Bændablaðið - 27.03.2007, Blaðsíða 10

Bændablaðið | Þriðjudagur 27. mars 200710
Þrjú neyðarskýli af níu á Horn-
ströndum eru nánast ónýt og
önnur í bágbornu ástandi vegna
viðhaldsleysis. „Það má eiginlega
segja að komin sé upp sú staða
að tilvist skýlanna geti hreinlega
verið til ógagns frekar en hitt,“
segir Magnús Ólafs Hansson í
Bolungarvík, félagi í Slysavarna-
félagi Íslands, en hann hefur und-
anfarin 23 ár farið í yfir hundrað
ferðir á Hornstrandir til að skoða
ástand skýlanna.
Magnús bendir á að þegar Neyð-
arskýlanefnd Slysavarnafélags
Íslands hafi verið lögð niður hafi
hann í framhaldi af því lagt til að
slysavarnafólk við Djúp sameinað-
ist um eina neyðarskýlanefnd fyrir
svæðið og tæki sameiginlega þátt í
endurbyggingu þeirra. „Því miður
gekk það ekki eftir. Ég taldi þá og
tel enn að það hafi verið misráðið,“
segir Magnús. Hann skrifaði grein
til að vekja athygli á þessu máli og
birtist hún á dögunum á vefnum
strandir.is.
Fram kemur að á svæðinu norð-
an Ísafjarðardjúps eru níu neyðar-
skýli; í Hrafnsfirði, á Sléttu í Jökul-
fjörðum, á Sæbóli og Látrum í Aðal-
vík, í Fljótavík, Hlöðuvík, Hornvík,
Barðsvík og Furufirði. Tíunda
skýlið er svo í Skjaldarbjarnarvík á
Ströndum en það er í umsjá Hólm-
víkinga.
Eftir að byggð fór í eyði á Horn-
ströndum og hraktir skipsbrots-
menn nutu ekki lengur aðhlynning-
ar fólksins sem þar bjó gátu menn
leitað skjóls í neyðarskýlunum. Þau
voru búin neyðartalstöðvum, mat-
vælum, sjúkragögnum, skjólfatn-
aði, teppum og svefnpokum, auk
þess sem þar voru hitunartæki og
séð um að ljósmeti, kol og brenni
væri ávallt fyrir hendi.
Samstaða náðist ekki
Magnús segir skýlin mikið hafa ver-
ið notuð á fyrstu árunum, um það
vitni skráningar í gestabækur. Á
sumrin hafa ferðalangar nýtt skýlin
talsvert en það segir Magnús nokk-
uð hafa verið gagnrýnt. „Ferðafólk
hefur gengið misvel um. Því miður
er það svo að sumir ganga mjög illa
um og dæmi eru þess að fólk hefur
tekið matvæli og annað úr skýlun-
um. Við höfum líka dæmi um að
ferðaskrifstofur hafi beinlínis selt
ferðir með gistingu í þessum neyð-
arskýlum og það er ábyrgðarhluti,“
segir Magnús.
Hann segir miður að ekki hafi
náðst samstaða meðal félagseininga
við Djúp um viðhald og rekstur
skýlanna, þegar Slysavarnafélagið
Landsbjörg færði umsjón neyðar-
skýlanna alfarið á slysavarnafólk
heima í héraði. Þannig sjái slysa-
varnafólk á Skagaströnd um skýlið
í Furufirði og skýlin í Hrafnsfirði
og Barðsvík séu án eftirlitsaðila.
„Það hefur verið rætt um það hin
síðari ár hvort ráð sé að fækka
skýlunum til að draga úr rekstrar-
kostnaði,“ segir Magnús. Það sé
hreinlega ekki verjandi að slysa-
varnafólk sem verji ómældum tíma
í að safna fé til kaupa á tækjum og
tólum þurfi einnig að nýta þá fjár-
muni í að endurbyggja neyðarskýli.
„Þetta fólk leggur sig í líma við að
safna peningum til að búa sveitir sín-
ar sem best úr garði og mér finnst
alveg ófært af það þurfi að nota þá
peninga einnig til að endurbyggja
neyðarskýlin,“ segir Magnús.
Í skýrslu eftir neyðarskýlaferð á
Hornstrandir og í Jökulfirði á liðnu
sumri kemur fram að í sumum skýl-
anna virka talstöðvar ekki. Þá voru
þrjú skýlanna svo að segja ónýt,
eins og áður kom fram, viður fúinn
og járn ryðgað, þannig að þau eru
að hruni komin. Þá má nefna að ein-
ungis örfáa metra vantar upp á að
sjór nái að einu þeirra, Barðsvík.
Magnús telur að kostnaður við
endurbyggingu, eða við að reisa
ný hús þar sem fyrir eru ónýt skýli,
geti numið um tveimur til þremur
milljónum króna.
Rétt er að geta þess að fyrir
tveimur árum endurbyggði slysa-
varnafólk úr Bolungarvík neyðar-
skýlið að Látrum í Aðalvík af mikl-
um myndarskap og varð útlagður
kostnaður rétt um ein milljón króna.
„Auðvitað kemur svona kostnaður
við starfsemi lítilla félagseininga
eins og hjá Bolvíkingum,“ segir
Magnús.
Nauðsynlegt að finna farsæla
lausn
„Ég tel bráðnauðsynlegt að fá fleiri
aðila að rekstri skýlanna svo að
hægt sé að reka þau þannig að sómi
sé að,“ segir Magnús. Hann nefnir í
því sambandi þá sem hafa af þeim
bein afnot, s.s. útivistarfélög, ferða-
þjónustuaðila, Umhverfisstofnun
og landeigendur og ef til vill fleiri.
