Akranes - 01.07.1958, Blaðsíða 50

íslenzkir l'álkar.
I hvert sinn, er ég sé eitthvað á prenti
eftir dr. Bjöm Þórðarson, verður mér á
að hugsa hver nytjamaður hann hefði orð-
ið íslenzkum hókmenntum af hetra tag-
inu, ef hann hefði haft slík viðfangsefni
að aðalstarfi alla ævi. Dr. Bjöm hefur
skrifað margar ritgerðir um ýmis ])jóð-
leg efni og þætti úr íslenzkri sögu, er allt
her merki gáfna, glöggskyggni, lærdóms,
sannleiksástar, velvirkni og ættjarðarást-
ar. Allir þessir óvenjulegu eiginleikar
koma óumdeilanlega fram í þvi, sem hann
skrifar, nægir þar að nefna hina snjöllu
ritgerð hans um Landsyfirdóminn 1800—
1919, en hún var á sínum tima talin „hik-
laust verðlaunahæf“ úr verðlaunasjóði
Jóns Sigurðssonar.
Þessi bók hans er um margt afburða
vel skrifuð. Þama er meistaralega skrifað
um þann merka, stórbrotna mann, Magn-
ús Stephensen, en þar er samkvæmt eðli
málsins fyrst og fremst ritað um hann sem
lögfræðing og dómstjóra. Síðan hefi ég
alltaf verið að vona, að dr. Bjöm ritaði
fullkomna ævisögu Magnúsar, um við-
horfin i íslenzku þjóðlífi, atvinnu- og
menningarmálum fyrir hans daga og við-
brögðunum, sem hann átti þátt í um sína
daga, og áhrifunum sem allt hans merka
starf hafði á hagi þjóðarinnar, réttlætis-
kennd hennar og almenna mermtun. Þetta
verkefni er enn óleyst að mestu gagn-
vart Magnúsi Stephensen, en af ritgerð
dr. Björns mátti glögglega sjá, að fáir eða
engir em honum færari að leysa þetta
þýðingarmikla verk af hendi en einmitt
hann.
Nii hefur dr. Bjöm Þórðarson enn lát-
ið frá sér íara mjög merkilega ritgerð um
íslenzka fálkann. Þama er allt sem snert-
ir sögulega, hagfræðilega og atvinnu-
lega þýðingu málsins, skilmerkilega og
skemmtilega rakið. Einnig sá veigamikli
þáttur í utanrikispólitík Danmerkur, sem
hin íslenzka fálkatekja hafði, jafnvel fyr-
ir siglingar Dana um heimshöfin. Ekki
var á þessum vettvangi —- fremur en öðr-
um, verið að hugsa um hag og gengi
íslands. Islendingar vom næstum þving-
aðir til fálkaveiða, en greiðslan numin
við nögl. Leiguliðar á konungsjörðum voru
skildaðir til að leggja fram fóður fuglun-
um til lífs, og flytja það fjrrir ekki neitt
i konungsgarð að Bessastöðum. Þó gekk
þessi vitleysa lengst, og er hlægilegust í
kjötframlagi því, er þjóðin varð að inna
af hendi möglunarlaust til fóðrunar fálk-
anna á Bessastöðum og á skipum kaup-
manna, eða hinum oérstöku kommgsskip-
um, er komu hingað til lands, aðeins til
að sækja fálka-fenginn árlega. Þetta voru
landsmönnum miklar búsifjar, jafnvel í
sæmilegu árferði, þar sem matvæli vom
jafnaðarlegast af mjög skomum skamti.
T. d. segir dr. Björn frá því á bls. 98 í
ritgerð sinni, að árið 1764 hafi eftirfar-
andi gripafjöldi verið keyptur hér á landi
í fóður handa fuglunum, aðeins frá því
þeir komu til Bessastaða, og þar til þeir
vom afhentir i Kaupmannahöfn: 72 naut,
339 sauðir og 65 lömb. Samkvæmt verð-
gildi peninga nú mundi þetta sennilega
ekki kosta minna en kr. 496.685.00. —
Stundum kom það fyrir, að þessi mikli
186
AKRANES