Freyr - 01.12.1946, Page 39

FREYR
369
vald“ í verðlagsmálum landbúnaðarins,
eiga að skiljast svo, að hann telji það vera
aðalkröfu þeirra manna hér á landi, sem
gagnrýnt hafa „búnaðarráðs“-fyrirkomu-
lagið, að íslenzkir bændur fái „einræðis-
vald“ í verðlagsmálum sínum. Og mér er
ekki heldur vel Ijóst hvað hann á við með
„einræðisvaldi“. Álítur hann t. d. að stétta-
félög verkamanna hafi hér „einræðisvald“
í sínum málum? Sé svo, þá eiga bændurnir
að fá það líka um sín mál. Við teljum að
þeim beri sami réttur.
Annars held ég að það liggi mjög Ijóst
fyrir hvers konar „einræðisvald“ það er,
sem íslenzk bændasamtök krefjast fyrir
hönd stéttar sinnar. í öllum ályktunum
um þessi mál, og öllum þeim kröfum und-
anfarin ár, er eitt sem gengur í gegn, eins
og rauður þráður. Það er krafan um hið
marg-umtalaða „sexmannanefndarverð“.
En hvað er „sexmannanefndarverðið“?
Er það „einræðis“ ákvörðun bændastétt-
arinnar? Nei,-ó-nei. Það er fyrst og fremst
samkomulagsverð, byggt á þeim grund-
velli er fulltrúar bændanna, sem „samn-
ingsaðili“ fyrir þeirra hönd, sömdu um
við fulltrúa neytenda og ríkisvaldið, sem
einnig lagði til samninganna tvo opinbera
starfsmenn og fræðimenn í þessari grein.
Verðlagsákvörðun þessi var því á sínum
tíma gjörð, ekki ósvipað því, sem hr. G. J.
tæpir á hér að framan, að nú sé (og sjálf-
sagt til fyrirmyndar) að nokkru leyti við-
höfð á Norðurlöndum.
Þess vegna er eðlilegt að bændur hugsi
sem svo: Þegar nú búið var að viðurkenna
þennan verðlagsgrundvöll, hvernig í ósköp-
unum stendur á því, að honum hefir ekki
verið fylgt refjalaust við verðlagsákvörð-
unina, a. m. k. af þeim sem töldu hann
réttlátan? Og meðal þeirra er án vafa hr.
G. J„ sem átti hvað mestan og beztan þátt
í að finna og leggja þennan grundvöll. Og
þar sem að grundvöllurinn var fundinn'
og viðurkenndur, þá átti verðlagsákvörð-
unin hverju sinni að vera einkar vel við-
ráðanlegt reikningsdæmi, þegar að nauð-
synlegar upplýsingar lágu fyrir. Og þeirra
upplýsinga átti jafnan að vera unnt að
afla. •
En ekki einu sinni þetta samkomulag
hefir verið haldið af hálfu ríkisvaldsins,
heldur hefir bændunum verið skammtað
annað verð og lakara af ríkisskipaðri nefnd.
Við það hafa bændur ekki viljað sætta
sig —- og eiga ekki að sætta sig.
Hið mikla „frjálslyndi“ í garð
íslenzkra bœnda.
Þá segir hr. G. J. að sér virðist „meira
frjálslyndi í garð bænda“ koma fram í
verðlagsákvörðun landbúnaðarvara hér á
landi, en annars staðar á Norðurlöndum.
Það er nú svo. Væri nú samt ekki réttara
að bera saman „frjálslyndið í garð bænda“
hér, við frjálslyndið í garð annarra stétta
í landinu, í sams konar efnum? Ég teldi
það, og hefi þegar gjört því nokkur skil.
En ég skal líka gjöra hér nokkurn saman-
burð við Norðurlönd, og mun þá snúa mér
að Svíþjóö.
Bæði þau lönd, ísland og svíþjóð, eiga hér
nokkra samstöðu. Bæði löndin losnuðu við
beina styrj aldarþáttöku, og nutu hagnaðar
af því. Þau áttu því bæði að vera færari
að skipa málum þessum nokkuð meir að
vild sinni, eftir eðlilegum leiðum en önnur,
sem lömuð eru undan oki styrjaldarinnar.
Bæði löndin framleiða landbúnaðarvörur,
aðallega fyrir innanlandsmarkað, en leggja
minni stund (Svíþjóð nær enga) á útlenda
markaðinn. Bæði löndin byggja því höf-
uðafkomu landbúnaðar síns á hinu inn-
lenda markaðsverði.
Það er rétt, eins og áður er á minnst,
að á styrjaldarárunum hafði ríkisvaldið í