Bændablaðið - 20.06.2013, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 20. júní 20136
Málgagn bænda og landsbyggðar
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.900 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.450.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 – Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
Norðmenn auka stuðning við landbúnað sinn
LEIÐARINN
„ESB tók þátt í tilraunum til að
þvinga Íslendinga til að taka á sig
gríðarlegar efnahagslegar byrðar
í andstöðu við lög og braut svo
blað í sögu sinni til að taka þátt í
málaferlum gegn Íslandi. Nú þarf
ESB að sýna að það sé samband
sem byggi á lögum og jafnræði
en ekki valdi í krafti stærðar og
hagsmuna hinna stóru.“
Þetta sagði Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson forsætisráðherra m.a.
í 17. júní ræðu sinni á Austurvelli.
Það voru orð að sönnu en spurning
er hvort ESB-báknið muni nokkuð
í bráð sýna á sér aðra hlið og
jafnræðisást. Allavega benda orð
Maríu Damankis, sjávarútvegsstjóra
Evrópusambandsins, nýverið um
makríldeiluna við Íslendinga ekki
til þess.
Það er tími til kominn að
Íslendingar átti sig á eðli Evrópu-
sambandsins. Í upphafi átti þetta að
verða eins konar friðarbandalag til
að koma í veg fyrir fleiri styrjaldir
í Evrópu. Það hefur nú þróast yfir í
að vera efnahagsbandalag og siglir
hraðbyri inn í að verða sambandsríki
með sameiginlega fjármálastjórn og
grjótharða miðstýringarstefnu.
Undirritaður átti þess kost á
dögunum að spyrja þýska iðnaðar-
mógúla um afstöðu Þjóðverja
almennt til ESB. Þeir vildu lítið ræða
um afstöðu almennings en það kom
skýrt fram að ESB hefði reynst vera
hið besta mál fyrir þýskan iðnað.
Landamæri ríkja sem gerst hefðu
aðilar að ESB hefðu opnast upp á
gátt og stóra stökkið í þeim efnum
hefði verið við fall Berlínarmúrsins.
Tollar og innflutningshöft í nýjum
aðildarríkjum hefðu fallið niður en
samkeppni frá þessum löndum mætti
sín lítils gegn vel smurðri þýskri
iðnaðarmaskínu. Þegar spurt var
hvort vandræði sem skapast hefðu
innan þessarar ríkja í framhaldinu,
eins og í Grikklandi, Spáni og
jafnvel á Ítalíu, væru ekki að kosta
Þjóðverja mikla peninga voru svör
Þjóðverjanna stutt og laggóð.
„Sá fórnarkostnaður er smámunir
miðað við það sem við græðum á
þessum viðskiptum. Grikkir eru
að vísu saltvondir út í okkur í
augnablikinu en það mun sjatlast.“
Sögðu þeir líka að vegna
gríðarlegs atvinnuleysis í þessum
ríkjum sæktist menntað fólk þaðan
eftir vinnu í Þýskalandi, þar sem
atvinnuleysi er lítið sem ekkert.
Því gætu Þjóðverjar valið úr góðu
vinnuafli, sem héldi þá væntanlega
um leið „óvart“ niðri launum í
Þýskalandi.
Sem sagt, ESB er hið besta mál…
fyrir suma. /HKr.
Fulltrúar Bændasamtaka Íslands sóttu á
dögunum aðalfund Norsku bændasamtakanna,
Norges Bondelag, sem haldin var í Loen í
Vestur-Noregi. Það var fróðlegt að kynna sér
starf þessara systursamtaka okkar og heyra
hvað helst brennur á norskum bændum þessi
misserin.
Veðráttan hefur verið norskum bændum erfið
síðustu mánuðina ekkert síður en hér heima. Í suður-
og vesturhluta landsins voru miklar frosthörkur
sem ollu skemmdum á túnum og ökrum víða á
því svæði. Nú á vormánuðum hefur rignt mikið og
flóð hafa valdið skemmdum á ræktarlandi. Víða
er sáning a.m.k. fjórum vikum seinna en venja er.
