Bændablaðið - 21.02.2013, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 21. febrúar 20134
Fréttir
Rannsókn á áhrifum eldgosa
á heilsu sauðfjár
Sigrún Bjarnadóttir, dýralækna-
nemi á síðasta ári við
Kaupmannahafnarháskóla, ætlar
í samvinnu við Matvælastofnun
og Stofnun Sæmundar fróða við
Háskóla Íslands að kanna hvort
eldgosin í Eyjafjallajökli og
Grímsvötnum hafi haft áhrif á
heilsu sauðfjár á áhrifasvæðunum.
Mikilvægt er að rannsaka hvort,
og þá hvernig, búfénaður varð fyrir
áhrifum eldgosanna og eins hvort
einhverra langtímaáhrifa gæti. Einnig
er mikilvægt að skoða viðbrögð
í eldgosunum, hvað menn telja að
hafi verið gert rétt og hvað hefði mátt
betur fara til að draga sem mest úr
streitu- og heilsufarsskaða búfjár.
Það er mjög mikilvægt að læra af
þessari reynslu og geta miðlað henni
til annarra.
Til að rannsaka þetta þarf Sigrún að
leita upplýsinga hjá sauðfjárbændum
á áhrifasvæðum eldgosanna. Hún
mun því senda öllum fjárbúum sem
eru með í skýrsluhaldi á svæðinu frá
Landeyjum og austur í Suðursveit
spurningalista til útfyllingar.
Sigrún vonast eftir góðum
viðtökum og að sem flestir sjái sér
fært að taka þátt, þar sem öllu skiptir
fyrir niðurstöður rannsóknarinnar
að fá svör frá sem flestum bæjum.
Bændablaðið hvetur bændur á
Suðurlandi til að taka vel í beiðni
Sigrúnar, sem ættuð er frá Raufarfelli
2 undir Eyjafjöllum. Á þeim bæ
fékk fólk sannarlega að kynnast
Eyjafjallagosinu og hafði það að sögn
Sigrúnar mikið að segja um það að
hún skyldi velja þetta viðfangsefni
sem lokaverkefni sitt. /fr
Sveitarstjórnir Hrunamanna-
hrepps og Bláskógabyggðar hafa
ásamt garðyrkjubændum stofnað
félagið Uppsveitarorku ehf. Félagið
ætlar að sækja um leyfi til að
stofna rafveitu. Markmiðið er að
afla og dreifa orku til garðyrkju-
bænda og annars atvinnurekstrar
á hagkvæmari hátt en nú er.
Hugmyndin með stofnun félagsins
er að geta boðið orkusæknum
fyrirtækjum á svæðinu mun hag-
kvæmari kost við orkuöflun og
dreifingu hennar og tryggja þannig
áframhaldandi uppbyggingu
garðyrkju og annarrar atvinnu-
starfsemi á svæðinu.
Sífelldar hækkanir undanfarinna
ára á raforku og sérstaklega á dreifingu
hennar hafa gert það að verkum að
hagkvæmasti kosturinn er að byggja
upp og reka eigið dreifikerfi. Í fyrsta
áfanga er gert ráð fyrir að ná til um
75% garðyrkjubænda í ylrækt með
lýsingu.
Dreifingarkostnaður RARIK hefur
hækkað um 100%
Rafmagnskostnaður skiptist í orku
og dreifingarkostnað. Dreifing utan
höfuðborgarsvæðisins er einokuð af
RARIK og hefur sá kostnaður hækkað
mjög mikið undanfarin 3 ár. Hækkanir
RARIK árið 2009 voru um 22% á
meðan verðbólgan var 12%. Árið
eftir, 2010, voru meðaltalshækkanir
um 21% á meðan verðbólgan var
um 5%. Frá árinu 2010 og fram til
dagsins í dag hafa hækkanir verið um
8 % en verðlagsvísitala hefur hækkað
um 5,4%. Dreifingarkostnaður
hefur hækkað yfir 100% á meðan
verðlagsvísitalan hækkar um 35-40%.
Þá er einnig mikill munur á því
hvort garðyrkjustöð er í þéttbýli eða
dreifbýli. Sú í dreifbýlinu greiðir mun
meira. Undanfarin ár hefur ríkið greitt
niður dreifingarkostnað á rafmagni.
Niðurgreiðslan hefur minnkað jafnt og
þétt undanfarin ár og nú er svo komið
að dreifingarkostnaðurinn kemur í
veg fyrir framþróun í greininni.
Bændur auka ekki framleiðsluna og
byggja ekki upp vegna hins mikla
framleiðslukostnaðar.
