Freyr - 01.05.1999, Blaðsíða 61

Tafla 2. Vaxtarhraði, g á dag.
Vaxtartímabil
Geldingar- aðferð Tala lamba 28. maí- 30. júní 30. júní- 29. sept. 29. sept.- 14. okt. 14. okt.- 4. nóv.
Töng 12 276 211 189 60
Samanb. 12 288 224 206 40
Hringir 12 265 202 172 60
Samanb. 10 285 237 200 40
Geldingar 24 271 207 181 60
Hrútar 22 286 230 203 40
Línurit 1. Vöxtur hrútlamba í geldingatilraun 1997-98.
marktækur munur í vexti, hvorki
efitir geldingaraðferðum né í heild á
geltum og ógeltum lömbum, er rétt
að benda á að ágætt samræmi er í
vexti hópanna, þ.e.a.s. tangargeltu
lömbin hafa tilhneigingu til að vaxa
hraðar en þau hringgeltu, og í heild
er vaxtargeta ógeltu lambanna er
alltaf meiri en þeirra geltu og eykst
þessi munur er líða tekur á sumarið
eins og greinilega kemur fram á
línuriti 1. A innistöðunni eftir 4.
nóv. bættu lömbin lítið við þunga
sinn, enda erfitt er að ná góðu eldi í
lömb þegar fengitíminn nálgast.
Hér á landi á landi eru ekki til
neinar rannsóknir á áhrifiim geld-
ingar á vöxt og vefjasamsetningu.
Hins vegar sýna erlendar rannsókn-
ir að gelding hefur i för með sér
hægari vöxt, rninni vöðvasöfnun og
meiri yfirborðs- og millivöðvafitu
og minni beinaþunga en engin áhrif
á innanfituna (netju og nýmamör).
Til þess að fá einhverja vísbend-
ingu um hvemig þessum eiginleik-
um væri háttað hjá íslenskum
lömbum, var nýmamör og netja
vegin og fituþykkt á sióu mæld á
hveiju lambi. Þar sem þessir eigin-
leikar em háðir fallþunganum er
fallþungamun eytt við uppgjörið og
samanburður á hópunum gerður við
jafnan fallþunga. í töflu 3 em sýnd
meðaltöl þunga á fæti, fallþunga og
aldurs, ásamt fitumælingunum leið-
réttum að meðalfallþunga 15,84 kg
í hverri slátmn og í heild.
Fyrir fyrstu slátmn hafði öllum
pöram verið jafoað á sláturdaga
með hliðsjón af aldri þeirra, þannig
að í hverri slátmn vom tvö paranna
snemmborin en
hin tvö síðborin.
Því er nokkur
aldursmunur inn-
an hverrar slátr-
unar og nemur
hann í slátur-
tímaröð 20, 15,
18,11, 14 dögum
milli para. Þetta
var gert til þess
að kanna hvort
nokkurt samband
væri á milli ald-
urs og hrúta-
bragðs ef það
kynni að fmnast.
Eins og við var
að búast eftir
vexti lambanna
var fallþungi
geldinganna
ávallt minni en
ógeltu hrútlamb-
anna og í heildina nemur munurinn
1,65 kg. Varðandi fitusöfhun er
óhætt að segja að fituþykktarmæl-
ingamar bendi i sömu átt og þekkt er
erlendis, þ.e.a.s. síðufitan er, í öllum
slátmnunum og í heildina, meiri á
geltu lömbunum en þeim ógeltu,
sem bendir ótvírætt til meiri
yfirborðsfitu. Þessi munur nemur að
jafnaði 2,71 mm og er há-raunhæfúr
og svarar til um a.m.k '/2 kg meiri
heildarfitu (yfirborðs- og milli-
vöðvafitu) hjá geldingunum, varlega
áætlað. Rétt er að vekja athygli á því
að síðufita ógeltu lambanna fer
sífellt minnkandi því nær sem
dregur fengitímanum. Því er ffeist-
andi að gera að því skóna að kyn-
hvötin, með öllum sínum óróleika,
og vöxtur og þroski kynfæranna á
þessum tíma valdi afleggingu sem
ekki kemur fram hjá geldingunum.
Netja og nýmamör er í öllum
tilfellum einnig meiri hjá geld-
ingunum og í heildina er munurinn
há-marktækur. Jafnframt eykst
mörmagnið greinilega með aldr-
inum, sem ekki kemur fram hjá
ógeltu lömbunum, og liggur beinast
við að tengja það afleggingunni sem
áður er minnst á.
Eistu ógeltu lambanna með
áfostu aukaeista vom vegin, þar
sem áhugavert er að fá vitneskju
um vöxt þeirra á þessum tíma.
Eistnaþunginn reyndist til muna
Tafla 3. Meðaltöl þunga á fæti, fallþunga og aldurs og fitumælinga við jafnan fall- þunga.
Sláturdagur 5. nóvember 18. nóvember 2. desember 17. desember 8.jan 1999 Meðaltal
Þættir Geld- ingar Hrútar Geld- ingar Hrútar Geld- ingar Hrútar Geld- ingar Hrútar Geld- ingar Hrútar Geld- ingar Hrútar
Þungi á fæti, kg 35,75 35,50 40,50 45,00 38,25 44,00 38,00 40,50 44,50 44,75 39,40 41,95
Fall, kg 14,50 15,43 15,40 17,35 16,40 18,00 15,03 16,35 15,50 16,30 15,04 16,69
Síðufita, mm 10,01 7,01 7,28 5,32 8,92 5,66 7,01 5,19 8,17 4,72 8,29 5,58
Netja, g 638 572 627 556 776 744 804 732 1108 648 791 650
Nýrnamör, g 310 228 292 194 506 325 481 439 619 373 442 314
; Aldur, dagar 175 176 188 188 203 203 217 217 239 239 204 205
FREYR 5-6/99 - 61