Vera - 01.11.1995, Blaðsíða 30

Vera - 01.11.1995, Blaðsíða 30
pkingráöstefnan ir alvöru, geröi konum Ijóst að þæryröu aö skipu- leggja baráttu sfna miklu betur enda haföi lítið breyst á fimm árum. Nairobiráðstefnan 1985 kom umræðunni um ofbeldi gegn konum, einkum heimilisofbeldi, á dagskrá og þaö sem ráöstefn- an í Peking bætti viö voru réttindi stúlkubarna. Hlátur og grátur Þarna var líka Gisele Halimi sem stofnaði sam- tökin Chosir í Frakklandi ásamt Simone de Beauvoir og fleiri konum. Hún flutti frábæra ræðu þar sem hún réöist harkalega á múslima m.a. vegna drápa á alsírskum konum sem nú eru í stórhættu, en hún gagnrýndi líka hiö ófullkomna lýöræöi vesturlanda sem heldur konum mark- visst frá ákvaröanatöku og áhrifum á mótun sam- félagsins. Hillary Rodham Clinton forsetafrú Bandaríkjanna kom, sá og sigraöi í sköruglegri ræöu þar sem hún beindi einkum sjónum aö rétt- indum stúlkubarna og þvf hvernig þeim væri mis- munaö um allan heim, líka í hennar eigin landi. Hún beindi spjótum sérstaklega aö Kínverjum eins og reyndar fleiri vegna mannréttindabrota og þess hvernig þeir Iföa fóstureyðingar á kvenkyns- fóstrum og útburö á stúlkubörnum. Hillary var þó gagnrýnd m.a. af bandarfskum konum fyrir um- mæli sín um styrjaldir, heimsstyrjaldarlokin og friö í heiminum og viö uröum vitni aö því aö ung japönsk stúlka brast í grát undir ræöu hennar, sennilega vegna þess að Japanir höföu litlu aö fagna nýbúnir aö minnast þess aö 50 ár eru liðin frá kjarnorkusprengingunum í Hirosima og Naga- sagi. Ég vil líka nefna ræöu forsetafrúr Uganda sem vinnur höröum höndum gegn útbreiðslu al- næmis í landi sínu en þaö breiðist nú helst út meöal barna (þ.e. frá móöur) og kvenna. Þaö kom fram á þingmannaráðstefnu sem ég sótti f vor í Brussel um samþykktir Kairóráöstefnunnar aö í Afrfku leita karlar nú mjög á ungar stúlkur sem þeir halda að Á okkur sem eigum þess kost aö séu ekki smitaö- beita okkur án þess að eiga á hættu ar af alnæmi, fangelsanir, limlestingar eöa dauöa meö þeim af- hvílir sú skylda aö styöja og styrkja leiðingum aö kynsystur okkar um allan heim, konur sem smit- standa okkur í kvennabaráttunni, búa ast veröa æ til fyrirmyndir, gagnrýna, krefjast og yngri. Þaö er þó standa vörð um áunnin réttindi, taliö að á þannig að afturhaldsöflin, sem því nokkrum svæö- miður viröast í sókn víöa um heim, um f Afrfku sé veröi undan aö láta. aö takast að hamla útbreiöslu alnæmis, meöan það breiöist út eins og eldur í sinu f Asíu. Mér eru einnig minnisstæöar skörug- legar ræður ráðherra (konur að sjálfsögöu) frá rfkjum Karabíska hafsins svo ekki sé minnst á Suður-Afríku sem sennilega býr viö einhverja frjálslyndustu stjórnarskrá heims sem viöurkenn- ir ekki misrétti af neinu tagi. Þá má ekki gleyma ræðu Islands sem var frábærlega flutt af Sigríði Lillý Baldursdóttur og þótti mjög góö. Til mín kom m.a. kona frá Irak sem var snortin af ræöunni og vildi kynna fyrir okkur þaö hörmungarástand sem rfkirf landi hennarvegna viðskiptabanns Samein- uöu þjóöanna og bitnar haröast á konum og börn- um. Á lokadegi dró Gro Harlem Brundtland sam- an árangur og umræður ráöstefnunnar, frábærlega. Skrautlegasti ræðumaöurinn var þó óneitanlega prinsinn af Zwasilandi sem steig í pontu klæddur tveimur dúkum. Annar var bund- inn um mittið meö klauf svo skein í bert lærið, hinn á ská yfir öxlina, en á höföi bar hann fjöður. Mannréttindi í sókn og vörn Aö lokum lágu allir textar fyrir og var þaö mat manna aö Vatikanið heföi gefiö nokkuö eftir. Tek- ist haföi aö halda inni mikilvægum textum sem kveöa á um réttindi kvenna á ýmsum sviöum og uröu múslimir aö láta í minni pokann. Samþykktir ráöstefnunnar greinast annars vegar í framkvæmdaáætlun sem skiptist f marga kafla og hins vegar í yfirlýsingu ráöstefnunnar þar sem helstu þættir eru dregnir saman. Kaflar framkvæmdaáætlunarinnar eru í fyrsta lagi eins konar rammi utan um hugtökin þrjú sem frá upp- hafi hafa verið einkunnarorö kvennaráöstefnanna -jafnrétti - þróun - friður. Þaö sem þar vekur ekki síst athygli og mér fannst gegnumgangandi f ræö- um var sterk ábending og krafa um aö staöa kvenna og barna yröi bætt meö því aö skera nið- ur hernaðarútgjöld, en þau rfki heims sem kvarta mest undan fátækt og takmarka réttindi kvenna eyöa gifurlegu fjármagni f hergagnakaup. 