Ritmennt - 01.01.2004, Síða 82

INGI SIGURÐSSON
RITMENNT
minni í íslenzku félögunum. Sama máli gegnir um leiklistarstarf
fyrstu áratugina. Hreyfingarnar í báðum löndunum sinntu
íþróttamálum, en íslenzka hreyfingin lagði meiri áherzlu á
keppnisíþróttir en hin norska.
Bindindisþátturinn í starfi íslenzku ungmennafélaganna á sér
ekki að öllu leyti hliðstæðu í starfi norsku félaganna. í þessu við-
fangi hafði starf sérstalcra bindindisfélaga mikið að segja bæði á
Islandi og í Noregi; áhrif þeirra á ungmennafélagshreyfinguna
eru mjög mikilvæg. Munur fólst í því, að í lögum norskra ung-
mennafélaga var yfirleitt ekki um bindindisheit að ræða, en fé-
lögin störfuðu hins vegar rnikið að bindindismálum. Boðun
bindindis var ekki grundvallarþáttur í starfi lýðháskólanna, þótt
þar væri lögð áherzla á reglusemi.
Enn er þess að geta, að í báðum löndunum var mikið um það,
að ungmennafélögin reistu sér hús (í sumum tilvikum í sam-
vinnu við aðra), sem urðu miðstöðvar félagslífs í sínum byggðar-
lögum. Það á við um bæði löndin, að félögin gegndu mikilvægu
hlutverki, ekki sízt í hinum dreifðu byggðum, í félagslífi og
menningarstarfsemi ungs fólks.
Þegar á heildina er litið, hljóta áhrif hugmyndafræði Grundtvigs
á íslenzku ungmennafélagshreyfinguna að kallast býsna mikil.
Ungmennafélagshreyfingin var tvímælalaust mikilvæg í sögu
Islands, og reyndar mikilvægari en félagatalan ein gefur tilefni til
að ætla; 3.086 félagar voru í UMFÍ 1929.46 Ungmennafélagar
beittu sér mjög í þjóðmálaumræðu og héldu einmitt mikið fram
gildum, sem félögin settu á oddinn. Þannig skipuðu skrif þeirra
mikilvægan sess í umræðu um mál, sem varða þjóðerni, og
óhætt er aö fullyrða, að þáttur þeirra í skoðanamyndun lands-
manna hafi verið gildur. Margir, sem fengið höfðu þjálfun í fé-
lagsstörfum í ungmennafélögum, gegndu forystuhlutverkum í
annars konar samtökum, og þó nokkrir menn, sem höfðu staðið
framarlega á þessum vettvangi, urðu áhrifamenn í stjórnmálum,
þ.á m. Ásgeir Ásgeirsson, Jónas Jónsson frá Hriflu og Tryggvi
Þórhallsson.
46 Geir Jónasson. Ungmennafélög íslands 1907-1937, bls. 176.
78