Bændablaðið - 15.11.2012, Blaðsíða 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. nóvember 2012
Guðrún Helgadóttir, prófessor og deildarstjóri ferðamáladeildar Hólaskóla:
„Ferðaþjónusta byggir á menningu
í samtímanum og á náttúrunni“
Guðrún Helgadóttir, prófessor
og deildarstjóri ferðamála-
deildar Hólaskóla, hefur starfað
við deildina í áratug við kennslu
og rannsóknir, meðal annars á
hestaferðaþjónustu og íslenskum
minjagripum þar sem hún leggur
áherslu á íslensku lopapeysuna.
Hér ræðir hún við blaðamann um
grunngreinar ferðamálanámsins,
menningartengda ferðaþjónustu,
íslenska hestinn og fleira.
Við ferðamáladeildina eru um
190 nemendur innritaðir, flestir
í þriggja ára námi til BA-gráðu í
ferðamála fræði en einnig í eins vetrar
diplóma námi í viðburðastjórnun og
12 mánaða diplóma í ferðamála-
fræðum.
„Mastersnámið er að verða
mikilvægara því á næstu árum munu
framhaldsskólar fara að bjóða upp
á ferðamálafræðinám og þá vantar
kennara með meiri sérhæfingu í
greininni. Framhaldsskólarnir hafa
nú meira svigrúm til að marka sér
sérstöðu varðandi námsval og þar
sem ferðaþjónusta er ört vaxandi
atvinnugrein á Íslandi verður
námið sífellt mikilvægara,“ útskýrir
Guðrún.
Sérhæfing í ferðamálum
„Ferðamáladeildin er stærsta
deildin hér á Hólum og við bjóðum
blandað nám, það er bæði staðnám
og lotubundið fjarnám. Það er
vinsælt að sameina fjarnám og
vinnu, sérstaklega hjá þeim sem
starfa í ferðaþjónustunni þar sem
námið nýtist náttúrlega beint í
vinnunni. Aldursbilið er mjög breitt,
allt frá nýútskrifuðum nemum úr
framhalds skólum til aðila úr
ferðaþjónustugeiranum sem eiga
jafnvel fyrirtæki innan greinarinnar.
Það er mikilvægt að hafa fjölbreytni
í kennsluháttum til að undirbúa fólk
fyrir hina ólíku þætti greinarinnar.“
Námskeiðin fjalla um ólík svið
ferðamennsku og ferðaþjónustu, eins
og Matur og menning, Vöruþróun
og nýsköpun og Náttúrutengd
ferðaþjónusta sem dæmi.
„Í viðskiptagreinum erum við
til dæmis með Áætlanagerð og
rekstrargreiningu og Stjórnun og
þjónustumarkaðsfræði. Við leggjum
líka áherslu á gestamóttöku og
gestrisnihugtakið en það eru ýmsir
staðlar í kringum það og lög og
reglugerðir sem því fylgja. Ferðamál
eru svið í mótun og hraðri þróun. Við
búum við þann lúxus að við erum
sérstök deild en ekki undir til dæmis
viðskiptadeild, tómstundafræði
eða landfræði eins og tíðkast víða.
Það þýðir að við getum einbeitt
okkur meira að sérhæfingunni í
ferðamálum,“ segir Guðrún.
Þátttökusamfélag
Árið 1996 var sett á fót diplómanám
í ferðamálafræðum við Hólaskóla
en því fylgja landvarðar- og
staðarvarðarréttindi. Síðan hafa bæst
við þrjár námsbrautir; BA-gráða,
diplóma í viðburðastjórnun og
mastersnám.
„Mjög stór hluti okkar nemenda
hefur starfað við ferðaþjónustu og
fer aftur til starfa við það en fólk á
ýmsum stigum starfsferilsins kemur
hingað til náms. Viðburða stjórnunar-
námið er ungt en mjög verkefna-
miðað. Þar er fjölbreyttur hópur, fólk
getur verið að vinna við ráðstefnur,
hátíðir, í íþróttahreyfingunni, við
tónlistarhátíðir, í félagsstarfi eins
og í ferðafélagi eða Skátunum og
svo mætti áfram telja. Þetta er mun
breiðari hópur en virðist í fyrstu
og það kom skemmtilega á óvart
hvað það var mikil eftirspurn í þessa
viðbót við námsvalið hér,“ útskýrir
Guðrún og segir jafnframt;
„Aðsókn hér hefur verið
vaxandi og undanfarin þrjú ár
höfum við komist að þolmörkum
hvað nemendafjöldann varðar
með óbreyttar rekstraraðstæður
deildarinnar. Við búum náttúrlega
vel að geta boðið nemendum að læra
ferðamálafræði á ferðamálastað í
miðri auðlindinni, þeirri menningu
og náttúru sem er hér á Hólum.
