Bændablaðið - 15.11.2012, Blaðsíða 10

Bændablaðið | Fimmtudagur 15. nóvember 201210
Fréttir
Uppruni hrossa langstærsti
áhrifavaldur á verð þeirra
Langstærsti áhrifavaldur á verð
hrossa er búáhrif, þ.e. frá hvaða
ræktunarbúi þau koma. Þá hafa
brokk, vilji og geðslag, bygging, að
því er varðar háls, herðar og bóga,
og BLUP-einkunn jákvæð áhrif á
verð. Stóðhestar seljast alla jafna
á hærra verði en hryssur og geld-
ingar, auk þess sem aldur hefur
já kvæð áhrif á verð sýndra hrossa
en nei kvæð áhrif á verð ósýndra
hrossa.
Þetta eru niðurstöður Sigríðar
Ólafsdóttur í meistararitgerð
hennar um söluverðmæti íslenskra
hrossa, en hún varði ritgerð
sína við Landbúnaðarháskólann
á Hvanneyri hinn 29. október
síðastliðinn. Markmið rannsóknar
Sigríðar var að safna gögnum
um eiginleika og söluverð hrossa
til að meta hvernig mismunandi
eiginleikar hafa áhrif á verð og að
kanna vægi þeirra eiginleika sem
eru innifaldir í kynbótamati fyrir
íslenska hesta með það að markmiði
að bera hagfræðilegt vægi þeirra
saman við núverandi vægi þeirra
í kynbótadómum. Ef horft er til
þeirra niðurstaða sem koma fram í
rannsókn Sigríðar og raktar eru hér
í upphafi greinar bendir ýmislegt til
að sköpulag í kynbótadómi eigi að
gilda minna en verið hefur, á sama
tíma og kostir hrossanna eigi að
gilda meira.
Rannsóknin fór fram með þeim
hætti að gögnum var safnað frá
hrossa bændum víðs vegar um land
um seld hross á árunum 2006-2009.
Send voru út eyðublöð til útfyllingar,
eitt fyrir hvert selt hross, þar sem
ræktendur gáfu seldum hrossum
einkunn fyrir gangtegundir og
sköpulag. Einnig var safnað
upplýsingum um aldur, kyn og lit.
Þá var tiltekið hvort hrossið var selt
innanlands eða erlendis og hvort um
stóðhesta eða geldinga var að ræða.
Einnig var kannað hver BLUP-
einkunn hrossanna var, hvort þau
höfðu hlotið kynbótadóm eða ekki
og einnig hvort þau höfðu tekið
þátt í keppni. Auk þess fengust
upplýsingar um hvort hrossin hefðu
verið ótamin eða tamin og þá hversu
lengi þau hefðu verið í tamningu,
sem og skapgerðareiginleikar
hrossanna. Leiðbeinendur Sigríðar
við ritgerðina voru þeir Þorvaldur
Kristjánsson og Daði Már
Kristófersson.
Sambærileg rannsókn með fleiri
hrossum væri gagnleg
Sigríður segist vonast til að rannsóknin
geti orðið til gagns við markaðs-
setningu á hrossum. „Þessi hlið
hefur aldrei verið skoðuð áður og
kannski kominn tími til að rannsaka
frekar hvernig tekjumyndun er í
hrossaræktinni. Ég vona að þetta geti
hjálpað hrossaræktendum í þeirra
ræktun. Það væri gagnlegt að gera
sambærilega rannsókn en með mun
fleiri hrossum. Allir sem ég hafði
samband við voru jákvæðir en meira af
gögnum hefði þurft. Rannsóknin náði
yfir sölu á 237 hrossum og sá fjöldi
gefur vísbendingar, en ekki er hægt
að draga eindregna afstöðu varðandi
suma eiginleika.“
Spurð hvort eitthvað hafi komið á
óvart í rannsókninni nefnir Sigríður
búáhrifin.
