Ljósmæðrablaðið - 15.06.2007, Blaðsíða 54

HUGLEIÐINGAR LJOSMOÐUR
Barnið er fætt - hvað tekur við?
Ég hef í vetur verið að stíga mín fyrstu
skref í heimaþjónustu ljósmæðra. Þar
bý ég að ágætri reynslu af umönnun
sængurkvenna á Heilbrigðisstofnun
Suðurnesja (HSS), þar sem ég starfa
meðal annars. En þó að ljósmæðrastörf-
in séu þau sömu í heimaþjónustu og á
sængurkvennadeild, er umgjörðin mjög
ólík. í heimaþjónustunni er fjölskyldan
á heimavelli, sameinuð í eigin umhverfí,
sem veitir flestum sjálfsöryggi og vel-
líðan. Einnig hefur það áhrif að þjónust-
an er veitt af einungis einni ljósmóður,
en það ætti að stuðla að samræmdari
fræðslu og vinnubrögðum.
Þrátt fyrir ótvíræða kosti og vinsældir
heimaþjónustunnar, er hún þó í raun og
veru ekki val fyrir nýbakaða foreldra
á Stór-Reykjavíkursvæðinu. Hreiður og
heimaþjónusta er sá pakki heilbrigð-
iskerfísins sem stendur til boða eftir
eðlilega fæðingu. Flestar konur eru sáttar
við þetta og undir það búnar á meðgöng-
unni. Hins vegar heyri ég alltaf öðru
hvoru raddir kvenna sein fínnst slæmt að
hafa ekki val um sængurlegu á sjúkra-
húsi. Ástæðurnar sem liggja að baki
geta verið margvíslegar; slæm reynsla af
brjóstagjöf, þörf fyrir hvíld fjarri önnum
heimilislífsins, ónógur stuðningur heima
fyrir o.s.frv. Þessar ástæður vega sjald-
an nógu þungt til að réttlæta innlögn á
sængurkvennagang, sem oftar en ekki
er fullsetinn af mæðrum og bömum sem
þurfa sérhæft eftirlit og umönnun.
Konur sem kjósa sængurlegu fram yfir
heimaþjónustu geta reyndar valið að fæða
og liggja sængurlegu á einhverju jað-
arsjúkrahúsanna (í Kefíavík, á Akranesi
og Selfossi). Á HSS fá feður t.a.m. að
vera með móður og bami á einkastofu
svo lengi sem húsrúm leyfir og er lengd
dvalarinnar háð þörfum móður og barns.
Foreldrar eru almennt mjög ánægðir
með þetta fyrirkomulag og feður nýta
sér þennan kost vel. Verðandi foreldrar á
Reykjavíkursvæðinu setja þó vegalengd-
ina til jaðarsjúkrahúsanna oft fyrir sig,
en einnig takmörkun á opnun skurðstofu
sem sum staðar er staðreynd. Valið er því
í raun og veru annmörkum háð.
Hin hliðin á málinu er svo þær sæng-
urkonur sem vegna eigin heilsufars-
vandamála, eða barna sinna, þurfa að
54 Ljósmgðrablaðið júnf 2007
Steinunn Zophaníasdóttir;
Ijósmóðir á Landspítala-háskóla-
sjúkrahúsi og Heilbrigðisstofnun
Suðurnesja
fara á sængurkvennadeild. Þær hafa
ekkert val og þurfa oftar en ekki að deila
herbergi með öðrum sængurkonum,
stundum fleirri en einni. Það segir sig
sjálft að ekki felst mikil hvíld í því, auk
þess sem slík dvöl felur í sér aðskilnað
frá föður barnsins að einhverju leyti.
Sem ljósmæðranemi á Skejby sjúkra-
húsinu í Árósum í Danmörku kynntist ég
fleiri útfærslum á sængurlegunni. Starf-
semi sængurkvennagangs var reyndar
samskonar og á LSH, nema hvað há-
marksfjöldi á hverri stofu voru tvær
sængurkonur. Skrautfjöður spítalans
var sjúkrahótelið (patienthotellet), en
þangað fóru frumbyrjur í eðlilegu ferli
í sængurlegu. Skipulag hótelsins var
að fyrirmynd hefðbundins hótels með
teppalögðum göngum, einstaklings- eða
hjónaherbergjum með sér baðherbergi
og sjónvarpi. Þama var líka hinn fínasti
veitingastaður sem foreldrarnir gátu rölt
á með vögguna og farið “út að borða”.
Að sjálfsögðu var bjór og léttvín á boð-
stólnum að hætti Danans. Hótelið var að
vonum mjög vinsælt og flykktust fæðandi
konur hvaðanæva að í von um að fæða
eðlilega og enda á sjúkrahótelinu. Boðið
var upp á 4-5 daga sængurlegu fyrir for-
eldra og barn. Ljósmóðir var á vakt allan
sólarhringinn og gekk á milli herbergja
tvisvar á dag og sinnti sængurlegunni.
Einnig var hægt að kalla á hana þess á
milli ef foreldramir þurftu á að halda.
En eins og komið hefur fram, var
þessi þjónusta einungis fyrir fmmbyrjur.
Fjölbyrjur í eðlilegu ferli voru útskrifaðar
heim heilum fjómm tímum eftir fæðingu.
Og ekki var heimaþjónustunni fyrir að
fara. Heimsókn ljósmóður sem var á vakt
á fæðingargangi, daginn eftir fæðingu
stóð til boða, þ.e.a.s. ef blessaðar ljósum-
ar vom ekki of uppteknar í fæðingum.
Óvíst er hvort íslenskar konur myndu
sætta sig við slíka mismunum, en víst
er, að þótt sængurlegan á íslandi sé
almennt góð, má lengi gott bæta. Krafan
um einbýli á sjúkrahúsum er að aukast í
samfélaginu og nýbakaðar mæður þurfa
rólegt umhverfí og hvíld sem ekki er
hægt að uppfylla með fjölmennum her-
bergjum. Einkastofa ætti að mínu mati
að standa öllum nýbökuðum foreldrum
og börnum þeirra til boða, ekki einungis
konum í eðlilegu ferli, heldur einnig
veikum konum og þeim konum sem
kjósa sængurlegu á sjúkrahúsi framyfir
heimaþjónustu. Það er því mín von,
að á nýju þjóðarsjúkrahúsi verði gert
ráð fyrir flottu “Hreiðurhóteli”, sem til
viðbótar okkar frábæru heimaþjónustu
myndi gera gæfumuninn fyrir íslenskar
sængurkonur og fjölskyldur þeirra.