Akranes - 01.07.1958, Blaðsíða 57

Ég get ekiki annað en fagnað þvi. Ég
get ekki annað en dásamað hin duldu
undraöfl, sem búið hafa í þjóðinni, þrátt
fyrir alda áþján, þessi öfl, sem alltaf hafa
losnað úr læðingi jafnóðum og vegir hafa
opnazt.
En ég óttast eitl. Ég óttast það, hve
hugsunarlaust og skjótt menn höggva á
handið milli nútíðar og fortíðar — milli
föður og sonar. Mér stendur stuggur af,
hvemig ýmsir góðir siðir og hættir hverfa,
svo að menn verða jafnvel að hraða sér að
rita þá niður svo að þeir geymist þó a.
m. k. í sögubókunum. Það er eins og
höggvið sé á hverja taug, sem bindur sýn-
ina við siðu feðra sinna.
Vér þurfum áreiðanlega að spyrja sjálfa
oss, er vér köstum gamla góða arfinum;
höfum vér þá jafnmikið eða betra að gefa
börnum vorum í arf að oss látnum? Höf-
um vér hófsemi? Höfum vér skapfestu?
Höftun vér siðferðisþrek og trúarstyrkleik
á við þá? Getum vér í jafnríkum mæli
gefið afkomendum vorum þessi duldu
undraöfl í vöggugjöf, sem feður vorir?
Verði hik á svari voru, þá er oss áreiðan-
lega full nauðsyn nú, sem fyrir hálfri
öld, að nema lærdóminn um syndir feðra,
er koma fram á börnum.
Ég hefi oft hugsað tun önnur tímamót.
þjóðar vorrar. Tímamótin, þegar evangel-
isk, lúthersk trú var leidd í lög, en hinn
forni siður úr lögum numinn. Mér skilj-
ast alltaf betur og betur yfirburðir hins
nýja siðar. En mér verður það og æ ljós-
ara, að þar voru of skjótlega höggvin
heilög bönd milli föður og sonar. Hinn
nýi siður kom sem valdboð utan að. En
þjóð vor missti of snemma einmitt þann
mamninn, sem helzt mun hafa mátt treysta
til að varðveita gamla gimsteina, þótt um-
búðirnar yrðu nýjar. AUir siðabætur verða
að byrja að innan, byrja sem helgur vöxt-
ur í mannshjartanu og endurfæðing hug-
skotsins. En af því að þetta gleymdist,
komst hin innri siðbót i raun og veru
eigi á fyrr en löngu síðar á dögum Guð-
brands og Odds, Brynjólfs og Hallgríms.
Fyrir því hefur margur hætt að nefna sið-
bót vora siðabót, heldur siðaskipti. Og trú-
arlíf vort og þjóðlif hefur ekki enn beðið
þess bætur. að þá fóru siðaskipti á undan
siðúóf.
Ég óttast að þetta hið sama endurtakist
þó á annan veg sé, við þau timamót þjóð-
lífsins, sem nú eru að gerast. Ég óttast, að
vér fáum siðaskipti á undan svSbót. — Ég
óttast, að þjóðin láti gömlu gimsteinana
gleymast, af ákafanum að komast i nýju
umbúðirnar. Ég óttast, að hún tapi of fljótt
siðum feðra sinna, áður en hún hefur
tileinkað sér það, sem nýja öldin ber bezt
i skauti sér. Nýja kynslóðin getur aldrei
orðið eins og kynslóðin á undan. Hún væri
dauð, ef hún yrði það. — En 'hún á að
halda áfram að vera sama þjóðin. En það
verður hún þvi aðeins, að hún haldi fom-
um ættareinkennum, og góðum siðum og
lungu feðra sinna. Vér megum ekki í
neinu atriði selja af hendi gamla og góða
þjóðmenning fyrir hálf útlenda eftir-
hermumenningu þeirra, sem orðið hafa
apar af aurum. Ég óttast ekki óáran elds
né ísa, ef eigi kemur óáran í fólkið sjálft.
En ef fyrirhyggja og hófsemi þverra, ef
skapfestu og n;egjusemi og trú og lifsgleði
hrakar, og ef Guðsótti og góðir siðir og
kynkostir ná að spillast, þá leiðum vér
hina hættulegustu óáran yfir oss og börn
vor.
Fyrir því er engu orði ofaukið, sem
brýnt gæti fyrir oss ábyrgð vora. Vér eig-
um að standa afkomendum reikningsskap
á öllu, sem oss var lánað. Misgjörðir vorar
koma fram á bömum vorum í 3. og 4. lið,
en góðir siðir og guðræknir munu bera
blessu í 1000 liðu þeim, sem Guð elska
og varðveita heilög boð hans.
AKRANES
i93