Freyr - 01.02.2004, Blaðsíða 6

Hollt er heima hvat
Víða um heim eru augu manna
að opnast fyrir því að æskilegt sé
að matvælaframleiðsla fari fram á
heimaslóðum. Hin umfangsmiklu
viðskipti með matvæli milli landa
og heimsálfa hafa í för með sér
neikvæð áhrif á umhverfið, at-
vinnusköpun og afkomu byggðar-
laga. í framhaldi af því hefur vaxið
áhugi víða um heim á heimaöflun
matvæla. í Bandaríkjunum njóta
hitakútar
úr ryðfríu stáli
30 ára frábær
reynsla á þúsundum
íslenskra heimila
• Margar stærðir,
frá 5-300 lítra
• Blöndunar- og örygg-
isloki fylgir
• Einföld uppsetning
• Hagstætt verð

lEinar
JFarestveit & Co.hf.
Borgartúni 28
105 Reykjavík
Sími 520 7901
matvælamarkaðir vaxandi vin-
sælda. Meira en þrjár milljónir
manna sækja vikulega slíka mark-
aði og eiga þar viðskipti fyrir meira
en einn milljarð dollara á ári.
Slíkir markaðir eða sala beint frá
bændum vex einnig í Evrópu og í
Japan selja bændur allt að 60% af
framleiðslu sinni beint til neytenda.
Það geta verið allt frá 10-30 heimili
og upp í 200 þúsund sem eiga við-
skipti við hvern söluaðila, (markað).
Alls eru það um 11 milljón manns
sem skipta við þessa markaði með
viðskipti upp á 15 milljarða dollara
á ári. Meirihluti viðskiptavinanna
eru húsmæður sem hafa áhyggjur
af gæðum og öryggi matvæla.
í suðvestanverðu Þýskalandi
hafa svínabændur stofnað sam-
vinnufélag sem býður fram afurðir
af útigöngusvínum á svæðinu.
Samvinnufélagið annast slátrun
svínanna, stykkjun, pökkun og
sölu kjötsins. Veltan er um 20
milljón evrur á ári. Viðskiptin span-
na 150 km radíus frá fyrirtækinu
og afurðirnar fara til veitingahúsa,
litilla verslana og stórmarkaða.
í sunnanverðu Frakklandi hefur
verið stofnað samvinnufélag 19
verslana sem sérhæfa sig í sölu á
framleiðslu svæðisins af matvæl-
um, svo sem ostum, kjötvörum,
víni, grænmeti, sultu o.fl. Dæmi-
gerð slík verslun veltir tveimur
milljónum evra á ári og þjónar um
2000 viðskiptavinum á viku.
í Gujarat á Indlandi reka bænd-
ur samvinnuverslun (kaupfélag)
sem selur mjólkurafurðir, pitsur
o.fl. með mjög góðum árangri og
heggur í hlut stórmarkaðanna.
í Englandi hefur opinber nefnd
lagt til að markaðir, þar sem af-
urðir svæðisins eru boðnar til
sölu, fái skattaívilnanir.
í Ítalíu hefur ríkisstjórnin og
Ijöldi sveitarfélaga skyldað grunn-
skólana til að nota lífrænt fram-
leidd matvæli af heimaslóðum í
mötuneyti sín og hefur sú ákvörð-
un hlotið góðan hljómgrunn al-
mennings.
Þetta hefur einnig verið gert í
borginni Belo Horizonte, fjórðu
stærstu borg Brasilíu. Það hefur
dregið úr vannæringu barna og
bætt afkomu smábænda í
grenndinni.
Þessi dæmi sýna að góður
jarðvegur er fyrir aukna neyslu á
mat af heimaslóðum. En til að
flýta fyrir þróuninni þarf opinberar
aðgerðir. Hin gífurlega orkunotkun
og umhverfisspjöll sem stafa af
langflutningum þarf að skattleggja
miklu meira.
Flutningur á einu tonni af vörum
með flugvél kosta 63 sinnum
meiri orku heldur en sjóflutningar
sömu leið. Samt er flugvélaelds-
neyti ekki skattlagt.
Flutningabílar nota fjórfalt meiri
orku á tonn á km heldur en flutn-
ingur með járnbrautum en þó
vaxa sífellt bílflutningar.
Iðnríkin ættu að hætta að niður-
greiða búvöruútflutning sinn. ESB
ætti að banna langflutninga á lif-
andi búfé, en styðja betur við lítil
mjólkurbú, sláturhús, verslanir og
veitingastaði á vegum samvinnu-
félaga bænda.
Jafnt ESB og Finnland ættu að
setja sér það markmið að styðja
og veita forskot matvælum sem
framleidd eru með endurnýjan-
legri orku í stað hefðbundinna
orkugjafa.
Að lokum þarf að kynna vel fyrir
neytendum og merkja sérstaklega
vörur af heimaslóð sem uppfylla
kröfur um umhverfisvæna, sið-
ferðislega og samfélagslega fram-
leiðsluhætti.
(Professor U.B. Lindström,
Landsbygdens Folk nr. 15-16/2003).
12 - Freyr 1/2004