Freyr - 01.02.2004, Blaðsíða 36

Þurrkunaraðstaða: Ekki er
gjaldfærður fastur kostnaður af
þurrkunaraðstöðu (hlöðu, blásara
m. rafmótor, loftstokkum o.fl.)
enda að mestu um gamla fjárfest-
ingu að ræða. Allt kostar þó sitt,
svo rétt væri að hafa nokkra upp-
hæð í dæminu til þess að mæta
því.
Rœktunarstyrkir. 35 þús. kr.
ræktunarstyrkur kemur til frá-
dráttar heildarkostnaði.
Endanlegt verð byggsins
(kr./kg) ræðst af tvennu: Saman-
lögðum kostnaði við ræktun og
verkun annars vegar og nýtanlegu
uppskerumagni hins vegar. Fyrri
liðinn sjáum við í töflunni að of-
an. Nýtanlegt magn af þresktu og
þurrkuðu byggi nam alls 19.500
kg þurrefnis en það svarar til 3,5
tonna á hektara (um 4,0 t af
geymsluþurru byggi; 10-12%
þe.). Samkvæmt þessu kostaði
byggið á Hvanneyri nú í haust um
23 kr./kg þurrefni væri allur
kostnaðurinn lagður á komhluta
uppskerunnar og engin fyrirhöfn
lögð í hálminn; það svarar til 20
kr./kg af geymsluþurru byggi. En
fleira eru verðmæti en byggkomið
eitt eins og við munum koma bet-
ur að.
Þetta er dýrt fóður. Kostnaður-
inn skiptist í þrjá hluta. Ræktunin,
áburður og sáðkom er um það bil
þriðjungur, en tveir þriðju hlutar
em skurður, þurrkun, völsun og
önnur umönnun byggs og hálms
til geymslu og notkunar. Völsun
byggsins ein nemur tæpum
fimmtungi kostnaðar. Vandséð er
hvar spara megi. Kostnaðurinn
liggur annars vegar í hlutfallslega
mikilli vinnu og vélakostaði í efri
mörkum (hér er þó reiknað með
litlum dráttarvélakostnaði). Mið-
að við stóra, samfellda komakra
nágrannalanda og lrátt nýtingar-
hlutfall dýrustu vélanna þar
(sláttuþreskjara, valsara o.fl.) er
samkeppnisstaða okkur erfið.
Reikningurinn sýnir hve mikil-
vægt er að leita allra leiða til hag-
ræðingar í ræktun og verkun
komsins.
AFFÖLLIN - KORNTAPIÐ
- OG ÁHRIF ÞEIRRA
Nýting uppskemnnar getur haft
úrslitaáhrif á endanlegt verð
kornuppskerunnar. A síðasta
skeiði þroskans er byggið afar
viðkvæmt fyrir áfollum. Þau hel-
stu em fok og hrun úr axi vegna
stórviðra (A) og síðan tapið er
verður við skurð og þreskingu
komsins (B). Undanfarin haust
hefur verið reynt að leggja mat á
þetta tap við kornræktina á
Hvanneyri. Væntanlega verða
þeim athugunum gerð skil á öðr-
um stað síðar. A sérstökum til-
raunareitum reyndist samtala
þessa taps (A+B) nú á liðnu
hausti vera þetta, talið í kílóum
þurrefnis í byggkomi á hektara:
Sex-raða bygg (Arve) 550
Sex-raða bygg (Olsok) 318
Tveggja-raða bygg (Skegla) 162
Svo virtist sem foktapið væri
enn meira á ökrum sem opnari
vom fyrir Skarðsheiðarveðrum
en tilraunaakurinn. Mikill hluti
tapsins, tiltekið úr Arve-byggi,
var vegna foks í kjölfar stórviðr-
is 4. og 5. september, er meðal-
vindhraði sló í 17-18 m/s báða
dagana. Hins vegar tókst skurður
og þresking með afbrigðani vel
hjá búverktakanum, Magnúsi Þ.
Eggertssyni bónda í Asgarði í
Reykholtsdal. Þurrefni byggsins
var þá 66-68%. Hér má geta þess
að haustið 2002 varð foktapið
tiltakanlega mikið á Hvanneyri;
um og yfir 40% af uppskem í
verstu dæmunum. Vitanlega er
verið að taka töluverða áhættu
með ræktun sex-raða byggs við
þessar aðstæður. Það er nöturlegt
að sjá byggið geta vaxið og
þroskast en tæknina bregðast til
þess að fylgja því síðasta spöl-
inn. Ekki er vafí á að forsláttur
byggsins hefði bjargað miklu á
liðnu hausti.
Hver sem vill getur reiknað þau
áhrif sem fok- og þreskitap hefur
á endanlegt framleiðsluverð
byggsins. Reynsla okkar frá
Hvanneyri er sú að þar geti ein-
faldlega munað því hvort ræktun-
in gangi með afgangi eða ekki.
Um hismið og kjarnann
Löng reynsla er fýrir því að
hálmur er hið prýðilegasta efni í
undirburð. Með vaxandi framboði
af hálmi hafa vinsældir hans vax-
ið, auk þess sem efldur áhugi á
velferð búfjár hefur komið hálm-
inum í sviðsljósið að nýju. Gerðar
hafa verið tilraunir með hálm und-
ir mjólkurkýr og sauðfé og reynt
hefur verið að nota hann eins og
spæni undir hross sem nú eru
keyptir í miklum mæli. Hálm-
blandað hrossatað, sem omast
hefur, er hinn ágætasti jarðvegs-
bætir.
Við endurgerð hesthússins á
Hvanneyri fyrir fáum áram var
komið upp stíum í stað bása
þeirra sem áður voru. Skapaðist
þá þörf fyrir undirburð og kom nú
þurr komhálmur af Hvanneyrar-
ökmm sér vel. Hefur hálmurinn
verið notaður í tvo vetur með góð-
um árangri. Hálmurinn er saxaður
og þarf 2,5-3 kg af hálmi undir
liveiu hest á dag. Aiiiiar kostur
væri að nota spæni. Með núver-
andi verðlagi á spæni og með eðli-
legri notkun sýnist mega borga
um það bil 20-25 krónur fyrir
kílóið af fullþurrum og söxuðum
hálmi, varlega talið.
Nýtanleg hálmuppskera á
Hvanneyri nam um það bil 18
tonnum þurrefnis haustið 2003,
um 3,1 tonn þe./ha. Hún ætti að
duga undir 50 hross í 4 mánuði.
Aætlað söluverðmæti hennar
| 32 - Freyr 1/2004