Norðmönnum hefur auðnast með landbúnaðar-
stefnu sinni að standa vörð um innlenda framleiðslu
og tryggja búsetu sem víðast í hinum dreifðu
byggðum. Þar hafa framlög til landbúnaðar nýverið
hækkað og tollverndin verið aukin. Landbúnaður
nýtur mikillar velvildar hjá almenningi þar í landi.
Norskur landbúnaður er að sumu leyti
samanburðarhæfur við hinn íslenska, lítil og
meðalstór bú dreifast vítt og breitt um landið,
grasnytjar eru miklar og heyöflun mikilvægur
þáttur. Rík ástæða er lögð á að afla sem mest af
fóður- og matkorni. Reynt er að styrkja kornrækt
á svæðum þar sem það hentar, en búfjárrækt þar
sem kornrækt verður síður við komið. Á hverju ári
semja bændur og ríki um stefnu og markmið, m.a.
markmið um skilaverð til bænda. Ræktarland er
í hávegum haft og búsetuskylda á jörðum ásamt
rekstarskyldu er talin sjálfsagður hlutur til þess að
viðhalda sjálfstæðum samfélögum bornum uppi af
landbúnaði víða um land.
Hefðir í matargerð og menningu eru grunnur
að öflugri ferðaþjónustu sem byggist upp m.a. á
bújörðum. Búfjárhaldið er kannski að sumu leyti
svipað og hjá okkur. Meðalstór svínabú, geita-
hjarðir og loðdýrabú eru þó meira áberandi en hjá
okkur. Sölufélög bænda standa traustum fótum í
Noregi enn í dag og þeim er ætlað ríkt hlutverk
í þágu ríkisins. Afkoman mætti þrátt fyrir þetta
vera betri og margir velja frekar vel launuð dag-
launastörf í borg í olíulandinu, heldur en að starfa
sem bóndi í annars frekar harðbýlu landi. Engu að
síður eru blómlegar byggðir víða um landið, sem
bara þess merki að ábyrg stjórnun í landbúnaðar-
málum ber árangur.
Þegar kemur að umræðu um landbúnaðarmál
er einnig margt sem sameinar viðhorf og áherslur
samtaka bænda í þessum löndum. Margt af því sem
rætt var á norska búnaðarþinginu var kunnuglegt
úr umræðu meðal bænda á Íslandi.
Í ræðu sinni fór Nils T. Bjørke, formaður Norges
Bondelag, ítarlega yfir þau málefni sem hæst ber
hjá þarlendum bændum í aðdraganda kosninga sem
verða í septemberbyrjun. Hann gerði tollvernd að
umtalsefni í ræðunni. Hvatti hann til að þess að
svigrúmið yrði nýtt til að bæta tollverndina enn
frekar. Samtökin hafa á undanförnum árum beitt
sér mikið í þeim málefnum og hafa notið liðsinnis
afurðastöðva og verkalýðsfélaga í þeirri báráttu.
Eins og hér á Íslandi leggja menn þar áherslu á að
tollvernd snúist í grunnin um eftirtaldar spurningar:
Eigum við að tryggja bændum viðunandi afkomu
eða ekki? Eigum við að starfrækja innlenda
matvælaframleiðslu eða á hún að vera undir
hentifána? Og eigum við að tryggja fæðuöryggi
með því að nýta eigin auðlindir eða eigum við
að láta þær vera ónýttar og treysta á innflutning?
Í síðasta samningi milli ríkis og bænda í
Noregi náðist að bæta kjör bænda verulega. Það
gerðist ekki fyrirhafnarlaust. Það kostaði mikla
baráttu og m.a. slitnaði á tímabili alfarið upp
úr samningaviðræðum við stjórnvöld. Norsku
bændasamtökin háðu mikla pólitíska baráttu til
að ná þessu markmiði en það skilaði bændum
verulegum árangri.
