Bændablaðið - 27.03.2007, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Þriðjudagur 27. mars 20074
Nú hafa litið dagsins ljós íslensk-
ir sauða- og geitabrieostar sem
eru kærkomin nýjung á osta-
markaðnum hérlendis. Ostarnir
eru til sölu í Fjarðarkaupum,
Melabúðinni, verslunum Nóa-
túns og verslunum Osta- og
Smjörsölunnar. Að sögn starfs-
manns í Melabúðinni hefur ost-
urinn fengið góðar viðtökur og
sest vel.
Framleiðslan á þessum ostum er
afrakstur samstarfsverkefnis Bún-
aðarsamtaka Vesturlands, Búnað-
arsambands Eyjafjarðar, Mjólkur-
samlagsins í Búðardal, Landbún-
aðarháskóla Íslands og Matís sem
staðið hefur síðan 2004. Nokkrir
sauðfjárbændur og einn geita-
bóndi hafa tekið þátt í verkefninu
og hefur mjólkurmagnið verið að
aukast ár frá ári. Árið 2004 söfn-
uðust rúmir 100 lítrar af sauða-
mjólk og 75 lítrar af geitamjólk en
árið 2006 söfnuðust 1127 lítrar af
sauðamjólk og 1530 lítrar af geita-
mjólk. Bændur hafa verið að ná
sífellt betri árangri í mjöltum og
árið 2006 náði einn sauðfjárbóndi
að mjólka 879 lítra sem er meiri-
hlutinn af þeirri mjólk sem fram-
leidd var árið 2006.
Önnur efnasamsetning
en í kúamjólk
Í ár verða framleiddir hreinir
sauðaostar, blandaðir sauðaostar
og hreinir geitaostar. Sauða- og
geitamjólk er afurð sem hefur
allt aðra efnasamsetningu en kúa-
mjólk og er því í sumum tilfellum
hentugri fyrir neytendur. Því getur
þessi nýjung á markaði opnað nýja
möguleika fyrir þá neytendur sem
ekki þola afurðir úr kúamjólk.
Víða í Evrópu eru sauðaostar í
ríkum mæli framleiddir sem gæða
framleiðsluvara. Þeir hafa verið
framleiddir í nær öllum löndum
Evrópu og fer framleiðslan vax-
andi. Sauðamjaltir eru hins vegar
einungis aukabúgrein hér á landi
enda um að ræða allt aðra nýtingu
á íslensku sauðkindinni en við eig-
um að venjast. Þessi aukabúgrein
hefur ýmsa möguleika í för með
sér og hefur það sýnt sig að það
er vel mögulegt að nýta íslensku
sauðkindina til mjólkurframleiðslu
hluta úr ári og hafa þeir bændur
sem framleitt hafa mjólk á undan-
förnum árum haft nokkrar auka-
tekjur af mjólkurframleiðslunni.
Íslenski geitastofninn sérstakur
Íslenska landnámsgeitin hefur
mikla sérstöðu á heimsvísu, enda
hefur stofninn verið einangrað-
ur síðan á landnámsöld. Íslenski
geitastofninn stendur ótrúlega
sterkur þrátt fyrir þær miklu þreng-
ingar sem hann hefur mátt þola í
gegnum tíðina. Geitabúskapur hér
á landi er ekki útbreiddur en árið
2006 var heildarfjöldi geita skráð-
ur 440 gripir, enda er geitabúskap-
ur í mörgum tilfellum einungis
áhugamál. Jóhanna Þorvaldsdótt-
ir á Háafelli í Hvítársíðu er með
stærsta geitabú á landinu en hún
á tæplega ¼ af íslenska geitastofn-
inum. Hún hefur mjólkað geiturn-
ar sínar í nokkur ár og hefur sent
stærstan hluta af mjólkinni í osta-
framleiðslu í Búðardal. Með því
að nýta geitamjólkina í ostagerð er
farið að nýta þennan stofn, sem er
einstakur á heimsvísu, á markviss-
an hátt en það er mjög mikilvægt
til að tryggja viðhald stofnsins.
Það er því óhætt að segja að
framleiðslan á íslenskum sauða-
og geitaosti sé á margan hátt
einstök þar sem framleidd er
óhefðbundin gæðavara þar sem
bændur skapa sér aukin tækifæri í
búrekstri og neytendur fá að njóta
afrakstursins með því að eiga kost
á að kaupa íslenska gæða sauða-
og geitaosta.
