Ritmennt - 01.01.2004, Blaðsíða 29

RITMENNT
ÍSLANDSVINURINN DANIEL WILLARD FISKE
Séð til Vestmannaeyja.
- þar sem hinn sami gotneska
mannstypus, hina sömu norrænu
þjóð er enn að finna. Það er opt sagt
að Island sje í raun og veru partur
Vesturheims, en sá hefur sannara að
mæla, sem kallar íslendinga Vestur-
heimsmenn; því það eru þeir bæði
að vexti og skaplyndi. Fyrir mínum
augurn getur ísland að minnsta kosti
aldrei verið eða orðið útlenzkt land.
Af því að mér virðist eg þannig
vera samlandi yðar, hef eg haft gam-
an af að sjá, hve mikið þessari deild
Ameríku hefur fram farið síðan,
hvað góður vinur minn kallaði
„fjögra hundraða ára eyði" lyktaði.
Allstaðar getur hinn aðgætni ferða-
maður séð merki mikilla framfara -
ný skólahús, þjóðvegu, betri bústaði,
jarðabætur, fleiri lcaupstaði, léttari
samgöngur manna og landsdeilda á milli, og nýj-
an atgjörðaranda á meðal alþýðu. Það er auðsætt,
að nýtt tímabil er byrjað hér á landi, og það er
merkilegt, hversu allt fer á fallegra hátt, þegar
þjóðin verður sannarlega frjáls. Sá, sem ögn
þekkir til málsins, veit, að hér fer hinu andlega
fram eins og hinu líkamlega. Nytsöm tímarit og
nytsamar bækur fjölga ár frá ári, og íslenzkar
bókmenntir standa nú í hinum mesta blóma.
Eklci held eg að í sögu íslands eða í sögu rnargra
stærri landa, hafi verið samtíða fjögur skáld eins
góð og þessi fjögur, sem „silfurstrengi glæstrar
hörpu slá" hinu megin og þessa megin Skerja-
fjarðar, og elcki hafa verið á söguöld, þar sem
margt ágætt skáld og margur sögumaður fór er-
lendis, þrír íslendingar, sem hafa verið íslenzk-
urn bókmenntum til meiri sæmdar í útlöndum,
en þeir, sem nú afla sér frægðar og ágætis á hin-
um þrem stærstu háskólastöðum Bretlands.
Heldur ekki held eg, að á alþingi á þeim dögum
þegar
„þar lcomu Gissur og Geir,
Gunnar og Héðinn og Njáll",
hafi ræður þessara hetja verið eins málamannleg-
ar - sem segir í sögunum - og þær sem eg hefi
heyrt með glöðu geði í þessu húsi.
Collingwood.
En það er annað, sem er æfinlega hið sama á
íslandi, sem ekki breytist með stjórnarbiltingum
- sem er hið sama á vorum dögum, sem langt
fram á öldum, þegar Ólafur Pá bjó í Laxárdal og
Geirríður sat í skála sínum og „sparði ekki mat
við menn" - og það er íslenzk gestrisni. Upp frá
þeim degi, er eg steig á land, hefur mér hvervetna
verið sýnd hin mesta vinátta. - Ekki get eg gold-
ið gjöf við gjöf, uns allir íslendingar, sem eiga
heima milli Húsavílcur og Reykjavíkur fara til
Ameríku; nú get eg ekki annað, en beðið yður og
alla íslenzka vini mína, að hafa hjartanlega þökk
fyrir allt. Við ferðamenn óskum nú að allir
drekki minni íslands og vonum við, að vináttu-
samband hinnar sagnaríku Vesturheimseyjar og
hins unga meginlandsríkis Vesturheims, verði
þegar frá líður ætíð sterkara og sterkara.22
Siglt umhveifis landið
Eftir stutta dvöl í Reykjavík langaði þá
Fiske og Reeves að líta á sjávarþorpin, nú
þegar þeir höfðu séð allnokkuð af sveitum
22 Þjóðólfur 27.8. 1879, bls. 89.
25