„Það kemur á óvart hversu sterk
búáhrif eru í verðmyndun. Sá þáttur var
mjög afgerandi, sama hvernig gögnin
voru skoðuð. Búáhrif höfðu mest að
segja hvort sem um sölu innanlands
eða til útlanda var að ræða og sömu
meginstef mátti sjá eftir verðflokkum,
kyni og öðru. Þessi áhrif voru meiri
en hefði mátt ætla fyrir fram.“ /fr
Umræðan um búpening í hólf
og að banna lausagöngu búfjár
fær öðru hverju eitthvert flug í
umræðunni. Nú var það mynd
Her dísar Þorvalds dóttur sem
var að mestu úr gömlum tíma
með nokkra viðmælendur sem
tala í frösum, og hafa uppi þrjá-
tíu ára gamla umræðu. Eða eins
og Ingveldur Geirsdóttir blaða-
maður á Morgun blaðinu sagði:
„sauð kindin jarmar á vægð,“ já,
undan fólki sem fer með úreltar
fullyrðingar.
Aðrir voru í lagi en myndin í
heild tímaskekkja og áróður, sem
ekki á við í dag. Við lifum á tímum
þar sem allt skal bannað og sé það
leyft þá er banni aflétt. Svona tala
æðstu ráðamenn þjóðarinnar og
komast upp með það.
Landinu er skipt upp í bújarðir
sem að stærstum hluta eru í
einstaklings eign eða misstór hólf
í eigu bænda ef má orða það svo.
Bóndanum ber að girða jörð sína
af á móti nágrönnum sínum; til eru
sérstök girðingalög sett af Alþingi.
Síðan verða eigendur jarðanna að
halda við sínum girðingum, þar
er sjálfsagt einhver misbrestur
á. Flestum bændum þykir vænt
um sitt land og vilja fara vel með
það. Vitundin fyrir hóflegri beit
og beitarstjórnun hefur vaxið,
ekki síst í kringum sauðféð og
gæðastýringuna og ekki síður
hrossabeitina.
Las stórmerkilega grein
Sigurðar Inga Friðleifssonar í síð-
asta Bænda blaði um „sólarsellu-
sauðkindina“, sú grein ætti að
vera skyldulesning. Kolefnisfrítt
lambakjöt framleitt í hreinni nátt-
úru Íslands, og um leið villibráð
og tískuvara.
Af hóflegri beit er hagabót sem
heldur niðri illgresi. Þekkt er að
sauðféð í Vestmanna eyjum er í
gróðurverndar starfi í úteyjunum
yfir sumarið, treður götur og étur
hvönn og bætir jarðveginn.
Hvaða hólf er verið að tala um

Nú spyr ég, snýst hólfaumræðan
að heimahögunum um að kindurn-
ar séu settar í einhver hólf og jafn-
vel gefið yfir sumarið? Alveg væri
það fáránlegt, það sér hver maður.
Sauðféð í Húsdýragarðinum býr
við þær aðstæður, er þar komin
fyrirmynd umræðunnar?
Skógarbóndinn ræktar sinn
skóg á sinni jörð ég vænti þess
að hann eins og hinir vilji og
verði að hafa jörð sína afgirta.
Sumarbústaðalöndin eru nokkuð
viðkvæm og þurfa virkilega að
vera sauðfjárfrí . Það er vont þegar
sauðfé valsar um slíkar byggðir
og étur blóm, tré og gróður á
heilögum stað. Því er það verk-
efni þeirra sem setja jarðir sínar
í sumarhúsabyggðir að tryggja
girðingar og koma í veg fyrir slík
vandræði. Og vissulega verður
alltaf erfiðara og erfiðara að halda
sauðfé í slíkum byggðum.
Á að hólfa féð í afréttunum?
Auðvitað ekki. Afréttirnir eru
afmarkaðir bæði með girðingum
og ám og vötnum. En beitarstjór-
nunin þarf að vera í samræmi
við landið og gæðastýringu, þar
kemur Landgræðslan að með
bændum samkvæmt samningi og
lögum.

