Freyr - 01.05.1999, Blaðsíða 69

Númerakerfi
Flestir sauðíjárbændur, sem
númera fé sitt, gera það
eftir ákveðnu kerfi. Kerfin
eru mjög fjölbreytileg og mis-
jafnlega auðskilin. í þessari grein
ætla ég að nefna helstu kerfi sem
eru í notkun og reyna að meta
kosti þeirra og galla.
Grundvallaratriði varðandi öll
númerakerfi er að þau séu
einföld í notkun og lýsandi fyrir
þær upplýsingar sem þau standa
fyrir. í skýrsluhaldi Bændasam-
taka íslands eru settar upp
ákveðnar grunnreglur varðandi
númeringu sauðfjár. Sérstakar
reglur gilda fyrir ærnúmer, aðrar
fyrir lambanúmer og enn aðrar
fyrir hrútanúmer og verður gerð
grein þeim hér á eftir og ýmsum
útfærslum sem bændur geta valið
um og rúmast innan þeirra
reglna.
Ærnúmer.
Ærnúmer samanstanda af 5 töl-
um. Fyrstu tvær tölurnar eru
tveir síðustu stafírnir í fæðingar-
ári ærinnar en hinir þrír eru
hlaupandi raðnúmer frá 1-999,
sem í fíestum tilfellum er hið
raunverulega númer sem notað er
dags daglega.
Dæmi : 95-001 = ærin er fædd
árið 1995 og er númer 1.
1 ærnúmerunum eru þrjú megin
kerfí notuð;
a) áframhaldandi númerakerfí frá
1-999 óháð ári,
b) hlaupandi númer innan hvers
árs,
c) hlaupandi númer þar sem þriðji
stafurinn í númerinu er síðasti
stafur ártalsins.
A) Aframhaldandi númerakerfi
frá 1-999, óháð aldri:
Þetta kerfí byggir á því að
fyrir sauðfé
eftir
Jóhannes
Ríkarðsson,
héraðs-
ráðu-
naut
stöðugt er haldið áfram með
númeraröðina ár eftir ár, þang-
að til komið er upp í 999 en þá
er byrjað á einum upp á nýtt.
Þetta er Iíkleg það kerfí sem
bændur hér á landi þekkja best.
Dæmi: Bóndi tekur fé eftir riðu-
niðurskurð 1995 og kaupir 150
gimbrar. Hann númerar þær frá
1-150 (95-001,....95-150). Ár-
ið 1996 setur hann á 40 gimbr-
ar og fá þær númerin 151-190
(96-151,.....,96-190) o.s.frv.
Kostir: Kerfíð er einfalt í notkun
og gerir númerapantanir mjög
einfaldar og endurnotkun á
númerum mögulega. Gott að
tengja saman lamba- og ær-
númer. Kerfíð hentar vel þegar
verið er að taka mörg lömb eft-
ir fjárleysi og þegar verið er að
númer hjörð frá byrjun þar sem
lítið er vitað með vissu um ald-
ur ánna. Einnig er þetta þægi-
legt fyrir þá sem eiga auðvelt
með að læra númer ánna.
Gallar: Séu einungis 3 síðustu
stafír númersins hafðir í ánum
er kerfíð ekki lýsandi fyrir ald-
ur ánna. Kerfíð hentar ekki
þar sem fé er margt og setja
þarf á fíeiri en 100 gimbrar á
ári. Hætt er við að númerin
fari að endurtaka sig of ört og
tvínúmering getur átt sér stað.
Þessi hætta er ekki fyrir hendi
ef ártalið er einnig haft í eyrn-
armerki ánna.
B) Hlaupandi númer innan
hvers ár:
Kerfíð er þannig uppbyggt að
alltaf er notað 5 stafa númer,
þ.e. síðustu tveir stafírnir í ár-
talinu og síðan hlaupandi núm-
er frá 1 - 999 allt eftir því hve
ásettar gimbrar eru margar á
hverju ári.
Dæmi: Árið 1997 voru settar á 50
gimbrar og 1998 einnig 50
gimbrar þá fá þær númerin
97001,...,97050 og 98001,
...,98050 o.s.frv
Kostir: Einfalt í notkun og segir
til um aldur ánna. Hentar vel
þegar verið er að taka fé eftir
fjárleysi eða byrja númeringu
upp á nýtt. Sé fæðingarár ær-
innar ekki þekkt verður að
sleppa ártalinu (00001). Einnig
hentar þetta kerfí mjög vel þar
sem fé er margt og líkur eru á
að settar séu á fleiri en 100
gimbrar á hverju ári og er í
raun eina kerfíð sem virkar þá.
Kerfið býður einnig upp á
mikla möguleika á sérvisku
númeringum þar sem hver ár-
gangur hefur úr 999 númerum
úr að moða, s.s. ef verið er
með mismunandi stofna eða
ættir sem halda á sér.
Gallar: Panta þarf númer fyrir
hvem árgang fyrir sig og ekki
er hægt að nota númerin aftur.
Þar sem númerið sem notað er
í ærnar er 5 stafa getur verið
erfítt að muna það, því að eins
og allir vita er auðveldari að
muna stutt númer en löng.
Einnig er erfítt að koma við
beintengingum við lambanúm-
er með góðu móti þar sem
lambanúmer mega eingöngu
vera 4 stafír.
C) Hlaupandi númer með síð-
FREYR 5-6/99 - 69