Vera - 01.11.1995, Qupperneq 40

kv nnafræðin
þulin yfir Gerði stendur Skírnir yfir henni með reitt sverö á
lofti og mærin gefst að endingu upp.
„Skírnismál er kvæði um kynferðislegt ofbeldi" segir
Helga Kress og bendir á að í bókmenntasögunni hafl
„það hins vegar annaðhvort verið túlkað sem frjósemis-
mýta eða ástarkvæði" (38). Helga notar þetta kvæði sem
n.k. formála að meginefni greinarinnar sem er umfjöllun
um átök milli karlmanna ogtröllskessa í fornbókmenntun-
um. í skessunni koma saman náttúra og kona, hin tvenn
meginöfl sem karlar þurfa að sigrast á til að staðfesta
manndóm sinn. Skyld tröllkonunni er hin „óþæga"
mennska kona íslendingasagnanna (oft kölluð skass)
sem ekki vill beygja sig skilyrðislaust undir vald og vilja
karlmannsins. Helga rekur nokkur dæmi um átök karl-
manna viö skessur og sköss f fornbókmenntunum og niö-
urstaða hennar er að f rannsóknarsögunni hafi menn
„blandað saman hugtökunum sterkur og frjáls. Þær
sterku konur sem bókmenntir þessar lýsa eru ekki frjáls-
ar. En þær eru sterkar, og styrkur þeirra felst í þvf að þær
neita að láta kúga sig" (62). Þessi barátta milli karla og
kvenna (og hins kvenlæga i samfélaginu) er eitt af megin-
viðfangsefnum fornbókmenntanna, segir Helga og er hún
fýrst fslenskra fræðimanna að benda á það.
Það er vissulega fróðlegt að lesa þessa bók f heild
sinni. Ekki sfst er fróðlegt að lesa greinar af fræðasviði
sem maður þekkir minnst til. Þannig þótti mér t.d. mjög
athyglisvert að lesa greinar sem snertu svið heilsugæslu
sem ég hef enga persónulega þekkingu á. Einnig er at-
hyglisvert að sjá hina fjölmörgu snertifleti greinanna (ég
hef aðeins minnst á örfáa þeirra). Fléttur er réttnefni á rit-
inu hvað þetta varðar, greinarnar fléttast efnislega sam-
an á margvíslegan hátt.
Tvennt haföi ég efasemdir um við lesturinn. í fyrsta lagi
hvort lýsingar á aðferðarfræði væru ekki I sumum tilvikum
óþarflega langar og ítarlegar og oft ónauðsynlegar til skiln-
ings á þvf sem eftir fór. f öðru lagi set ég spurningarmerki
viö flölda tilvfsana í mörgum greinanna. Þetta er reyndar
mál sem ég hef lengi undrast f fræðunum. Af hverju þora
fræöimenn ekki aö halda fram nokkrum sköpuðum hlut án
þess að vitna f tvær eða fleiri heimildir því til marks? Jafn-
vel þóttverið sé að halda fram „alþekktum staöreyndum"?
Eru t.d. allar 134 tilvfsanirnar f grein Guðnýjar Guðbjörns-
dóttur nauösynlegar? Ég held ekki. Reyndin er sú að þetta
virkar oft truflandi við lesturinn. Ég skora á fræðikonur að
athuga þetta f skrifum sínum; aö vera ekki aö tilgreina
heimildir nema þar sem það er eðlilegt og nauðsynlegt.
Að síðustu er rétt að fara nokkrum orðum um útlit
Réttna. Löstur á annars ágætri bók er kápan sem er úr
grófgerðum pappa, muskuleg á lit með illlæsilegu letri.
Hún er Ijót og fráhrindandi og gæti bent til þess að þaö
sama ætti við um innihaldið, sem er mikill misskilningur.
Innihald bókarinnar er langt frá því að vera þurrt og leiöin-
legt, þvertá móti eru margargreinanna bæði athyglisverð-
ar og skemmtilegar aflestrar. Að öðru leyti er frágangur
við bókina til fyrirmyndar. Pappfr er vandaður, letrið læsi-
legt, prófarkalestur góður og textinn að öllu leyti aögengi-
legur hvað varðar uppsetningu. Stfll á einstökum greinum
er misgóður eins og gengur og gerist þegar margir skrifa.
Helst myndi ég finna að hógværð f túlkun og ályktunum f
einstaka greinum. Fræðin verða oft því skemmtilegri sem
rannsakandinn er frjósamari f hugsun og djarfari f túlkun-
um - en öllu má auðvitað ofgera og bestur er sá sem
kann að rata réttan veg milli frjósamrar hugsunar og vel
rökstuddrar greiningar.
Soffía Auður Birgisdóttir, bókmenntafræöíngur
Amnesty International
Mótmælið handtöku Ding Zilin og eiginmanns hennar
Hinn 18. ágúst sl. voru Ding Zilin og eiginmaður hennar Jiang
Peikun handtekin í Wuxi borg í Jiangsu héraðinu I Kína.
Ding Zilin er prófessor við háskóla í Peking. Sonur hennar var myrtur
3. júní 1989 á Torgi hins himneska friðar ásamt fjölda annarra. Ding
Zilin hefur síðan barist fyrir því að þungum dómum yfir fólki sem tók
þátt í aðgerðunum á Torgi hins himneska friðar verði breytt.
í maí á þessu ári setti hún fram kröfu um að yfirvöld setji á
laggirnar óháða rannsóknarnefnd vegna aðgerða stjórnvalda til að
bæla niður mótmælin í júní 1989. Amnesty International telur að
handtaka DingZilin og eiginmanns hennar hafi verið framkvæmd til
að koma í veg fyrir að hún hitti erlenda fulltrúa sem sóttu
Kvennaráðstefnuna í Kína.
Vinsamlega skrifið kínverskum stjórnvöldum og krefjist þess að
Ding Zilin og eiginmaður hennar verði þegar leyst úr haldi:
Premier of the People's Republic of China
Li Peng Zongli
Guowuyan
9 Xihuangchenggenbejie
Beijingshi 100032
China
Your Excellency
Allow me to draw your attention to the case of Ding Zilin and her
hugsband Jiang Peikun. They were arrested on 18 August 1995 in
Wuxi City, Jiangsu province and reportedly accused of „economic
irregularities". Amnesty International believesthatthis accusations
is unfounded.
I regard both Ding Zilin and her husband Jiang Peikun to be
prisoners of conscience and respectfully appeal fortheir immediate
and unconditional release.
Your sincerely