Freyr - 01.12.1946, Page 41

FRE YR
371
Ég get ekki betur séð en að hér sé ís-
lenzki sexmannanefndar-grundvöllurinn á
ferðinni bæði að anda og efni — aðeins
í sænskum klæðum.
En á sama tíma og Svíar eru að þoka
verðlagsmálum síns landbúnaðar af ríkis-
valdsgrundvelli stríðsáranna, í svipað horf
og hér var komið á, á styrjaldarárunum,
göngum við íslendingar aftur á bak, frá
hinni frjálsu samningsleið, og tökum upp
stj órnvalda-fyrirkomulagið.
Það er þetta sem meginþorri íslenzkra
bænda ekki vill þola, og ekki á að þola.
„Búnaðarráðið“.
„Einungis bændur“.
Hr. G. J. viðurkennir að sjálfsögðu að
Búnaðarráðið sé stjórnskipuð nefnd.
„En þar sem það er tilskilið að í því
skuli einungis eiga sæti bændur, eða menn
sem vinna að landbúnaðarmálum á annan
hátt“, þykir honum sýnilega nægilega vel
fyrir málum þessum séð. Aðrir hafa tekið
dýpra í árinni, og leyft sér að fullyrða,
að með þeirri skipan hafi bændastéttin
fullkomlega fengið þessi mál í sínar
hendur.
En þetta er grundvallarmisskilningur, og
má enginn í því sambandi láta það villa
sér sýn, að bændur eru skipaðir í „ráðið“.
í fyrsta lagi er engin trygging fyrir því
að bændur þeir er ríkisstjórnin velur til
starfa, hagi störfum sínum þar á sama
hátt og meginhluti bændastéttarinnar
hefði kosið, og fulltrúar kjörnir af henni
hefðu gjört. Og að svo er ekki ætíð, má
þegar teljast sannað af þeirri stuttu
reynslu sem þegar er fengin.
í öðru lagi er svo hitt, og það er aðal-
atriðið, að ef bændur viðurkenndu það
rétt vera, að ríkisstjórninni bæri að ráða
málum þessum og skipa yfirstjórn þeirra,
er ósköp hægur vandi fyrir þingmeirihluta
sem væri þeirrar skoðunar, að öðrum og
fleirum en bændum einum bæri að fjalla
um þessa hluti, að þoka bændunum smátt
og smátt til hliðar. Það er auka-atriði ef
sæmilegir menn veljast til þessara starfa,
úr hvaða stéttum þjóðfélagsins þeir koma.
Hitt er aðalatriðið hverjir hafa vald til að
skipa þá og leysa frá störfum. Og að svo
er, kom hvað skýrast fram hjá ýmsum
formælendum Búnaðaráðs síðastl. haust,
er þeir andmæltu þeirri kröfu er gjörð var
af hálfu bændasamtakanna í landinu, að
Stéttarsambandi bænda væri fengin yfir-
stjórn þessara mála, í stað Búnaðarráðs.
Þeir sögðu blátt áfram, að á meðan svo
væri ástatt í þessum efnum, að ríkis-
stjórnin, sem ábyrgð ber á fjármálum rík-
isins, yrði að vaka yfir útsöluverði land-
búnaðarvaranna, og verja því hærri fjár-
fúlgum til að greiða það niður sem það
væri hærra, til þess að halda verðlags-
málum þjóðarinnar í viðráðanlegu horfi,
þá mætti hún ekki sleppa verðlagsvaldinu
lausu, og það e. t. v. í hendur þeirra manna
er vildu ríkisstjórnina feiga.
Þetta er vitanlega sjónarmið útaf fyrir
sig, og það gat haft nokkuð til síns máls,
ef bændasamtöki hefðu ekki. jafnframt
kröfum sínum slegið þann varnagla, að
þau mundu nota sexmannanefndar sam-
komulagið sem verðgrundvöll á innlenda
markaðnum. Þegar svo var komið, var
synjun þessi, fyrst og fremst neitun stjórn-
arvaldanna, um að fylgt væri sexmanna-
grundvellinum við verðákvörðunina. Og
rökstuðningurinn fyrir neituninni sýndi
það að ríkisstjórnin áleit sig þurfa að hafa
hönd í bagga með ákvorðun landbúnaðar-
vöruverðsins, og taldi sig hafa það með
skipun Búnaðarráðsins.
Það er því tilgangslaust fyrir þessa menn
að vera að reyna blekkja sjálfa sig og aðra
með þeirri staðhæfingu, að með lögunum
*