Þetta styður hvort annað, aðsókn
ferðafólks hér og síðan námið. Fyrir
nemendur sem eru náttúruunnendur
og útivistarfólk eru það mikil
lífsgæði að geta verið búsettir hér,
en ekki síður fyrir þá sem hafa
áhuga á sögu og menningu, þetta
er þátttökusamfélag,“ segir Guðrún.
Menningartengd ferðaþjónusta
Þróun námsins helst nokkuð
í hendur við áherslur og vöxt
í greininni, eins og til dæmis
menningartengda ferðaþjónustu.
„Við sinntum námshóp frá Háskóla
Íslands í fjarnámi í kringum árið
2000 og það spurðist fljótt út. Ég var
menningarfulltrúi Byggðastofnunar
í kringum Reykjavík menningarborg
það sama ár og út úr því spratt þetta.
Þá skapaðist umræða um tengsl
ferðaþjónustu og menningar og varð
þetta tískuorð á tímabili. Á þessum
tíma spruttu upp söfn og setur um
landið eins og Vesturfarasetrið,
Síldarminjasafnið og Galdrasýningin
á Ströndum. Á svipuðum tíma
voru í deiglunni lagabreytingar
og auknar fjárveitingar til meðal
annars fornleifarannsókna, og
menningarráð voru stofnuð á
landsbyggðinni. Það varð mikil
vitundarvakning á þessu sviði,“
segir Guðrún.
Matur, áfangastaðir og
menningararfur
„Vægi rannsókna hefur aukist eftir
að við fórum á háskólastig. Það
er mjög mikilvægt að geta tengt
kennsluna og það sem er að gerast
í rannsóknum, það gerir nemendur
færari um að móta framtíðarsýn og
áætlanir um ferðamál. Áhersla okkar
er fyrst og fremst á ferðaþjónustu í
dreifbýli og við höfum til dæmis verið
að rannsaka þróun áfangastaða, þar
sem sérstaklega má nefna rannsóknir
Guðrúnar Þóru Gunnarsdóttur á
ímynd og uppbyggingu ferðamanna-
staða. Þróunarstarf og rannsóknir
fara oft saman í starfi okkar og
stundum þróast verkefni yfir í
langtíma rannsókn eins og verkefnið
Matarkistan Skagafjörður, sem
má segja að hafi orðið kveikjan
að frekari rannsóknum Laufeyjar
Haraldsdóttur á mat og menningu,“
segir Guðrún, sem hefur rannsakað
þætti í hestaferðaþjónustu;
„Við deildina eru einnig stundaðar
rannsóknir á sviði hestaferðaþjónustu
og hestamennsku sem atvinnugrein,
en það er sérsvið Ingibjargar
Sigurðardóttur. Við horfum á hestinn í
ferðaþjónustunni og lítum að því hverju
fólk sækist eftir. Hestaferðaþjónusta
snýst ekki eingöngu um það að fara
á bak, heldur liggur margt annað að
baki, eins og sýningar, keppnir og
fleira. Þetta er spennandi vettvangur
meðfram öðru og vindur stöðugt upp
á sig og má segja að áhugamálið sé
að verða ævistarfið manns.“
Vöxtur og ábyrgð
Guðrún hefur sjálf sinnt rannsóknum
á íslensku lopapeysunni, sem er gott
dæmi um það hvernig menningararfur
verður til. „Íslenska lopapeysan er
mun yngri en fólk heldur og hún er
langvinsælasti minjagripurinn frá
Íslandi. Hún fékk nýtt hlutverk í
hruninu þar sem ákveðið afturhvarf
varð til fortíðar og höfnun á því sem
fólk kallaði „rugltímabil“ í íslensku
þjóðlífi. Síðan vakna spurningar
um hvort það megi hafa rennilás,
gervigarn og gullþráð í henni, er hún
þá ekki lengur þjóðleg? Lopapeysan
er tákn um alþýðleikann og hún
hjálpaði mörgum prjónakonum að
komast yfir hrunið, því þeim fannst
þær vera að gera eitthvað í málunum
og það er ákveðið sjálfsmyndarmál.“
Guðrún leggur áherslu á að
sjálfbærni ferðaþjónustunnar sé
flókið mál. „Þjónusta í kringum
ferðamenn er mjög vaxandi grein í
íslensku samfélagi. Það er mikilvægt
að mennta fólkið og gera það af
ábyrgð. Við þurfum að spyrja okkur
að því hvað sé á endanum sjálfbært
fyrir landið og greinina og nú leggjum
við mikla áherslu á vöruþróun
og dýpkun á þjónustuhugtakinu.