Íslenskir sauða- og geita-
brieostar komnir á markað
Þann 26. mars verður haldin
þriggja daga ráðstefna á Ísa-
firði um málefni innflytjenda og
byggðaþróun þar sem margir
áhugaverðir fyrirlesarar koma
fram og velta upp ýmsum hliðum
á þessu málefni.
Hafa innflytjendur eitthvað
fram að færa til samfélagsins eða
eiga þeir að samlagast þjóðfélag-
inu? Á sama tíma og landsbyggðin
glímir við fólksfækkun hafa inn-
flytjendur flust á landsbyggðina og
að einhverju leyti stemmt stigu við
þessari þróun. En hver eru áhrifin?
Eru innflytjendur hvalreki eða ógn
fyrir samfélög á landsbyggðinni?
Breski sendiherrann, Alp Mehmet,
og sjávarútvegsráðherra, Einar K.
Guðfinnsson, ætla að hafa skoðun
á þessu.
Farandverkafólk í Bretlandi og
Noregi
Meðal fyrirlesara er Philomena de
Lima sem mun greina frá stöðu
farandverkafólks í dreifbýli á Bret-
landi. David Bruce mun kynna verk-
efni í Kanada þar sem markvisst
var unnið að því að laða innflytj-
endur til þeirra sveitarfélaga þar
sem fólksfækkun var mikil. Norska
fræðikonan Marit Anne Aure segir
frá rannsókn sinni á aðstæðum far-
andverkafólks í Norður-Noregi, á
bakgrunni þess og stöðu, af hverju
einstaklingur gerist farandverka-
maður og hvaða áhrif það hefur á
líf hans.
Nátengdur umfjöllunarefni
Marit Anne Aure er fyrirlestur
Unnar Dísar Skaptadóttur og Önnu
Wojtynsku sem fjallar um innflytj-
endur á Vestfjörðum, „Vestfirðir,
heimili eða verbúð?“ Þær spyrja
hvernig reynslan við að flytja til
nýs staðar hefur áhrif á sjálfsmynd
einstaklings og hvaða hópi hann til-
heyrir.
Magnús Stefánsson, félagsmála-
ráðherra, mun setja Íbúaþing sem
verður haldið í tengslum við ráð-
stefnuna þar sem tekið verður á
stjórnmálaumræðunni.
Ráðstefnan er samstarfsverkefni
Fjölmenningarseturs og Háskóla-
seturs Vestfjarða. Ráðstefnan hlaut
styrk frá Evrópusambandinu í
tengslum við vitundarvakningu í
samfélögum.
Hægt er að skrá sig á ráðstefn-
una og senda tilkynningu á netfang-
ið radstefna@fjolmenningarsetur.
is
Guðmundur Jónsson prófessor
í sagnfræði við Háskóla Íslands
flytur erindi á vegum félagsins
Matur-saga-menning að Granda-
garði 8 í dag, þriðjudaginn 27.
mars kl. 20.
Þjóðlegt og alþjóðlegt í íslenskri
manneldissögu, er heitið á erindi
Guðmundar, en samkoman er öll-
um opin.
Íslendingar hafa ávallt verið
miklir matvælaframleiðendur og
voru lengstum sjálfum sér nóg-
ir um mat. Á 19. öld varð róttæk
breyting á mataræði Íslendinga þeg-
ar innnflutningur á matvöru jókst
stórum og erlendra áhrifa fór að
gæta meira en áður. Síðan þá hafa
erlend áhrif gengið í bylgjum, á
tímabilinu 1930-1960 voru t.d. sett-
ar miklar skorður við innflutningi
á mat en eftir það hefur frjálsræðið
aukist og mataræði Íslendinga fyrir
vikið orðið alþjóðlegra. Í erindinu
fjallar Guðmundur um þátt erlendr-
ar fæðu í mataræði Íslendinga fram
um 1970, allt frá kaffi, sykri og rúg-
brauði til ávaxta og tertubotna.
Dagana 30.-31. mars verður
haldið þverfaglegt málþing um
íslenska torfbæinn að Löngumýri
í Skagafirði. Þetta er í fyrsta sinn
sem slíkt málþing er haldið þar
sem hin sérstæða menningararf-
leið verður rædd út frá ýmsum
sjónarhornum.
Að námskeiðinu standa Byggða-
safn Skagfirðinga, Hólaskóli
– Háskólinn á Hólum, Íslenski bær-
inn – Hannes Lárusson og Reykja-
víkurAkademían.