Borgar sig upp á fimm árum
Garðyrkjubændur leituðu til
Verkfræðistofu Jóhanns Indriðasonar
og báðu hann að reikna út kostnað
við eigið dreifingarkerfi. Forsendur
væru þær að garðyrkjubændur
gætu valið að kaupa orkuna frá
mismunandi framleiðendum og átt
sjálfir dreifikerfið og lagnir.
Meirihluti garðyrkjustöva er
á Suðurlandi, t.d. tæplega 80%
þeirra á tíu kílómetra svæði í
kringum Flúðir. Stofnkostnaður við
dreifikerfið samkvæmt útreikningum
verkfræðistofunnar eru um 460
milljónir króna. Bændur myndu greiða
upp kostnað við þessa framkvæmd á
fimm árum, miðað við þann kostnað
sem þeir bera nú vegna dreifingar
raforku. Eftir fimm ár yrði því mikill
viðsnúningur í greininni vegna lægri
dreifingarkostnaðar. Á hefðbundnum
afskriftartíma dreifistöðvar gætu
garðyrkjubændur lækkað kostnað um
1 milljarð króna. Á 25 ára tímabili
myndu bændur greiða RARIK
rúma 2,2 milljarða króna, en með
því að reisa og reka eigin veitu yrði
kostnaður þeirra yfir sama tímabil 1,4
milljarðar. Mismunurinn er rúmlega
800 milljónir króna.
Alls hafa 17 garðyrkjubændur
í Reykholti, Laugarási og Flúðum
skráð sig sem stofnfélaga í nýja
félaginu, ásamt sveitarfélögunum
tveimur. Væntanlega mun bætast í
þennan hóp á næstu vikum. /MHH
Garðyrkjubændur ætla sér að lækka dreifingarkostnað um tugi milljóna króna:
Stofna félagið Uppsveitarorku til að annast
dreifingu á raforku í gróðurhúsin
Sigrún Bjarnadóttir
Skrifað var undir nýja samninginn á milli garðyrkjubænda og Hrunamanna-
hrepps og Bláskógabyggðar í gróðurhúsinu á Friðheimum í Reykholti í
Bláskógabyggð. Á myndinni er stjórn Uppsveitarorku ehf., frá vinstri, Knútur
Rafn Ármann á Friðheimum, Valtýr Valtýsson sveitarstjóri og Jón G. Val-
geirsson, sveitarstjóri Hrunamannahrepps. Ragnar Magnússon, oddviti
Hrunamannahrepps, tekur mynd af stjórninni. Mynd / MHH
Sala á dráttarvélum
jókst verulega á
síðasta ári frá árinu
2011. Alls voru
fluttar inn 134
dráttarvélar í
fyrra samkvæmt
g ö g n u m
Umferðarstofu.
Árið 2010 voru
hins vegar
fluttar inn 50
dráttarvélar og var
það talsverð aukning
frá árinu áður, þegar 32
vélar voru fluttar til landsins.
Flestar dráttarvélar voru fluttar
til landsins árið 2007, en þá voru
nýskráðar vélar 382.
Rétt er þó að taka fram að tölur
Umferðarstofu segja ekki endilega
alla söguna um innflutning á
dráttarvélum. Undir tollflokk
dráttarvéla falla m.a. ýmsar smærri
vélar og tæki. Þannig kemur t.d. fram
í gögnum Umferðarstofu að á síðasta
ári hafi verið flutt inn sex tæki af
gerðinni Arctic Cat sem flokkast í
tollskrá sem dráttarvélar. Þar var hins
vegar um að ræða breytt fjórhjól,
án aflúttaks, sem ekki hafa talist til
dráttarvéla í venjulegum skilningi.
Söluhæsta dráttarvélategundin á
síðasta ári var Valtra, en 28 vélar af
þeirri tegund voru fluttar til landsins.
Næst í röðinni var Massey
Fe rguson ,
en 22 vélar af þeirri tegund
voru fluttar inn. Árið hefur því verið
gott fyrir Jötunn Vélar, sem eru með
umboð fyrir báðar tegundirnar.
Í þriðja til fjórða sæti yfir
sölhæstu vélarnar á síðasta ári voru
vélar af gerðinni Kubota, sem Þór
flytur inn, en alls voru 15 slíkar vélar
fluttar inn til landsins. Í fjórða sæti
er svo Claas, sem Vélfang er með
umboð fyrir. Alls voru fluttar inn 15
slíkar vélar á síðasta ári en ein þeirra
var flutt inn notuð.
Fast á hæla þeirra kemur New
Holland sem Kraftvélar flytja inn,
en alls komu 14 vélar af þeirri gerð
til landsins. Rétt er að geta þess að
í fyrra voru fluttar inn 16 vélar af
tegundinni John
Deere, en af þeim voru 13
fluttar inn notaðar og einungis 3
fluttar inn nýjar.
