Freyr - 01.09.2001, Side 10

Skýrsluhald
fjárræktarfélaganna árið 2000
Um langt árabil hafa end-
anlegar niðurstöður
skýrsluhaldsins á
vegum fjárræktarfélag-
anna birst alltof seint. Þetta hefur
verið vegna þess að því miður hef-
ur verið fámennur hópur skýrslu-
haldara, sem hefur verið mjög
seint á ferðinni með skil á skýrsl-
um. Akveðið var nú að færa fram
birtingu á þessum niðurstöðum um
hálft ár. Þess vegna er vitað að enn
er ókomið til uppgjörs skýrsluhald
frá einhverjum tugum búa frá
haustinu 2000. Þar af leiðandi er
mögulegt að fjöldatölur um
skýrsluhaldið, sem síðar kunna að
birtast, sýni hærri tölur en þær sem
hér koma fram.
í þessari grein verður gerð grein
fyrir nokkrum helstu niðurstöðum
úr skýrsluhaldinu árið 2000 eins og
þær lágu fyrir hjá BÍ hinn 5. sept-
ember 2001. Framsetning á niður-
stöðum er með hefðbundnum
hætti. Slíkt er með vilja gert til að
auðvelda þeim sem á komandi ár-
um nota þessa grein og líkar grein-
ar frá öðrum árum til heimilda-
vinnu, en ljóst er að eitt af hlut-
verkum greinarskrifa eins og þess-
ara er að geta verið slíkur grunnur
til framtíðar. Ástæða er til að vekja
á því athygli að tölur um magn
dilkakjöts eru á grunni blautvigtar.
Sífellt fleiri sláturhús birta bænd-
um niðurstöður um fallþunga
lamba sem þurrvigt, en blautvigta-
rgrunni hefur verið viðhaldið í
skýrsluhaldinu til samanburðar við
niðurstöður fyrri ára.
Engar meginbreytingar voru
gerðar á uppgjöri fjárræktarfélag-
anna á árinu 2000. Það kerfí til
uppgjörs, sem unnið er með í fjár-
ræktarfélögunum, er að grunni orð-
ið hátt í þriggja áratuga gamalt og
má því með sanni segja að hafi
Jón Viðar
Jónmundsson,
Bænda-
samtökum
íslands
þjónað vel hlutverki sínu. Nú er
hins vegar framundan heildarend-
urskoðun á þessu kerfí og mun hún
koma til framkvæmda á næstu
tveimur árum.
Stærsta og mikilvægasta breyt-
ingin sem orðið hefur í skýrslu-
haldinu á síðustu árum er sú að
sífellt fleiri skýrsluhaldarar færa
skýrsluhald sitt á einkatölvum
með aðstoð forritsins Fjárvís. Öll
þróun í sambandi við þær breyt-
ingar hefur gengið með miklum
ágætum og verið mjög ánægjuleg.
I því sambandi má nefna að í sum-
um nálægum löndum, þar sem
sauðfjárbændur hafa verið að fást
við líka þróun, hefur hún langt í
frá gengið jafn áfallalaust og hér
eftir því sem lesa má í tímaritum
sauðfjárbænda þar. Það nálgast
mjög að um helmingur skýrslu-
haldsins í fjárræktinni sé unninn á
þennan hátt af bændum. Með
þessu hafa áreiðanlega fengist enn
nákvæmari og betri gögn til úr-
vinnslu að jafnaði en áður var, þó
að í þeim efnum sé íslenska
skýrsluhaldið verulega traust.
Augljósar breytingar í niðurstöð-
um, sem koma fram með þessu
breytingum, eru samt að nú koma
öll vanhöld ánna eðlilega fram.
Þetta skýrir að einhverju smávægi-
lega fjölgun bæði á ám sem farast
fyrir sauðburð og á geldum ám, en
áður mun eitthvað hafa þekkst í
skýrsluhaldinu að slíkar ær hyrfu
úr skýrsluhaldi án frekari skýringa
á milli ára. Slíkt verður ekki
mögulegt þegar skýrslufærsla er
komin í Fjárvísi.
Helstu niðurstöðutölur fyrir ein-
stök fjárræktarfélög er að finna í 1.
töflu. Hún er með sama sniði og á
síðasta ári. í þessari grein er ekki
umfjöllun um niðurstöður úr kjöt-
matinu haustið 2000. Umfjöllun
um þær er að finna í öðrum grein-
um hér í blaðinu.
Félögin, sem fram koma í töfl-
unni, eru jafnmörg og á síðasta ári.
Þar eru hins vegar þær breytingar á
að úr tveimur félögum, sem voru
með í uppgjöri árið 1999, voru eng-
ar skýrslur komnar þegar þessar
niðurstöður voru teknar saman, en
það eru Sf. Frosti og Sf. Geithellna-
hrepps. Sf. Eskifjarðar kemur hins
vegar að nýju inn á yfirlitið en
haustið 1999 voru í því félagi að-
eins veturgamlar ær sem voru
skýrslufærðar. Þá kemur einnig inn
nýtt félag, sem er Sf. Norður-Þing-
eyinga. Jafnhliða gæðastýringu er
gert ráð fyrir þeim möguleika að
bændur, sem af einhverjum ástæð-
um óska ekki eftir að starfa innan
eldri félaga, verði skráðir á annan
hátt. Niðurstöður fyrir þá aðila
munu hvergi koma fram undir
nafni. Ekkert vafamál er að hin
æskilega þróun hlýtur að vera að sá
mikli fjöldi bænda, sem nú eru að
koma til þátttöku í skýrsluhaldi
samhliða gæðastýringunni, komi til
starfa í hinum eldri starfandi fjár-
ræktarfélögum. Slíkt á aðeins að
verða til þess að blása nýju lífí í
starf þessara félaga.
Þetta uppgjör fyrir árið 2000 nær
til 1025 (1009) aðila. Hér eins og
alls staðar í greininni sýna svigatöl-
ur sambærilega tölu frá haustinu
1999. Hér er á það minnt að þessi
tala mun eiga eftir að hækka um
einhverja tugi eins og áður er nefnt.
Fullorðnu ærnar í uppgjöri voru
10 - pR€YR 10/2001