Bændablaðið - 20.06.2013, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 20. júní 20138
Fréttir
Frumkvöðlabændur í Kjósinni:
Grillbíllinn býður upp á Tuddaborgara
Þórarinn Jónsson og Lisa Boije
Af Gennäs reka sveitaverslunina
Matarbúrið á Hálsi í Kjós, þar sem
þau selja úrvalsnautakjöt og fleiri
búvörur beint frá býli. Þau hafa nú
fært út kvíarnar og hyggjast reka
grillbíl þar sem boðið verður upp
á alvöru hamborgara.
Hráefnið er fengið frá búinu, en
þar eru ræktaðir holdanautgripir
sem einvörðungu eru aldir á grasi.
Þórarinn og Lisa hyggjast leigja
grillbílinn, sem ber að sjálfsögðu
nafnið Tuddinn, með starfsmönnum
á alls kyns viðburði, veislur, fundi
eða jafnvel útihátíðir. Það veltur á
þeim leyfum sem fást hverju sinni
að þeirra sögn.
„Við ætlum að bjóða einfaldan
matseðil til að byrja með á meðan
við erum að þróa þjónustuna. Það
verður Tuddaborgari í boði og einn
barnaborgari. Borgarinn verður
ríkulega útbúinn með heimalagaðri
tómatsósu og sinnepsmæjó. Svo
verður beikon, rauðlaukur, kál og
að sjálfsögðu ostur,“ segir Þórarinn.
Bíllinn er 20 ára gamall Chevrolet
en er lítið keyrður að sögn Þórarins.
„Við keyptum bílinn nýlega og erum
búin að vera að gera hann upp hægt
og rólega. Vélin er 6,2 lítra og hann
er sjálfskiptur. Svaka hljóð í honum
þegar maður mætir á svæðið!“
Áhugasamir geta kíkt inn á
heimasíðu Matarbúrsins á slóðinni
www.hals.is eða litið við á Facebook
og fengið nánari upplýsingar um
grillbílinn. /TB
Heilsumeistaraskólinn hefur verið
starfandi í núverandi mynd frá
árinu 2008. Námið er viðurkennt
af menntamálaráðuneytinu sem
þriggja ára nám í heildrænum með-
ferðum, þar sem sérstök áhersla er
lögð á að vinna með náttúrunni og
afurðum hennar að heilbrigði sálar
og líkama. Skólastjórar eru Lilja
Oddsdóttir og Gitte Lassen, en þær
stofnuðu hann saman upp úr leif-
unum af öðrum svipuðum skóla sem
þær störfuðu við og lagðist af við
efnahagshrunið.
Lilja segir að þær séu nú að inn-
rita nemendur fyrir nýtt skólaár sem
hefst í haust – en nemendur hafa verið
teknir inn á hverju ári. „Nú hafa 12
nemendur lokið fullnaðarprófi með
Heilsumeistaradiplóma, en við leyfum
fólki að hafa ákveðið svigrúm um náms-
framvindu. Mest af náminu fer fram í
lotuvinnu.“
Alþýðu-grasalækningar og
kjarnaolíur
Einn af þáttum námsins er alþýðu-
grasalækningar. „Við kennum fólki
að nota villtar jurtir, enda eru þær
fjölmargar sem hægt er að nýta sem
margir halda að sé bara illgresi. Við
kennum fólki líka að rækta eigin jurtir
og að koma sér upp görðum með
heilnæmum matjurtum.
Svo má nefna líka að í skólanum
kennum við nemendum að nota
kjarnaolíur, en það eru hreinar olíur
sem unnar eru úr ýmsum jurtum. Það
væri mjög æskilegt að meira framboð
væri á íslenskum kjarnaolíum og ég
kalla eftir því að unnið sé frekar úr
grisjunarviði íslenskra bændaskóga
til kjarnaolíuframleiðslu. Aðeins 1-3
prósent af hverri plöntu eru kjarnaolía
og því eru hreinar kjarnaolíur verðmæt
og öflug lækningarefni.“
Lisa Boije Af Gennäs og Þórarinn Jónsson í Matarbúrinu á Hálsi í Kjós ætla að aka um á Tuddanum í sumar og selja
hamborgara. Örn Viðar Erlendsson, grafískur hönnuður í Uxi design, hannaði útlit bílsins og allar merkingar. Mynd / TB
Landeigendafélags Geysis hefur
komið upp tveimur söfnunar-
baukum við hverasvæðið þar
sem tekið er á móti frjálsum
framlögum frá ferðamönnum til
uppbyggingar svæðisins.
Um 600.000 ferðamenn koma
á svæðið árlega. „Uppbygging og
viðhald á hverasvæðinu hefur ekki
haldist í hendur við þann mikla vöxt
sem orðið hefur á fjölda innlendra
og erlendra ferðamanna. Við teljum
að þolmörkum Geysissvæðisins sé
náð, þ.e. heildarfjöldi ferðamanna
á svæðinu er orðin það mikill að
sýnileg hnignun er að eiga sér stað
á svæðinu og hefur það neikvæð
áhrif á upplifun þeirra sem sækja
svæðið heim. Landeigendur telja
því mikilvægt að snúa við þessari
neikvæðu þróun og að brýn nauðsyn
sé að hefjast handa við að byggja
upp svæðið og vernda,“ sagði Garðar
Eiríksson, talsmaður landeigenda.