1 næsta kafla eru dregin saman helstu vandamál kvehna og þættir sem þarf aö taka á, eins og vaxandi fá- tækt, skortur á menntun og heilsugæslu, ofbeldi gegn konum og stúlkubörnum, áhrif styrjaldará- taka á konur, valdaleysi kvenna f efnahagslífi og ákvaröanatöku í samfélaginu, ófullnægjandi aö- gerðir til aö bæta stööu kvenna eöa tryggja þeim jafnan rétt, mannréttindi kvenna í sókn og vörn, konur og fjölmiðlar, konur og umhverfismál og réttindi stúlkubarna. Sföan er sérhvert þessara atriöa útfært f sérstökum kafla, ástandi lýst og taliö upp hvaö eigi aö gera. Hver á aö ráða yfir konum? Þeir kaflar sem voru hvaö erfiöastir f meöförum voru annars vegar kaflinn um almenn mannrétt- indi kvenna þar sem múslimir og Vatikaniö vildu koma inn setningum um menningarlega sérstööu og rétt trúarbragða sem þýöir á mannamáli að þeir hafi rétttil aö hafa sérreglur um konur. Hinn kaflinn sneri aö þvf sem á ensku er kallaö „reproductive rights og reproductive health" eöa allt þaö sem snýr aö kynheilsu, kynlffi, barneign- um, getnaðarvörnum, fóstureyðingum og kyn- hneigð fólks. Sú umræöa sem svo sannarlega er aldagömul snýst um yfirráöin yfir auðlindinni konu. Eiga konur sjálfar að ráöa yfir likama sínum og þar meö barneignum, eöa er þaö karla og samfélagsins aö ráða þvi hvort, hvernig og hvenær konur eiga börn, sem jafnt er mælikvarði á karlmennsku, auölegö og völd, sem möguleika fjölskyldna til aö afla sér viöurværis. I þessu máli standa Vatikanið og múslimaríkin þétt saman þó á mismunandi forsendum sé. Samkvæmt hefö- um múslima er kynlíf utan hjónabands ólöglegt, sem þýöir aö stúlkur mega ekki stunda kynlíf. Strákar heimsækja vændishús eins og þeim sýn- ist, meöan stúlkur sem verða fyrir nauögun eöa kynferðislegri misnotkun eru hreinlega drepnar. Meöal múslima tíökast barnagiftingar og mjög al- gengt aö stúlk- Konur sem þekkja til í Pakistan, landi Bhutto, bentu á aö hún heföi gert ákaflega lítiö til aö bæta stöðu kvenna og minnir þaö mjög á stöllu hennar Indiru Gandhi sem þótti mik- ill stjórnmálaskörungur en hélt sig alfariö við leikreglur karla. ur giftist 13 ára gamlar. Samkynhneigö er ekki viöur- kennd þó aö al- gengt sé aö karlar gamni sér með smá- strákum ef marka má bókmenntir Araba og Eg- ypta, en konur eru ekki nefndar í þvf samhengi. Þá vilja þeir sem minnst heyra um kynfræöslu og getnaðarvarnirogíranirvildu ekki aö smokkuryröi nefndur þar sem fjallaö var um varnir gegn al- næmi. Vatíkan í vanda Vatikanið hefur sem kunnugt er barist gegn notk- un getnaöarvarna, fóstureyöingum, kynlffi utan hjónabands og samkynhneigö á þeirri forsendu aö biblían segöi: verið frjósöm og uppfylliö jörö- ina, allt er í guös hendi, maðurinn á aö sýna sjálfsafneitun og ábyrgð í eigin kynlffi og aö biblí- an fordæmi samkynhneigð. Vatikanið gaf nokkuð eftir á lokasprettinum og er þaö skýrt meö því að verulega sé fariö aö hitna undir kaþólsku kirkj- unni. Rætt er um aö endurskoða stööu Vatikans- ins hjá Sameinuöu þjóöunum enda furðulegt að ein kirkjudeild, þótt stór sé, hafi þar stööu á viö þjóörfki (ekki atkvæöisrétt). Konur segja sig unn- vörpum úr söfnuöum, á írlandi er logandi um- ræða um rétt presta til aö fá aö gifta sig, jafn- framt baráttu fýrir nútímalegum viðhorfum til kynferðismála. Þá vakti ræöa Perúforseta á kvennaráðstefnunni mikla athygli, en þar sagöi hann kaþólsku kirkjunni strfö á hendur og gagn- rýndi hana harðlega fyrir aö standa framförum fyr- ir þrifum og aö hún viöhéldi fátækt og eymd meö stefnu sinni. Viðurkenning á mismunandi kynhneigö náöist ekki fram og víöa var oröalag mildað, en í heild er kaflinn um kynferðismálin og heilbrigöi kvenna sigur fyrir konur heimsins ef honum veröur fýlgt eftir. Þá komu þessi sömu atriði nokkuð viö sögu

x

Vera

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vera
https://timarit.is/publication/858

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.