Prentarinn - 01.01.1968, Blaðsíða 20

Norwood viðriðinn bókasölu i Winnipeg á
tímabili.
Eins og annars staðar er getið, rak Davíð
Björnsson bókaverzlun í mörg ár. Hann var
seinastur í hópi íslenzkra bóksala vestan hafs,
og sennilega þrautseigastur, því bókasölu rak
hann öll heimsstyrjaldarárin síðari. Davíð er
enn hress í anda, hátt á áttræðisaldri, og ekki
líklegur til að láta Elli kerlingu beygja sig,
fyrr en í fulla hnefana.
Þótt Islendingar væru „fáir, fátækir og
smáir“ á fyrstu landnámsárunum, leið ekki á
löngu, að þeir vektu athygli og aðdáun sem
frábærir námsmenn — og enn er sömu sögu
að segja. Um það efni fer Þorsteinn Þ. Þor-
steinsson svofelldum orðum í Vestmönnum
árið 1935:
. . . Þótt íslendingar sendu fátt af börnum
sínum fyrstu árin á alþýðuskólana í Winnipeg,
varð snemma breyting á þessu. Kom svo, að
þau urðu ekki einungis hlutgeng þar ]neð
börnum annarra þjóða, heldur sköruðu sum
þar brátt fram úr, og fóru þá að svara fullum
hálsi fyrir sig, þegar hin börnin stríddu þeim
á því, að þau væru íslendingar. Og í æðri
skólunum varð orðstír íslenzks námsfólks engu
minni, en mesta frægðin er samt um garð
gengin áður en Jóns Bjarnasonar skóli er
reistur (1913). Bar um skeið meira á ágætis-
einkunnum og prófverðlaunum íslenzkra ung-
linga í Winnipeg, og einnig víðsvegar í Vest-
urheimi, en nokkurra annarra þjóða, og langt
fram yfir það, sem hægt var að ætlast til af
jafnfámennum þjóðflokki. Og sum árin hlutu
íslenzkir nemendur einir fágætustu námsstyrki
við beztu skóla í Evrópu fyrir framúrskarandi
nám og próf . . .
En hann verður því miður að draga bliku á
myndina, og segir:
. .. En enn sem komið er, hefir islenzkum
samtökum innan þjóðar þeirrar, ekki orðið
eins mikill beinn styrkur að hæfileikum þess-
ara mörgu og snjöllu lærdómsmanna sinna, og
íslenzk rækt hefði óskað, þótt með orðstír
sínum hafi þeir orðið þjóðflokki sínum til
mikils sóma, og séu nýtir starfsmenn í þjóð-
félagi Kanada og Bandaríkjanna . . .
. . . Allur þorri þeirra manna, sem flutt hafa
frá Islandi til Ameríku, munu bera einlæga
rækt í brjósti til ættjarðar sinnar. Þeir, sem
hjartað hafa á réttum stað, finna fullkomlega
til þess, að þeir hafa ekki hætt að vera synir
hinnar fornu „fjallkonu“, þótt þeir hafi kosið
sér bústaði í fjarlægu landi. Þeir vita fullvel,
að aðra móður eiga þeir ekki, í þjóðernisleg-
um skilningi, og þeir vita, að þeir. þrátt fyrir
allt, eiga henni ótal hluti upp að unna. Þess
vegna bera þeir sonarrækt í hjörtum sínum til
hennar . . .
Þessi sonarlega játning séra Friðriks J.
Bergmann, sem skráð er fyrir áttatíu árum, er
jafnsönn í dag og á frumbýlingsárum íslend-
inga í Vesturheimi. Hún lýsir viðhorfi eldri
kynslóðarinnar til heimalandsins; og jafnvel
þeir yngri, sem ekki eru barnfæddir á íslandi,
og aldrei hafa landið augum litið, bera svip-
aðar tilfinningar í brjósti.
Þetta sé kveðja mín til allra Vestur-íslend-
inga, sem ég komst í snertingu við, í hinum
nýju heimkynnum þeirra.
Heimildir:
Almanak Ó. S. Th.; Eimreiðin: Dr. Richard Beck,
„Bókmenntaiðja íslendinga í Vestnrheimi"; Islenzkt
prentaratal 1830—1930; Að vestan og heiman, dr.
Finnbogi Guðmundsson; Saga íslendinga í Vestur-
heimi, dr. Tryggvi J. Oleson; Tímarit Þjóðræknis-
félags Islendinga; Vestmenn, Þorsteinn Þ. Þorsteins-
son.
18
PRENTARINN