Freyr - 01.12.1946, Síða 40

370
FRE YR
Svíþjóð meiri íhlutun um verðlag land-
búnaðarvara, sem annars verðlags og
vinnulauna, en íslenzka ríkisvaldið hér.
Og það eymir að sjálfsögðu af því enn.
Þrátt fyrir það færizt þar allt í frjálslynd-
ara horf í þessum efnum. Því til sönnunar
skal hér getið verðlagsákvörðunar þeirrar
á landbúnaðarvörur er þar gildir nú. Hún
er þannig tilkomin að á fyrrihluta síð'ast
liðins vetrar kom upp megn óánægja með-
al sænskra bænda, vegna hins lága land-
búnaðarvöruverðs. Báru þeir fram almenn-
ar og rökstuddar kröfur um bætta afkomu,
og fylgdu þeim svo fast eftir, að þeir tóku
að búa sig undir almenna sölustöðvun, þ.
e. „framleiðsluverkfall“ ef kröfum þeirra
væri í engu sinnt. Hvað gjörði nú ríkis-
stjórnin þar? Hún hafði í höndunum lög-
gjöf frá stríðsárunum, sem veitti henni
úrskurðarvald í þessum efnum. Beitti hún
þeim þannig að skipa þessum málum með
einhliða valdi af sinni hálfu? Nei. Hún fór
öðruvísi að. Hún gekk til samninga við
fulltrúa frá bændasamtökunum.
Félagsskapur sænskra bænda er mjög
umfangsmikill og á margan hátt vel skipu-
lagður. Sú veila er þó með honum, að
heildarsamtökin eru tvenn án skipulegs
sambands sín á milli, og starfa bæði að
ýmsum sömu málunum.
Þau hurfu því að því ráði að sam-
eina kraftana og tilnefndu sína sex
fulltrúana hvort, er síðan gengu saman
til samninga við fulltrúa frá ríkisstjórn-
inni. Samningum þessum lauk síðan með
fullkomnu samkomulagi af beggja hálfu,
um grundvöll, er landbúnaðarvöruverðið
skuli byggjast á fyrst um sinn.
Það er sannarlega vert fyrir okkur
að veita því athygli, að sú lausn er Sví-
arnir hér gripu til í verðlagsmálum land-
búnaðarvaranna hjá sér, er í eðli sínu al-
veg hin sama og við íslendingar gripum
til á stríðsárunum með skipun „sexmanna-
nefndarinnar“ ■— þó að sjálft fulltrúavalið
væri með nokkuð öðru sniði. Og það sem
þó er ennþá eftirtektaverðara, er hitt, að
Svíar virðast ganga útfrá sömu forsend-
um í ákvörðun landbúnaðarvöruverðsins,
og gjört var hér með löggjöfinni um sex-
mannanefndina.
Þetta kemur greinilega fram í álitsgerð
nefndar, er skipuð var í Svíþjóð árið 1943
til að athuga landbúnaðarmálin og land-
búnaðarframleiðsluna frá hinni þjóðhag-
fræðilegu hlið, og að gjöra tillögur um
framtíðarstefnu í þeim málum.
Nefnd þessi var skipuð mörgum sérfróð-
um mönnum um atvinnu- og þjóðhagsmál,
og skilaði hún ýtarlegu nefndaráliti að
loknu starfi.
Nokkur aðalatriði í niðurstöðum nefnd-
arinnar eru sem hér segir:
1. Svíar geta ekki vænst þess að land-
búnaður þeirra geti verið samkeppnisfær
við þau lönd álfunnar sem bezt hafa skil-
yrði til framleiðslu landbúnaðarvara og því
ekki þess að vænta, að hann þoli það verð-
lag er þau skapa á alþjóðamarkaði.
2. Þrátt fyrir það er sænsku þjóðinni
það lífsnauðsyn, að svo mikið sé framleitt
af landbúnaðarvörum í Svíþjóð, að þjóðin
geti verið sjálfri sér nóg í þeim efnum
eftir því sem unnt er.
3. Til þess að svo megi verða er nauð-
synlegt að þjóðfélagið tryggi sænskum
landbúnaðarmönnum það verð fyrir fram-
leiðslu sína, er veiti þeim sambærilega af-
komu við aðrar stéttir þjóðfélagsins. (Sjá:
Princip betankande frán 1942 árs jord-
brukskommission). Til þess svo að afla
þekkingar um hvaða verðlag sé nauðsyn-
legt á hverjum tíma til að fullnægja þessu
grundvallaratriði, er ætlast til að komið
sé á og starfrækt fullnægjandi búreikn-
ingakerfi.