Ritmennt - 01.01.2004, Blaðsíða 152

ISLENSKUR SONGLAGAARFUR 1550-1800
RITMENNT
þar sem þau skilgreina betur rannsóknarefnið heldur en orðin
tónlist og kvæði.
Gagnagrunnur um íslenska tónlist
Allar fyrrnefndar nótnauppslcriftir hafa verið skráðar í þar til
gerðan gagnagrunn og eru þar nú upplýsingar um allt þess konar
efni sem fundist hefur í íslenskum pappírshandritum frá
1550-1800, auk nokkurra eldri og yngri handrita. Þetta eru hátt
í 2400 færslur úr um 120 handritum. í sumum eru aðeins nótur
við einn sálm en í öðrum mikill fjöldi laga. Dæmi um hið síðar-
nefnda eru Rask 98, oftast kallað Melodía, skrifað um 1650 með
um 220 lög, og Lbs 524 4to sem er uppskrift á prentaðri bók er
ber titilinn Ein ný sálmabók, 1589, skrifuð um 1600, með yfir
300 lögum, það er mun fleiri en eru í hinni prentuðu útgáfu.
Auk þess að skrá hclstu upplýsingar um handritin og sálmana
sem nóturnar eru við var unnin mikil heimildavinna í tengslum
við hverja færslu. I gagnagrunninum eru upplýsingar um efni
handritsins, ritara, ritunarstað og ritunartíma. Yfirskrift og upp-
haf sálmsins er skráð og hvar hann er að finna í handritinu. Þá
er greint frá frumsálmi, frummáli, höfundi og þýðanda, ef því er
að skipta, ásamt inntaki sálmsins,6 lagboða,7 tóntegund og upp-
runa lagsins. Að lokum koma athugasemdir þar sem fram kem-
ur hvort sálminn sé að finna í prentuðum hókum og hvað megi
finna um hann í heimildum. Hér eru því á einum stað skráðar
ítarlegar upplýsingar um allt sem viðkemur hverjum sálmi og
sálmalagi, og er sífellt bætt við nýju efni eftir því sem þekking-
in eykst með frekari rannsóknarvinnu. Þess ber þó að geta að
mismiklar upplýsingar eru um hvert sálmalag. Sum eiga sér
langa sögu, en ekkert eða afar lítið er vitað um önnur, og tals-
verður hluti þessara laga er óþelcktur, það er hefur aldrei lcomst
á prent og er hvergi getið í heimildum.
Með þessum tónlistargagnagrunni er sem sé leitast við að
koma á framfæri hinum gamla íslenska tónlistararfi, en áætlað
er að hann verði aðgengilegur fljótlega á netinu. Þar geti áhuga-
6 Það er út frá hvaða orðum eða af hvaða tilefni sálmurinn er ortur og við hvaða
tækifæri á að flytja hann, hvort sem um er að ræða innan kirkju eða utan.
7 Lagboði er oftast skrifaður fyrir ofan þann texta sem syngja á, og er það fyrsta
braglína þess kvæóis sem gefur til kynna hvaða lag skuli syngja.
148