Bændablaðið - 15.11.2012, Blaðsíða 16

16 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. nóvember 2012
Landsvirkjun fetar í fótspor frumkvöðulsins og orkubóndans í Belgsholti sem varð fyrir miklu tjóni á sinni vindmyllu í fyrra:
Reisir tvær vindrafstöðvar við Búrfellsvirkjun
– Gangsetning fyrirhuguð í janúar en hugsanlega verður Belgsholtsbóndi þó fyrri til að endurræsa endurbyggða vindmyllu sína
Orkumál
Landsvirkjun vinnur nú að
rannsóknarverkefni sem snýst
um að reisa tvær vindrafstöðvar
skammt frá Búrfellsvirkjun við
Þjórsá. Magnús Þór Gylfason,
upplýsinga fulltrúi Lands virkjunar,
segir að unnið hafi verið við að
steypa undirstöður undir vind-
myllurnar á síðustu vikum. Þá sé
vinna við uppsetningu á turnum
og túrbínum að fara í gang.
Er þetta önnur tilraunin til að reisa
öflugar vindrafstöðvar hér á landi
sem tengja má inn á Landsnetið.
Vindrafstöð Haraldar Magnússonar
í Belgsholti, sem var sú fyrsta sem
tengdist inn á raforkukerfi landsins,
stórskemmdist 29. nóvember 2011
eftir aðeins nokkurra mánaða rekstur.
Aðeins nokkrum dögum áður en
vindmyllan brotnaði í Belgsholti í
fyrra var upplýst um vindmylluáform
Landsvirkjunar. Fjöldi lítilla vind-
rafstöðva er þó í notkun hér á landi,
ekki síst í sumarbústöðum.
Endurræsir vindmylluna
hugsanlega á undan Landsvirkjun
Haraldur hófst strax handa við
endurbyggingu vindmyllunnar
í Belgsholti og hefur unnið að
henni meðfram bústörfunum síðan.
Hugsanlegt er að hann verði á undan
Landsvirkjun að ræsa sína vindmyllu
eftir endurbyggingu.
„Það er allt að fara á fullt aftur
í vindmylludæminu eftir að maður
var búin í kornvinnslunni,“ sagði
Haraldur þegar blaðamaður sló á
þráðinn til hans fyrir skömmu.
„Það er meiningin að fara að koma
henni saman á ný og stefnan er að
koma henni upp nú í nóvember. Það
fer þó allt eftir því hvernig gengur að
stilla þetta allt af.
Sá hængur er þó á að ef ég næ
þessu ekki í fyrstu viku desember,
verð ég að fresta þessu þar sem ég
fer að láta skipta um mjaðmarlið 10.
desember,“ segir Haraldur. Hann seg-
ist þó ekki vera í neinu kapphlaupi við
Landsvirkjun með verkið.
„Strákar í Raftákni eru að vinna
við að gera nýtt forrit fyrir vindmyll-
una eftir uppskrift frá mér um hvernig
eigi að stýra þessu. Ég ætla svo að
prófa stýrikerfið hér inni á gólfi áður
en ég set þetta í gang.“
Spaðablöðin úr gömlu
vind myllunni voru sendir til
bátasmiðjunnar Seiglu á Akureyri,
sem gat límt þá saman þannig að hægt
var að taka af þeim mót. Nú er búið að
smíða ný blöð á spaðann en hvert blað
er 6,5 metrar að lengd svo vænghafið
á spaðanum er 13 metrar.
„Nú er þetta allt orðið heldur
sterkara en áður og blöðin eru steypt
með nýrri tækni. Þá lækkaði ég turninn
niður í 15 metra en hann var 24
metrar og síðan kemur í þetta öflugri
tölvubúnaður sem les betur hvað er
að gerast.
Þá eru komnir öflugri vindstefnu-
mælar sem hafa betri tengingu
þegar stoppa þarf vind mylluna og
spaðarnir eiga að fara í 90 gráðu
skurð. Það er nýtt frá þeim sem
framleiða vindstefnumælana. Einnig
eru öflugri „encoderar“ sem telja
snúningana á mótornum á turninum
upp á vinding á kaplana í turninum. Ef
hún fer þrjá hringi í sömu átt á hún að
keyra sig sjálfvirkt til baka. Ef þessir
„encoderar“ klikka verðum við með
aukateljara sem telur upp í fimm hringi
og setur mylluna þá í neyðarstopp.
Þá er ég búinn að setja stór tannhjól
sem stýra snúningnum á mótornum á
turninum í stað keðjudrifs sem var
áður. Einnig verða titringsnemar
sem senda skilaboð á netið og setja
vindmylluna í neyðarstopp ef hún fer
að titra óeðlilega mikið. Ég get þá séð
allt sem er að gerast hér í tölvunni. Við
erum því að reyna að auka öryggið til
að minnka hugsanlegt tjón. “
Ber allt tjónið sjálfur
Haraldur segir að þetta brölt sé búið
að kosta talsverða peninga enda hafi
upphaflega vindmyllan ekki verið
tryggð og framleiðandinn sé farinn
á hausinn. Hann hafi því sjálfur þurft
að bera allan kostnað af tjóninu í
fyrra og endurgerð vindmyllunnar.