„Ég tel að nú sé kominn tími til
að menn setjist yfir málið og finni
á því lausn. Farsælast tel ég að
skipa fimm manna hóp til að fara
yfir stöðu skýlanna á þessum slóð-
um og finna út hvernig best verði
að málum staðið. Jafnframt yrði
að skoða hvort ráðamönnum Horn-
strandafriðlands þyki skynsamlegt
að viðhalda þeim húsakosti neyðar-
skýla sem fyrir hendi er á svæðinu,
farga honum eða byggja ný skýli en
að auki þarf að finna út hver ætti að
standa undir þessum kosnaði,“ seg-
ir Magnús.
Bágborið ástand neyðarskýla á Hornströndum vegna viðhaldsleysis
Þrjú af níu skýlum nánast ónýt
– önnur illa á sig komin
Starfsævi Magnúsar Óskarsson-
ar helgaðist af kennslu og rann-
sóknum á Hvanneyri. Rúmur
áratugur er nú síðan hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Þrátt fyrir opinber starfslok
hefur hann komið að kennslu garð-
yrkjunema, verið faglegur leiðbein-
andi Áburðarverksmiðjunnar og
unnið áfram úr tilraunaniðurstöð-
um sínum. Starfsdagurinn oft og
tíðum viðlíka langur og áður var.
Magnús er fræðari af guðs náð
og var á sínum tíma mjög áfram
um að hafa fjölbreytni í kennslu-
háttum. Það eru örugglega margir
búfræðingar sem muna baráttuna
um að opna dyrnar á kennslu-
stofunni þegar kraftafræði var til
umfjöllunar í efnafræðinni.
Samkennarar hans fóru ekki var-
hlutaaf skemmtilegum leiðbeining-
um. Einhverju sinni voru syfjaðir
nemendur til umræðu á kennara-
stofu skólans og hvað væri til ráða.
„Ég labba aftur á bak meðfram töfl-
unni og passa mig á að stíga ofan
í ruslafötuna,“ upplýsti Magnús.
„Ef þeir vakna ekki við þetta, þeim
finnst það fyndið, eru þeir dauðir.“
Magnús er holdgervingur
nákvæmninnar og hefur verið
snemma, ef marka má sögu frá
bændaskólaárum hans sjálfs. Þá
tamdi hann hest og hafði lesið sér
til um það eins og annað. Kennara
hans, Gunnari Bjarnasyni, þótti
tími til kominn að hann færi á bak
hrossinu. Svarið var einfalt: „Ertu
vitlaus maður, það eru enn eftir
tveir dagar í teymingu, samkvæmt
bók þinni.“ Umrætt hross var upp
úr tamningunni brúkunarhross á
Hvanneyrarbúinu í fjölda ára.
Upp á síðkastið hefur Magnús
skrifað greinar um ræktun matjurta
sem fyrst og fremst eru ætlaðar
ungum áhugaræktendum. Fyrsti
hluti greinaflokksins birtist í Hand-
bók bænda á liðnu ári og von er á
annarri slíkri í næstu Handbók.
Nú segist hann hafa áhuga á að
koma einhverju slíku fræðsluefni
fyrir ungt fólk á netið, enda sé það
miðill sem henti ungdómnum í
dag.
Magnús sjálfur nýtir sér tölvu-
tæknina við ritstörf sín, segist
reyndar vera klaufi að leita á net-
inu en ákveðnar heimasíður les
hann iðulega. Hann segist sjálfur
vera bestur í að leggja kapla í tölv-
unni. Um áraraðir hefur hann iðkað
sund og tekið þátt í sagnfræðinám-
skeiðum. Einnig eru utanlandsferð-
ir, helst á framandi slóðir, árlegur
viðburður.
Magnús fylgist vel með mönn-
um og málefnum og þykir afleitt
ef hann man ekki nöfn einstakra
manna sem heilsa honum. Það er
e.t.v. ekki að furða því nemendaár-
gangar hans spanna 40 ára tímabil
og þar sem hann sjálfur hefur ekki
breyst mikið í útlit, þekkjum við
hann öll í sjón.
Hann átti barnæsku sína í Kópa-
voginum, Óskar faðir hans var
bústjóri á Kópavogsbýlinu um ára-
raðir. Guðmundur, bróðir Magnús-
ar, er talinn fyrsti innfæddi íbúinn
í Kópavogskaupstað. Þeir bræður
ásamt Einari, þriðja bróðurnum,
halda sameiginlega heimili í sunn-
anverðu Digranesinu og eiga marg-
ar fróðlegar minningar frá bernsku
sinni og uppvexti á þessum slóð-
um.
Fyrir löngu fékk undirrituð leyfi
Magnúsar til að safna saman sög-
um af honum. Vitað er að margar
slíkar lifa meðal gamalla nemenda
og samstarfsmanna hans.
Þeir sem eiga slíkar í handrað-
anum mega gjarnan senda þær á
tölvupóstfangið edda@lbhi.is.
EÞ
Heldur áfram að miðla til æskunnar
Ennþá við skrifborðið – alltaf að grúska og lesa sér til.
Vaskur hópur slysa-
varnafólks fór um
Hornstrandir og
gerði við sæluhús.
Til hægri má sjá skilti
í skipbrotsmanna-
skýlinu að Látrum.
Unnið að viðgerðum í Fljótavík.
Sæból í Aðalvík er nær ónýtt.