„Við erum að fara af stað í vor
með námskeið í gömlu handverki
og meðal annars í torfhleðslu á
vegum Fornverkaskólans sem er
samstarfsverkefni um handverks-
kennslu tengt byggingararfi Íslend-
inga. Byggðasafn Skagfirðinga,
Háskólinn á Hólum og Fjölbrauta-
skóli Norðurlands vestra á Sauðár-
króki standa að baki því. Bakhjarlar
okkar til faglegrar ráðgjafar og eft-
irlits eru minjavörður Norðurlands
vestra fyrir Fornleifavernd ríkisins,
Þjóðminjasafnið og Húsafriðunar-
nefnd. Það má segja að ásetningur
okkar um torfhleðslunámskeið hafi
meðal annars ýtt undir að málþing-
ið væri staðsett í Skagafirði,“ segir
Sigríður Sigurðardóttir hjá Byggða-
safni Skagfirðinga.
Hleðsluaðferðir, útlit og fagur-
fræði
Forsögu málþingsins má einnig
rekja austur í Árnessýslu þar sem
Hannes Lárusson myndlistarmaður
rekur fyrirtæki sem heitir Íslenski
bærinn. „Fyrir honum liggur, eins
og okkur, að vekja athygli á íslenska
torfbænum og stílbrigðum hans.
Við ákváðum að slá okkur saman
og setja upp tveggja daga spjall um
þennan arf sem við eigum og mun
fjara út ef, eða kannski, þegar við
kunnum ekki lengur handbrögð og
verklag torfhleðslunnar,“ útskýrir
Sigríður en á málþinginu mun með-
al annars verða fjallað um sérkenni
íslenskra torfbæja, hleðsluaðferðir,
útlit, fagurfræði og byggingarsögu-
legt samhengi.
„Við höfum fengið með okkur
fjölda sérfræðinga og áhugafólks
sem kemur víða að. Hver og einn
verður með spennandi innlegg þann-
ig að þetta verður mjög fróðlegt,
enda horft á íslenska torfbæinn frá
mörgum sjónarhornum.“ ehg
Þjóðlegt og alþjóðlegt í íslenskri matargerð
Ráðstefna um málefni inn-
flytjenda og byggðaþróun
Málþing um íslenska torfbæinn:
Arfur sem fjarar brátt út
„Það er bæði með stolti og mikilli
ánægju sem ég fyrir hönd íbúa
Dalvíkurbyggðar staðfesti sam-
komulag um byggingu menning-
arhúss í Dalvíkurbyggð; menn-
ingarhúss sem sparisjóðurinn
ætlar að gefa fólkinu hér í byggð-
arlaginu,” sagði Svanfríður Jón-
asdóttir bæjarstjóri í Dalvíkur-
byggð þegar undirritaður var
samkomulag um menningarhús-
ið á aðalfundi Sparisjóðs Svarf-
dæla nýverið.
Hún sagði ekki annað hægt en
fyllast stolti yfir því að búa í sveit-
arfélagi þar sem slík lánastofnun
starfar, „lánastofnunin sem setur
samfélagsskyldur fyrirtækja í alger-
lega nýtt samhengi í íslensku samfé-
lagi. Það finnum við öll vel þegar
við heyrum hvernig fólkið og fjöl-
miðlarnir í landinu fjalla um þenna
gerning,” sagði Svanfríður. „Og
ánægju vegna þess að ég er hand-
viss um að menningarhúsið okkar
á eftir að verða rammi um svo fína
starfsemi og svo gott mannlíf. Það
er frábært að hlúð skuli að þeirri
starfsemi sem við köllum menn-
ingu og stundum verður hornreka.
Við lifum nefnilega ekki af brauði
einu saman, nei við viljum líka
næra andann með bókum, tónlist,
myndlist og ýmsu fleiru sem hreyf-
ir við okkur sem manneskjum.“
Þá nefndi bæjarstjóri að í menn-
ingarhúsinu gæfist tækifæri til að
hittast, setjast niður með kaffibolla,
ræða málin, njóta útsýnis eða líta í
tímarit á bókasafninu.
„Miðbærinn verður til og íbúarn-
ir munu njóta.“ MÞÞ
Miðbærinn verður til
Grunnteikning af menningarhúsinu sem á að rísa á Dalvík. Fjölnotasalur til
vinstri og kaffistofa til hægri á fyrstu hæð.