Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1903, Page 77

«nda; gjöri stjórnendur bankans það ekki, þá munu þeir
verða valtir í sessi.
Margir munu hafa tekið eftir því, að Landsbankinn
hefir gjört sitt ýtrasta til, að halda uppi verði verðbréfa
veðdeildarinnar, en forgönguvinir hlutabankans hér á landi,
hafa staðið á verði við hvert tækifæri, til að reyna að
fella þau í verði og áliti, svo þau seldust eigi, og veðdeild-
in yrði að hætta.
Um þingtímann 189!) reyndu þeir eftir mætti að koma
í veg fyrir að Landsbankinn fengi '/4 mill. kr. viðbót við
seðlaeign sína, og á þingi 1901 vildu þeir engan frest
gefa til þess, að stjórn landsins eða bankans gæti reynt
að fá lán erlendis, svo landsins eigin stofnun gœti upp-
fylt þarfir landsmanna.
Hinir innlendu forgöngumenn hlutabankans hafa lát-
ist ætla að tryggja landinu yfiri-áðin með fyrirkomulagi
stjórnarinnar við hlutabankann, en {mð eru látalæti og
villuljós. Þeir sem eiga meiri hlutann af stofnfé liluta-
bankans, verða í bráð og lengd ráðendur hans, og ákveða
hvernig hann ver fé sinu.
A þinginu 1899 börðust vinir jldutabankans fyrir þvi,
að hann hefði einkarétt hér á landi til seðlaútgáfu í 90
ár, og að liann væri reistur á rústum landsbankans. 1901
var timinn styttur til 80 ára og Landsbankanum lofað að
lifa, en um leið var lokað fyrir framfaravonir hans í fram-
tíðinni.
Hagurinn af seðlaútgáfurétti í 30 ár skiftir millíón-
um króna, svo menn mættu halda, að hinir útlendu auð-
menn þyrftu að borga landinu talsvert fyrir þennan rétt,
en það ér öðru nær. Hlutabankinn fær eigi aðeins gefms
réttinn yfir seðlaútgáfu landsins og peningaviðskiftum
landsmanna, heldur þarf hann eigi að greiða einn einasta
eyi'i í opinber gjöld, hvorki til landssjóðs né bayarþarfa
i Reykjavík, þótt hann reki þar stærstu verzlun landsins
um 30 ár. Og svo framsýnir hafa vinir hlutabankans
verið, að verja hann fyrir öllum gjöldum, að þótt lög um
stimpilgjald verði samin á þessu 30 ára tímabili, þá á