: Nogle islændinge" og „Redaktor: Dr.
Valtýr Guðmundsson". Der har været mange
spekulationer over navnet pá tidsskriftet. Nav-
net Eimieiðin (Lokomotivet) stammer sikkert
fra redaktorens interesse for trafiksporgsmál, og
det er ogsá et symbol for fremslcridtet. Omslaget
er forsynct med et billede af et lokomotiv. Valtýr
Guðmundsson benyttede her lejligheden til at
minde om en sag som han tidligere mange gange
havde fremsat báde i tale og skrift, betydningen
83