Margt annað þarf að koma til, við
erum rétt að vakna til vitundar
um þolmörk náttúrunnar gagnvart
ferðamennsku, en við verðum líka
að horfa á félagslega sjálfbærni, það
er þolmörk samfélagsins, og síðast en
ekki síst á efnahagslega sjálfbærni;
að greinin skili samfélaginu og
einstaklingunum arði. Ferðaþjónusta
byggir á menningu í samtímanum
og á náttúrunni, í rekstri hennar
þarf að fara saman færni og ábyrgð.
Viðskiptasiðferðið í greininni er að
skila góðri vöru og þjónustu og þar
er gestrisni, það er umhyggjan fyrir
umhverfinu og fólkinu, mikilvægust.“
/ehg
Guðrún Helgadóttir, prófessor og deildarstjóri ferðamáladeildar Hólaskóla, segir aðsókn að deildinni hafa aukist
ár frá ári. Mynd / ehg
Jón Geir Pétursson
Skrifstofa landgæða:
Jón Geir Pétursson
skipaður
Umhverfis- og auðlindaráðherra
hefur skipað Jón Geir Pétursson,
doktor í umhverfis- og auðlinda-
stjórnun, skrifstofustjóra á
skrifstofu landgæða í umhverfis-
og auðlindaráðuneyti. Skipun Jóns
Geirs er í samræmi við reglur nr.
393/2012 um ráðgefandi nefndir
er meta hæfni umsækjenda um
embætti við Stjórnarráð Íslands.
Jón Geir var annar tveggja
umsækjenda sem hæfnisnefnd taldi
hæfasta til að sinna stöðunni úr hópi
25 umsækjenda.
Jón Geir Pétursson er með
grunnám í líffræði frá Háskóla
Íslands, meistarapróf í skógfræði
frá Sænska landbúnaðarháskólanum
og doktorspróf í umhverfis- og
þróunarfræði með sérhæfingu í
umhverfis- og auðlindastjórnun.
Jón Geir hefur starfað sem
sérfræðingur á skrifstofu stefnu-
mótunar og alþjóðamála í
umhverfis ráðuneytinu frá 2008 og á
skrifstofu landgæða í umhverfis- og
auðlindaráðuneyti frá 1. september
síðastliðnum. Fyrir þann tíma og
meðfram starfi sínu í ráðuneytinu hefur
hann sinnt háskólakennslu auk þess
sem hann starfaði sem sérfræðingur
hjá Skógræktarfélagi Íslands.
Þá hefur Jón Geir gegnt ýmsum
trúnaðar störfum fyrir hönd íslenskra
stjórnvalda á innlendum og erlendum
vettvangi sem tengjast verkefnum
skrif stofunnar.
Jón Geir er kvæntur Kristínu Lóu
Ólafsdóttur og eiga þau þrjú börn.
Hæfnisnefndina skipuðu Gylfi
Dalmann Aðalsteins son, dósent við
viðskiptafræði deild Háskóla Íslands,
formaður, Anna Dóra Sæþórs dóttir,
vara forseti líf- og umhverfisvísinda -
deildar Háskóla Íslands, og Sif
Guðjónsdóttir, lög fræðingur
á löggjafar skrifstofu forsætis-
ráðuneytisins.