Þjórsárverin voru friðuð
Auðvitað er möguleiki að stjórna
beitinni og sauðfénu með ýmsum
aðferðum. Ég minnist þess að á
afrétti Gnúpverja sem liggur alla
leið inní Arnar fell hið mikla og
heilög Þjórsárver, þangað sótti
jafnan mikill fjöldi fjár hér áður.
Gnúpverjarnir, sem eru eins og
þorri bænda náttúruverndarsinnar,
áttuðu sig á því að það var ekki
gott að beita Þjórsárverin og
ástæðulaust. Þeir ákváðu því að
hætta að setja á gimbrar undan
ám sem komu fyrir þar á haustin.
Þessi ákvörðun varð til þess að á
örstuttum tíma hætti fé að sækja
þar innúr, lambið lærir af móður
sinni og vaninn og þrjóskan er eðli
sauðkindarinnar, eins og manns-
ins.
Er hólfaumræðan frá ESB-
löndum?

Bændur verða líka að vera meðvit-
aðir um að skaða ekki eigin hags-
muni. Mývetningar stóðu í eina
tíð í stórstríði við Land græðsluna
og fleiri um að reka of fljótt féð í
afréttinn, löngu liðin tíð. Nokkrar
kindur undir Eyja fjöllum sem voru
sagðar ógna Þórsmörk var líka
óheppileg umræða síðasta vor og á
ekki að koma fyrir. Hólfaumræðan
er einhver tíska, kannski gengur
hún í einhverjum þröngt setnum
löndum ESB en hér á hún ekki við.
Við eigum aðrar leiðir sem skila
okkur betri niðurstöðu.
Guðni Ágústsson framkvæmdastjóri SAM skrifar:
Úreltar fullyrðingar
Leifs Æðardúnn
Óska eftir dúni til útflutnings
Greiðsla: 170.000 -175.000 nettó
Símar: 862 6554 eða 00 47 930 37 099
Ég hringi til baka!
leifm@simnet.is
Aðalfundur Æðarræktarfélags
Íslands var haldinn í Reykjavík 10.
nóvember. Þar voru samþykktar
nokkrar ályktanir sem lúta að því
að verja æðarfugl fyrir netaveiðum
og drápi rándýra. Ein þeirra
skorar á atvinnuvegaráðherra að
heimila ekki, innan tiltekinnar
línu, grásleppuveiðar á Faxaflóa
fyrr en eftir 15. maí ár hvert.
Í greinargerð með þessari
ályktun segir að um sé að ræða línu
sem dregin er úr Tómasarflögu í
Hvalfjarðarstrandarhreppi, utan við
Þormóðssker, utan og vestur fyrir
Hvalseyjar, utan Skarfaskers, vestan
við Akraós.
„Miklir hagsmunir eru í húfi fyrir
æðarrækt á svæðinu að friðunarlína
þessi verði sett í reglugerð um
hrognkelsaveiðar þar sem það hefur
ekki náð tilætluðum árangri að beina
tilmælum til grásleppuveiðimanna
á grundvelli samkomulags milli
Landsambands smábátaeigenda og
Æðarræktarfélags Íslands frá 6. mars
2009.
Einnig er horft til þeirrar sáttar
og góða árangurs sem náðist um
friðunarlínu í Breiðafirði,“ að því
er segir í ályktuninni. Erindi sama
eðlis frá Guðmundi Helgasyni,
æðarbónda og grásleppuveiðimanni
í Hvalseyjum, liggur nú í ráðuneytinu
og varðar það sérstaklega varnarlínu
úti fyrir hans landareign. /HKr.
Æðarræktarfélag Íslands óttast um æðarvarp við Faxaflóa:
Vill banna grásleppuveiðar snemma vors
innan tiltekinnar línu úti af Mýrum
Sigríður Ólafsdóttir