Bjørke gerði loftslagsmál og fæðuöryggi einnig
að umtalsefni. Þar sagði hann meðal annars: „Við
þurfum einnig að leggja okkar af mörkum til að
sporna við loftslagsbreytingum, svo sem með því
að nýta endurnýjanlega orku betur. Veður eru farin
að leika okkur grátt og sviptingar í veðurfari hafa
áhrif. Við því þarf að bregðast, m.a. með því að efla
áfallatryggingar, gæta að birgðastöðu á útsæði og
sáðkorni og e.t.v neyðarbirgðum á bæði matvælum
og fóðri.“
Það fór ekki framhjá neinum sem sat þetta
búnaðarþing norskra bænda að það styttist
í kosningar þar í landi. Landbúnaðar- og
matvælaráðherra Noregs, Trygve Slagsvold
Vedum frá norska Miðflokknum, ávarpaði fundinn
og talaði fyrir sókn í landbúnaði og mikilvægi
tollverndar og verndunar á landbúnaðarlandi, en
ekki síst um rétt bænda til þátttöku í samningum
er varða mál þeirra.
Norsku bændasamtökin slá heldur ekki slöku
við í umræðu um landbúnaðarmál í aðdraganda
kosninganna. Eðli málsins samkvæmt eru
stjórnmála flokkar þar ekki á eitt sáttir um
landbúnaðarstefnuna. Sumir flokkar styðja þá
stefnu sem rekin er í dag á meðan aðrir flokkar
vilja draga úr stuðningi við landbúnað, einkanlega
með minni tollvernd og minni stuðningi.
Bjørke ítrekaði í ræðu sinni að þeir
stjórnmálaflokkar sem legðu til minni tollvernd og
að draga úr stuðningi yrðu þá að koma heiðarlega
fram og segja hvað það þýddi í raun fyrir innlenda
framleiðslu.
„Þetta þýðir einfaldlega töpuð störf, byggða-
röskun og minna fæðuöryggi. Þegar menn segja
að það þurfi að gefa bændum frelsi, þá spyr ég:
Frelsi til hvers? Hvers virði er frelsið ef það þýðir
að innlend matvælaframleiðsla stendur ekki lengur
undir sér? Er það frelsi til þess að hver bóndi þurfi
að semja beint við stórmarkaðina?“ spyr Bjørke.
Íslenskir bændur geta tekið undir flest allt
sem kemur fram í málflutningi kollega þeirra í
Noregi. Við þekkjum það einnig hér á Íslandi
hversu jákvætt viðhorf almennings til land búnaðar
er mikilvægt. Á sama hátt og þéttbýlið þarf ýmsa
íhlutun, m.a. hentuga skipulagsstefnu sem kostar
sitt en er ætlað skila borgurunum betri bæ eða borg,
þá þurfa sveitirnar sitt rekstarumhverfi. Matur
og menning fara saman en ekki fyrirhafnarlaust.
Norskur almenningur skilur vel að til að reka
fjölbreyttan landbúnað um allt land þarf að hafa
landbúnaðarstefnu sem tryggir starfsumhverfi
bændanna. Slíkt kostar samfélagið einhverja
fjármuni en fyrir vikið er rekinn öflugur landbúnaður
með viðunandi afkomu um allan Noreg. /SSS
Gott fyrir suma
Túnvinnsla í sumarbyrjun
Þessa mynd tók Áskell Þórisson af
Daníel Ottesen a Ytra-Hólmi þar
sem hann var í óða önn að valta
tún á bænum. Daníel er formaður
búnaðarfélagsins Hvalfjarðar
og í stjórn Búnaðarsamtaka
Vesturlands.
Daníel sagði í stuttu spjalli við
Bændablaðið að flett hefði verið
túnþökum af þessum bletti í fyrri
viku. Hann hefði síðan farið yfir
hann með tætara, sáð í hann grasfræi
og valtað. Annars sagði hann að á
bænum væri tvískiptur búskapur.
Sjálfur væri hann með kúabú og
frændi hans með sauðfjárbúskap.
Hann sagði að túnin væru bara mjög
góð eftir veturinn og í rakanum
undanfarið hefði sprottið vel.
Reiknaði hann með að hefja slátt á
næstu dögum, það væri á svipuðum
tíma og í fyrra. /HKr.