Prentarinn - 01.01.1968, Qupperneq 7

uf 7.Qu# fin^ulau Hnt filldbc cx uoalibu*
ut oictuj c(V confVat ut d ct c.ct cricra.QuoO au
tcm cx Ðuabue ronfVant ur a iioailibiie fiunt.ct
inucnir Drpronijuo.iit ac oc.uf a uorali ct confo
nanrc ancrocntc ur fcqucntc.aiicrocntc ur oa.Oc
qucntc ur ao.flon pltio ramcn q> rrce confonan
tcrantcorCcn! uocalcm.ncc nufuo conlóií nifi tns*
pnt^ f>co tamcn bic noranoú cít q> fi ancroát
tics renfotiamce non pnr nifi ouc confcqui uoca
Icm.ut monltrana ncc imfi fi confcquantur ttv«
piir ancrocrc mfi Ouc.ut Ibipe.Ýi ancrOcne filla
ba tctmmet in confonantr nccrfTc c ccia fcqntr
a confonantc indpc.ur ajtus.illr.aiouiie.nifi fir
compofitfi.ut abco.aoco.pco. lOeJoOianuftamc
œ oidsojpbia ofioir rönabilius cfTc fonoríits cy
quantfi aO ipfam uocie ^ilacöncm.in compofiti*
quoqj fimplicifi tcgulam in ojDiitanoie fillabajil
Iitcris fcruarí.6co conrra cum fic obijcir cigo ob
btus ablatue obtuto et fimitia fi b rranfit in lccú
uenir obs a quo romponif’ oblrcnue.vncc oidt.
^bfolco quoqj abfotcui fácit.llon cnF a folco qc>
folitue fum iií' folui fadt prcritfi.fi ab abe ct olr
o.ficrtt obfccniw ab oba er cancnOo. f f eoam fc
qticnrc in eantrm conútitur b ur ofBdo.offunco
fuffioo fuffcio fuflFio.ul’ conútitur in u uoralom
ut aufa10.auf1113jo.Ct œmponiF aufcio cx ab «t
fcto.aufiiqpo cx ab ct fitqjo.^acó autr quarc b
bic non conútirur in f fi in u uocalcm r bec.cja
fi fcribcrcnt ibi ouo f oubifi cfTct iirq efTcnt oom
pofim cx ab uf að.dt urraqj illaq jpönum conú
tat fu.l confonantr in f fcqfire ca.lícc c inconue
nicns q> b murer in ii.ru edam u aliqn cominaF
in b.ut crlabe.íomponiF cnim a cctcftcm ct ui
tá ct oucrns.6 quoqj fcqucnrc in um ttanfic 6.
ut fúggcro o^qpnnio.fllcc caá m fublcqiicnrc uc
fnmmitto.prcrcrca omitto jj ommitto Oidmus
ffirac in ij fotmonfi.4ut fþcm ocponae.aur attf
illufue omirrae. Vibtiabt? vnfi m ut þmam cor
Hluti aj síSu úr „Catholicon“, sem er 60 línur í dálki, 374 bl'óS. Letur l>essa verks er mjög nálœg eftirlíking
bókritunarleturs j>eirra tima, en auk þess skýrir meistarinn í j-yrsta sinn opinbert jrá uppgötvun sinni, án þess þó
aS nejna najn sitt, í niSurlagsorSum bókarinnar meS þessum orðum: „MeS hjástoS hins hœsta, sem tungur hinna
ómálgu já mál fyrir bendingu hans og oft opinberar smœlingjanum það, er hann hylur fyrir vitringum, hejur þessi
ágæta bók Catholicon á 1460. ári hingaSburðar herrans i hinni blessuðu borg Mainz, einni aj borgum hinnar
frœgu, jtýzku þjóSar, sem hylli guðs he/ir virzt að ágœtum jram yjir aSrar þjóðir með háu andans Ijósi og jrjálsri
r.áðargjöj, prentuð verið og að jullu lokið, ekki með hjálp reyrs, ritals eða jjaðrar, heldur fyrir undursamlega sam-
stilling, hlutjall og jajnmœling móta og stíla.“
berg og Schöffer hlýtur dóttur Fusts að laun-
um fyrir fylgispekt -— ef til vill. Að minnsta
kosti hefja þeir eigin starfsemi á grundvelli
uppgötvana Gutenbergs og með hans tækjum
og meistarinn verður að endurbyggja prent-
smíðaverkstæði sitt. En Pétur og Jóhann Fust
prenta eitt dýrlegt listaverk, Saltara (Davíðs-
sálma) og ljúka við 42 línu biblíuna er Guten-
berg byrjaði prentun á.
Ef þremenningana hefði rennt grun í bve
afdrifarík þessi uppgötvun ætti eftir að verða
fyrir alla heimsbyggöina, er trúlegt að sam-
starfiö hefði orðið friðsamlegra og um leiö
ennþá frjórra, þótt tekizt hafi að skapa prent-
listarlegt meistaraverk í vöggu þessarar list-
greinar hinn fyrsta morgun.
Geíum við hugsað okkur heiminn í dag án
þess að verkstæði Gutenbergs hefði orðið til
fyrir hugvit hans?
Hann opnaöi menningu og hugviti dyrnar
að hjörtum mannkynsins.
Það skiptir ekki miklu máli í dag hvort
hinir fyrstu prentgripir hafi veriö seldir sem
ósvikin handrit eða nákvæm eftirgerð af þeim,
en svo er stundum talið. Hitt tel ég rétt að
hafa í huga að fagurfræðilegar reglur hafði
Gutenberg í heiðri við starf sitt. Þær reglur
eru prentlistinni eldri, því þær voru lagðar
til grundvallar í handskrifðum bókum og hafa
þessvegna veriö á vitorði allra er fengust við
skinnbókagerð fyrir daga prentlistarinnar. í
öllu góðu prentverki gilda þessar reglur enn
í dag. Til er ein vísa eftir Hallgrím Pétursson
er sannar t. d. tvær reglur er augljóst er að
Gutenberg fór eftir, og var regla við skriftar-
kennslu á dögum Hallgríms. Hún hljóðar svo:
Skrifaðu bæði skýrt og rétt
svo skötnum þyki snilli.
Orðin standa eiga þétt,
en þó bil á milli.
Sama máli gildir um öll bil, svo sem jaðra og
annað. Allt frarn á þennan dag hafa þessar
reglur verið í heiðri hafðar þegar bezt hefur
verið gert. Lengra en þetta erum við ekki frá
upprunanum, þótt prentlistin eðlilega leiti
fjölda bragða til nýsköpunar svo sem aörar
listgreinar. Aldrei hafa heldur verið önnur eins
PRENTARINN
5