Ljósmæðrablaðið - 15.06.2007, Qupperneq 17

Tengsl þunglyndiseinkenna og foreldrastreitu
við þriggja mánaða aldur barns við heilsufar,
félagslegra stöðu og líðan kvenna á meðgöngu
Útdráttur
Iþessari grein erfjallað um rannsókn sem
framkvœmd var á Heilsugœslustöðinni
á Akureyri í þeim tilgangi að reyna
nð vapa Ijósi á það hvort upplýsingar
sem safnað er á meðgöngu kvenna hafi
tengsl við fœðingarþunglyndiseinkenni
°g foreldrastreitu við þriggja mánaða
aldur barna.
I þeim hluta rannsóknarinnar sem
greint erfrá hér voru gögn sem safiiað var
á meðgöngu þeirra kvenna sem svöruðu
lýðbreytulista, Edinborgarþunglyndis-
°g foreldrastreitukvarða við þriggja
rnánaða aldur barns, keyrð saman við
gögn sem safnað hafði verið á með-
göngu þeirra. Þeim gögnum hafði verið
safnafl í þeim tilgangi að meta þjón-
ustuþörf þeirra í mœðra- og ungbarna-
vernd og tengdust meðal meðal ann-
a>s félagslegar aðstæður, líkamlega- og
tilfinningalega líðan og bakgrunni og
bernsku þeirra.
fif þeim 152 konum sem svöruðu
sPumingalistum um þunglyndiseinkenni
°gforeldrastreitu þegar þœr komu í ung-
barnavernd með þriggja mánaða gömul
öörn sín á meðan á gagnasöfnun stóð,
lágu fyrir upplýsingar úr mœðravernd-
tnni um viðtöl við 99 konur. Þegar tíðni
þunglyndiseinkenna þessara 99 kvenna
eru borin saman við þunglyndiseinkenni
fi'á öllum 152 konunum sem svöruðu
við þriggja mánaða aldur barna þeirra
kom í Ijóst að tíðni mikilla þunglynd-
Iseinkenna (> 12 stig á EPDS) er nánast
lán sama hjá þessum 99 konum, það er
15,8% 0g þeim sem áttu ekki upplýs-
lngarfrá meðgöngu og höfðu ekki feng-
'ð þjónustu eftir þjónustumat hvorki í
'nceðra- né ungbarnavernd, þ.e. 16,2%.
Tiðni foreldrastreitu (> 75 stig ) er
hins vegar verulega lœgri í hópnum þar
sem hœgt var að tengja niðurstöður við
uPplýsingar á meðgöngu, þ.e. 12,1%
oorifl saman við 16,9% í hópnum öllum
In~148). Tíðniforeldrastreitu í hópnum
Sem fékk ekki þjónustumat í upphafi
meðgöngu (n=49) er 26,5%, eða rúm-
lega tvöfalt hcerri en í þeim hóp sem átti
* Ritrýnd grein
Sigfríður Inga Karlsdóttir Ijósmóðir,
lektor við Háskólann á Akureyri, klínískur
sérfræðingur í Ijósmóðurfræði við FSA.
Hjálmar Freysteinsson, heilsugæslulæknir
Heilsugæslustöðinni á Akureyri
Sigríður Sía Jónsdóttir, Ijósmóðin
fræðslustjóri í hjúkrun við
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
Margrét Guðjónsdóttin
hjúkrunarforstjóri/ framkvæmdastjóri
Heilsugæslustöðvarinnar á Akureyri
upplýsingar úr mœðraverndinni.
Þau atriði sem höfðu marktœkta
fylgni, SM<0,05 (symmetric measures)
við þunglyndiseinkenni eftir barnsburð
eru að almennu heilsufari sé talið ábóta-
vant og fyrri saga um geðram eða til-
finningaleg vandamál. Marktœkt auknar
líkur (SM<0,05) eru einnig á þunglynd-
iseinkennum hjá þeim sem á meðgöngu
búa hjáforeldrum eða tengdaforeldrum,
reykja á meðgöngu, eða lýsa áhyggjum
af fjárhags-, húsnæðis- eða atvinnu-
málum. Hvað viðvíkur foreldrastreitu
kemur í Ijós að þœr konur sem taldar
eru eða telja sig liafa ónógan stuðning
frá umhverfi á meðgöngu sýna marktœkt
auknar líkur á foreldrastreitu. Sama
gildir um þær sem svara játandi spurn-
ingu um áhyggjur affjárhags-, húsnæð-
is- efla atvinnumálum, áfengisvandi á
heimili. Þá búa konur sem lýsa svefnerf-
iðleikum snemma á meðgöngu marktœkt
oftar við mikla foreldrastreitu og sama
gildir um konur sem ekki hafa lokið
grunnskólanámi.
Lykilorð: félagslegar aðstæður, lík-
amleg líðan, tilfinningalegri líðan, bak-
grunnur, mœðravernd, ungbarnavernd,
fœðingaþunglyndiseinkenni, streitustig.
Inngangur
Þegar kona kemur í Mæðravernd á
Heilsugæslustöðinni á Akureyri (HAK)
fer fram greining á þjónustuþörf sem
áframhaldandi þjónusta sem kon-
unni er boðið upp á byggir á. Með
það fyrir auguin að gera sér grein fyrir
tengslum ýmissa þátta sem skráðir voru
á meðgöngu, við fæðingaþunglynd-
iseinkenni og foreldrastreitu við þriggja
mánaða aldur barns, var ákveðið að
gera rannsókn. Rannsóknin er í þrem
hlutum. í öðrum hluta rannsóknarinn-
ar sem greint er frá í þessari grein
voru gögn sem safnað var á meðgöngu
þeirra kvenna sem svöruðu lýðbreytu-
lista, Edinborgarþunglyndis- og for-
eldrastreitukvarða við þriggja mánaða
aldur bams, keyrð saman við ýmsar
Ljdsmæðrablaðið júni' 2007 1 7