Ekki fara allar vélar sem fluttar
eru til landsins til hefðbundinna
landbúnaðarnota. Sem dæmi má
nefna að allar Fendt-dráttarvélar
sem komu til landsins í fyrra, sjö
talsins, voru seldar Reykjavíkurborg,
þar sem þær voru meðal annars
notaðar við snjómokstur á stígum
og gönguleiðum að vetri og slátt að
sumri.
Almennt hafa vélasalar sem
Bændablaðið hafði samband við
nokkuð góða tilfinningu fyrir
komandi ári. Talsvert sé búið að
panta af dráttarvélum, sem og öðrum
landbúnaðartækjum. Flestir virðast á
þeirri skoðun að bændur séu nú að
fjárfesta vegna þarfar á endurnýjun
en láti ekki glepjast til vélakaupa að
óyfirlögðu máli.
/fr
Valtra mest
selda vélin á
síðasta ári
Uppstokkun á búnaðarþingi
– Nýr formaður kosinn og nær helmingur fulltrúa nýr
Gríðarleg uppstokkun verður á
búnaðarþingi nú þegar það kemur
saman í byrjun mars. Alls taka 22
nýir búnaðarþingsfulltrúar sæti á
þinginu, en 48 fulltrúar eiga þar
sæti. Þess má geta að töluverð
endurnýjun varð einnig árið
2010. Þá verður algjör umbylting
á stjórn Bændasamtakanna því
fjórir af sjö stjórnarmönnum eru
ekki í hópi búnaðarþingsfulltrúa
og munu láta af stjórnarsetu. Sá
fimmti, Haraldur Benediktsson,
formaður Bændasamtakanna,
hefur gefið út að hann gefi ekki
kost á sér til formennsku áfram.
Af nýjum búnaðarþingsfulltrúum
eru flestir fulltrúar Búnaðar-
sambands Suðurlands, eða
fimm talsins. Þá eru fulltrúar
Búnaðarsambands Eyjafjarðar báðir
nýir sem aðalmenn og sömuleiðis
fulltrúar Búnaðarsambands
S-Þingeyjarsýslu. Rétt er að nefna
að sumir þeirra búnaðarþingsfulltrúa
sem koma nýir inn hafa þó áður
setið á búnaðarþingi, ýmist sem
varamenn eða aðalmenn.
Hlutur kvenna mjög rýr
Verulega hallar á konur í hópi
þingfulltrúa, en þær eru einungis
fjórðungur fulltrúa, tólf talsins.
Tvær konur sitja í núverandi stjórn
Bændasamtakanna, þær Guðný
Helga Björnsdóttir og Vigdís
M. Sveinbjörnsdóttir, og eru
þær báðar í hópi þingfulltrúa nú.
Aðrir stjórnarmenn eru sem áður
segir ekki í hópi þingfulltrúa, utan
Haraldur, og munu því ekki sitja í
komandi stjórn. Það eru þeir Sveinn
Ingvarsson, Jóhannes Gunnarsson,
Sigurbjartur Pálsson og Árni
Brynjólfsson.
Fjölmörg mál liggja fyrir þinginu
sem endranær. Þar má nefna
nokkurn fjölda mála sem lúta að
lánamálum landbúnaðarins, en þar
er ýmist fjallað um stöðu lánamála
eftir efnahagshrunið, sem og
framtíðarmöguleika í lánamálum.
Þá liggja fyrir drög að nokkrum
ályktunum sem snúa að orkuverði
og dreifingu orku í dreifbýli, bæði
hvað varðar afhendingaröryggi og
jöfnun á flutningskostnaði. Þá er
augljóst að áhyggjur eru uppi um
starfsumhverfi bænda hvað varðar
öryggismál og heilsuvernd. Drög
að þremur ályktunum liggja fyrir
þinginu þar sem meðal annars er
gert ráð fyrir að mótuð verði stefna
um fræðslu og forvarnarstarf
um slysavarnir, vinnuvernd og
öryggismál í landbúnaði.
Búnaðarþing 2013 verður sett
við hátíðlega athöfn í Súlnasal Hótel
Sögu klukkan 13.30 sunnudaginn 3.
mars næstkomandi. Þingið stendur
fram á miðvikudaginn 6. mars en
áætluð þinglok eru síðdegis þann
dag. /fr
Ábúendur í Hvammi í Eyjafjarðarsveit voru á dögunum að reyna að vinna
gegn mögulegu kali með því að láta hjólaskó u hreinsa snjó af nýrækt.
Mynd / Hilmar Sigurpálsson á Leyningi