Hann er hér á myndinni við annan
söfnunarbaukinn, en þeir eru
staðsettir hvor við sitt hliðið inn á
svæðið. /MHH
Ferðamönnum boðið að borga fyrir að
skoða hverasvæðið á Geysi í Haukadal
Garðar Eiríksson, talsmaður
landeigenda, við annan
söfnunarbaukinn á Geysissvæðinu.
Mynd / MHH
Árlegum rjúpnatalningum
Náttúrufræðistofnunar Íslands
er lokið. Talningasvæðin, sem
í ár voru 42, eru dreifð í öllum
landshlutum og ná til um 3%
af grónu landi neðan 400 m
hæðarlínu. Frá þessu er sagt á vef
Náttúrufræðistofnunar Íslands.
Óvænt niðurstaða
Niðurstöður talninganna í ár sýna
að rjúpum hefur fjölgað um nær allt
land, eða um 47% á milli áranna
2012 og 2013.
Þetta kemur á óvart, því
fækkunarskeiði sem hófst á
vestanverðu landinu 2009-2010 og
á norðan- og austanverðu landinu
2010-2011 er lokið, í það minnsta
í bili, eftir aðeins 2-3 ár. Fyrri
fækkunarskeið hafa varað í 5-7 ár
og samkvæmt því hefði mátt búast
við næsta lágmarki á árunum 2015-
2018.
Svipað og á árunum 2003-2004
Þessi óvænta fjölgun minnir
mest á atburði sem urðu í kjölfar
friðunar áranna 2003 og 2004. Mat
á veiðiþoli rjúpnastofnsins og nánari
greining á ástæðum fjölgunar mun
liggja fyrir í ágúst í kjölfar mælinga
á varpárangri rjúpna, afföllum 2012-
2013 og veiði 2012.
Rjúpnatalningarnar eru unnar
í samvinnu við náttúrustofur
landsins, þjóðgarðinn á Þingvöllum,
Vatnajökulsþjóðgarð, Fuglavernd,
Skotvís og áhugamenn. Um 60
manns tóku þátt í talningunum.
Árlegum rjúpnatalningum lokið:
Rjúpum hefur fjölgað um allt land
Talsverðar skemmdir hafa orðið
á skógi á Norðurlandi í vetur og
vor. Að þessu sinni hafa sveiflur
í veðurfari þó ekki verið ástæðan,
heldur óvenju snjóþungur vetur
og miklar leysingar nú í kjölfar
hlýinda.
Valgerður Jónsdóttir, fram-
kvæmda stjóri Norðurlandsskóga,
segir að þegar farið hafi að vora
fyrir alvöru hafi óvenjumiklar
skemmdir komið í ljós í skógum
víða á norðanverðu landinu. Snjóbrot
hafi verið óvenju mikið og þá hafi
aurskriður skemmt talsvert af ungum
trjáplöntum.
Útilokað að meta tjón
Stærri tré geta staðið af sér aurskriður,
og í mörgum tilfellum varnað því
að skriður lendi á húsum og öðrum
verðmætum. Valgerður segir að
ekki hafi verið gerð formleg úttekt á
umfangi skemmdanna, enda séu ekki
allir skógar komnir undan snjó ennþá.
„Það er útilokað að meta tjónið nema
með mjög mikilli vinnu og tilkostnaði,
en við vitum að það eru einhverjar
skemmdir í flestum skógum á þeim
hluta okkar starfssvæðis þar sem mest
snjóþyngsli voru og sum svæði eru
mjög illa farin. Það sama má segja
um girðingar, þær eru víða mjög illa
útleiknar eftir harðan og snjóþungan
vetur,“ segir Valgerður.
Skógarbændur láti ekki deigan
síga
Hún kveðst vonast til þess að þeir sem
orðið hafi fyrir tjóni láti ekki deigan
síga, heldur tvíeflist í skógrækt,
enda geti skógurinn verndað hús og
verðmæti fyrir aurskriðum líkt og
þeim sem urðu fyrir norðan í byrjun
júní.
Þá segir Valgerður að ekkert sé
við þessu að gera, „annað en nýta það
timbur sem hefur brotnað og snyrta til
þar sem hægt er. Snjóbrot er eðlilegur
fylgifiskur skógræktar í okkar
landshluta og jaðrar skógræktarsvæða
verða alltaf viðkvæmir fyrir broti, svo
lengi sem heldur áfram að snjóa.“
/MÞÞ
Miklar skemmdir komu í ljós í norðlenskum skógum þegar fór að vora.
Óvenjumiklar skemmdir
á skógi á Norðurlandi
Hluti skógarins hefur staðið af sér aurskriðuna en yngri skógur á svipuðum
í Kaldakinn fyrr í þessum mánuði.
Fimmta starfsár Heilsumeistaraskólans:
Heildrænar náttúrulegar aðferðir
Afurðir náttúrunnar Ásta S. Ólafsdóttur, nemandi í Heilsumeistaraskólanum,
tók myndina í tengslum við jurtaverkefni.