Unga Ísland - 01.12.1947, Side 71

61
tungu, að fávísir menn og fákænir, sem ekki hafi orðið fyrir
erlendum áhrifum, tali að jafnaði háttbundið og fagurt mál.
Telur hann það vera sökum þess, að þeir grípi til alkunnra
spaklegra orðatiltækja í staðinn fyrir að hugsa það sjálfir
er þeir þurfa að segja. Hefur hann nokkuð til síns máls,
þótt ekki sé það alls kostar rétt. Satt er það, að heyrt hef
ég hálfgerða fáfræðinga bæði segja vel frá og hafa spak-
mæli og talshætti á hraðbergi, og má jafnvel segja, að „tung-
an hugsi fyrir þá“, eins og Sigurður kemst að orði. En þess
ber þó að gæta, að eftirtekt þarf til að nema spakmæli og
talshætti, og nokkra vitsmuni þarf til þess að segja þau
ekki alveg út í bláinn, því að slíkt yrði flónskan einber.
VL
íslenzk skáld hafa löngum notað kenningar sér til hægð-
arauka, þótt nú séu þær mjög að ganga úr tízku. Þegar dýrt
var rímað, var afar handhægt að fylla upp í ýmsar eyður
í hugsun og efni með kenningum. En rímnaskáldunum
hætti við að nota þær bæði í tíma og ótíma, hvort sem
þær áttu við eða ekki. Upphaflega voru kenningarnar aðal-
lega líkingar, en síðar urðu þær mjög steinrunnar. Prestur
eða annar friðsamur maður, sem aldrei vopn bar, var kennd-
ur sverðaviður, vopna-Týr eða eitthvað þess háttar. Það var
alltítt hjá fornskáldum að hafa sögn setningarinnar og fleiri
orð í samræmi við stofn kenningarinnar. Fór þetta mjög
minnkandi, þar til allmörg skáld og hagyrðingar 19. aldar-
innar brugðu þessu fyrir sig. Slíkar lífrænar kenningar eru
til mestu prýði, ef smekklega er á haldið. Halda sum skáld
sömu líkingunni alla vísuna til enda. Símon Dalaskáld yrkir
svo um drambláta drottningu:
----Drafnar glóða dýrust sól
drambs þó vóð í skýjum.