„Ég hef ekki fengið neinn styrk í
endurbætur á þessu, svo þetta hefur
tekið dálítið í,“ segir Haraldur.
Landsvirkjun hyggst
gangsetja í janúar
Margrét Arnardóttir, verkefnisstjóri
Landsvirkjun í vindorkuverkefninu,
segir að áætlað sé að setja búnaðinn
upp hjá Landsvirkjun í desember.
Að sögn Magnúsar Þórs Gylfasonar
er reiknað með að hægt verði að
prufukeyra búnaðinn í janúar.
Vindmyllurnar verða tengdar við
11kW jarðstreng sem er í eigu
Landsvirkjunar og liggur samhliða
þjóðvegi 32 að vestanverðu.
Staðsetningin ofan við Búrfells-
virkjun er ekki tilviljun, því þar er
búið að gera vindælingar um árabil.
Margrét segir að þar á bæ hafi menn
einnig komist að þeirri niðurstöðu að
kalla þessi fyrirbæri bara vindmyllur,
þótt það sé kannski ekki alveg rétt-
nefni þar sem ekki er verið að mala
neitt eins og í kornmyllunum í gamla
daga. Allir viti hins vegar hvaða
fyrirbæri sé átt við þegar talað sé
um vindmyllur.
Framleitt af Enercon
Vindmyllurnar sem Landsvirkjun
kaupir eru framleiddar af þýska
fyrirtækinu Enercon. Fyrirtækið
framleiðir vindmyllur í nokkrum
gerðum E-33, E-44, E-48, E-53, E-70
og E-82. Stöðvarnar sem settar verða
upp á svæðinu milli Búrfellsvirkjunar
og Sultartangavirkjunar eru af
gerðinni E-44. Uppgefið afl á þeim
er 900 kílóvött (kW) hver. Þvermál
spaðanna sem knýja túrbínuna er 44
metrar en þrjú blöð eru á hverjum
spaða og er hvert þeirra 22 metrar
að lengd. Hæðin á möstrunum verður
um 55 metrar.
Túrbínurnar geta gengið á
breytilegum hraða en enginn gír er
á þeim, sem er bæði kostur og löstur.
Helsti kosturinn við að vera með
gírlausar túrbínu af þessari stærð eru
að sögn Valgeirs Jónassonar vélstjóra
að þær eru einfaldari og ekki er þörf á
öflugu kælikerfi eins og nauðsynlegt
er ef um gírskipta túrbínu er að ræða.
Vindmyllur af þessum toga þurfa
að geta staðist gríðarlegt vindálag.
Uppi á hálendinu geta menn líka
þurft að glíma við mikla ísingu í
vondum veðrum, sem getur valdið
misvægi í þunga á spöðunum svo
þeir hreinlega brotna af. Enercon
gerir ráð fyrir þessu því blöðin á
spöðum vindmyllanna verða þá hituð
upp með rafmagni til að ís nái ekki
að festast á þau.
Starfsmenn þjálfaðir í Þýskalandi
Nokkrir starfsmenn Búrfellsstöðvar
hafa verið á námskeiðum hjá
Enercon í Þýskaland í haust ásamt
verkefnisstjóra. Mun meðal annars
vera skilyrt af hálfu framleiðanda
að allir starfsmenn sem sinni
viðhaldi hafi vottað skírteini um
slíka þjálfun. Snýst það ekki bara
um hæfni til að sinna hefðbundnu
viðhaldi, heldur varðar það líka
öryggi starfsmanna.
Sagði Valgeir að mikil áhersla
væri lögð á að starfsmenn gætu
bjargað félögum sínum ef þeir lentu
í vandræðum, en þeir verða að klifra
upp lóðréttan stiga inni í turnunum
til að sinna viðhaldi á túrbínum í
55 metra hæð yfir jörðu. Í stærstu
vindmyllunum sem Enercon
framleiðir, sem eru um 2.000 kW,
eru lyftur, enda eru turnar þeirra frá
78 til 138 metrar að hæð. Samsvara
stærstu turnarnir nær tvöfaldri hæð
Hallgrímskirkjuturns. Á svæðinu þar
sem vindrafstöðvar Landsvirkjunar
munu rísa er oft mikill vindur.
Enercon-vindrafstöðvarnar eiga að
þola 20-34 metra vind á sekúndu en
þá slá þær út, sem leiðir til þess að
blöðin fara í hlutlausan skurð og
spaðinn hættir að snúast.
/HKr.
Það er betra að vera ekki mjög lofthræddur ef menn ætla að annast viðhald á
vindmyllum. Hér er Valgeir Jónasson vélstjóri í túrbínuhúsi á toppi Enercon-
vindrafstöðvar í Þýskalandi. Mynd / VJ
E-44 vindmyllur frá Enercon eins og verið er að fara að reisa ofan við
Búrfellsvirkjun. Þetta þykir áreiðanlegur búnaður og fyrirtækið hefur verið
ört vaxandi á þessu sviði.
Íslenskir starfsmenn Landsvirkjunar í
þjálfunarbúðum Enercon í Þýskalandi.
Þessi mynd af vindmyllunni í Belgsholti var tekin þegar verið var að gangsetja
hana í júlí 2011. Hún stórskemmdist í nóvember sama ár. Mynd / HKr.
E-44