Prentarinn - 01.01.1968, Blaðsíða 39

Evrópulöndum. Alltaf fjölgar þeim prentsmiðj-
um, sem búnar eru tölvum og blý- eða filmu-
setningarvélum sem stjórnað er með gata-
ræmum eða segulböndum. Þetta á einkum við
um dagblaðasmiðjurnar. Jafnvel eru hafnar
tilraunir með að brjóta um heilar dagblaða-
síður með aðstoð tölva. Offsetprentun ryður
sér alls staðar til rúms, einnig hverfiprentvél-
ar, þar sem notaðir eru prentformar úr næ-
loni, dycril og margs konar öðrum efnum.
Myndamóta- og prentplötuvélar eru orðnar
mjög fullkomnar og hraðvirkar. Dagblaðasíð-
ur eru símsendar milli borga eða jafnvel milli
landa. Japanir voru fyrstir til að nýta þá
tækni, en með enskum tækjum. 1964 hófu
sænsku dagblöðin Expressen og Aftonbladet
að símsenda síður frá Stokkhólmi til Jönköp-
ing, Malmö og Gautaborgar. Mörg önnur dag-
blöð eru nú send milli staða á þennan hátt.
Einn af sænsku fulltrúunum minntist á at-
riði, sem getur orðið erfitt viðfangs. Hann
sagði að auglýsingastofur og stór fyrirtæki í
Svíþjóð hefðu keypt litlar setningarvélar,
nokkurs konar ritvélar, og létu skrifstofufólk
annast setninguna. Síðan væri sátrið sent í
offsetprentsmiðjurnar. Hann taldi hættu á að
þetta myndi aukast og gæti tekið rnikla vinnu
frá setjurunum.
Fleira veldur því að atvinnuöryggi er mjög
á dagskrá hjá bókagerðarmönnum. Ef prent-
smiðjurnar ætla sér að nýta nýju tæknina
kostar það offjár og er aðeins á færi stórra
fyrirtækja. Oft hafa minni prentsmiðjurnar
því aðeins átt um tvo kosti að velja: Að leggja
upp laupana, eða sameinast öðrum fyrirtækj-
um. Þessa hefur mest gætt í Bandaríkjunum
og þeim Evrópulöndum sem lengst eru komin
í hagnýtingu tækninnar.
Þetta kemur oft hart niður á starfsfólkinu.
Bókagerðarfélögin leggja því mikla áherzlu á
að menn fái styrki til endurhæfingar og bæt-
ur, sé þeim sagt upp vegna tæknibreytinga.
Sjóðir, sem ætlað er þetta hlutverk, hafa verið
myndaðir í allmörgum löndum, og bókagerð-
arfélögin kappkosta að koma á fót námskeið-
um fyrir félagana.
Louis Andersen frá Danmörku skýrði frá
því að danska prentarasambandið hefði í
fyrravetur haldið mörg námskeið og þau verið
sérlega vel sótt. Hann nefndi sem dæmi að
450 setjarar vildu komast á námskeið í filmu-
setningu, en aðeins var hægt að taka við 80.
Jean de Boe frá Belgíu sagðist vilja undir-
strika að stytting vinnutímans yrði að fylgja
í kjölfar aukinnar hagræðingar og afkasta-
meiri véla. 1955 var vinnuvika bókagerðar-
manna í Belgíu stytt úr 48 stundum í 45, og í
árslok 1967 í 40 stundir. Að óbreyttum vinnu-
tíma hefðu nokkur þúsund belgískir bókagerð-
armenn misst atvinnu sína á þessu tímabili,
sagði Boe.
Allir voru sammála um að álagið ykist með
hraðgengari vélum. Talað væri um 20—30
þúsund áslætti á klukkustund á setningarborð-
in (línur þá ekki jafnaðar). Þetta væri allt of
mikið álag. Boé sagði belgíska sambandið m.
a. hafa sett fram kröfu um að þeir sem vinna
á gatarana og önnur svipuð tæki fái 15 mín-
útna hvíld á tveggja tíma fresti, og lágmarks-
afköst á borðin að námi loknu yrðu miðuð
við 8000 stafi á klst.
Otto Schlesiger frá V-Þýzkalandi hélt því
fram að um 60% prentnemanna þar í landi
fengju ófullnægjandi menntun í iðninni. Iðn-
náminu yrði að breyta. Hann taldi heppilegra
að allir bókagerðarmenn fengju sams konar
grundvallarmenntun í upphafi náms, -—- sér-
námið kæmi síðar á námstímanum. Ef nem-
arnir öðluðust í fyrstu nokkra þekkingu á öll-
um greinum bókagerðar yrði auðveldara að
mæta breyttum aðstæðum síðar.
Tækninni fleygir svo ört fram, sagði Schle-
siger, að menn geta ekki lengur vænzt þess að
sama starfsþjálfun dugi allt lífið. Af þeim sök-
um verður algengt á komandi árum að fólk
neyðist til að skipta um starf tvisvar, þrisvar
sinnum á ævinni. Endurhæfing er því óhjá-
kvæmileg. Þess vegna hafa verkalýðsfélögin í
V-Þýzkalandi krafizt þess að allir félagsmenn
þeirra fái á ári hverju hálfsmánaðar frí á full-
um launum og stundi þessar tvær vikur fram-
haldsnám í sínum starfsgreinum.
Lausnin á því hver vinna skuli við prent-
vélar sem bæði eru gerðar fyrir offset- og
l’RENTARINN
37